Grammatica woordsoorten, 2Hv - hfst 4 + H5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Pak je leesboek.

Vandaag

Herhalen theorie Grammatica Woordsoorten H4

Huiswerkcontrole

Bespreken huiswerk

Start Grammatica Woordsoorten H5

Bespreken huiswerk

Opdracht 1 en opdracht 5 van H3 Grammatica Woordsoorten.

Opdracht 1

1 mogen = hww; gekloond = zww; worden = hww

2 hebben = hww; laten = hww; klonen = zww

4 is = hww; overleden = zww

Opdracht 5

(1) Als je 13 of 14 jaar bent, kun je (pers.vnw) heel (bw) goed je eigen kleding aanschaffen. (2) Je krijgt dan kleedgeld (zn) van je (bez.vnw) ouders. (3) Dat houdt in dat je een (olw) vast (bn) bedrag per maand krijgt, waar je vervolgens (bw) zelf je (bez.vnw) kleding van moet kopen. (4) Er is geen vast bedrag te noemen dat je (pers.vnw) voor kleding hoort te krijgen. (5) Wel is te (vz) zeggen dat je minimaal € 40,- per maand nodig hebt. (6) Voor (vz) de hoogte (zn) van het (blw) kleedgeld zijn geen regels.

(7) Net als bij (vz) zakgeld is het belangrijk dat je afspraken maakt met (vz) je ouders over de besteding (zn) van je kleedgeld. (8) Moet (hww) je van je kleedgeld alles kopen (zww), ook een winterjas en schoenen? (9) Deze (aanw.vnw) spullen zijn (kww) erg (bw) duur. (10) Voorkom problemen achteraf door (vz) goede (bn) afspraken te maken.

Grammatica woordsoorten H4

Telwoorden

Pak je laptop en ga naar LessonUp.

Hoofd- en rangtelwoorden

Hoofd-en rangtelwoorden

hoofdtelwoorden (htw):

geven een hoeveelheid aan

1, één, 8, acht, 35, vijfendertig, 1000, duizend

rangtelwoorden (rtw):

geven een volgorde aan

eerste, 1e, tweede, 2e, 120e, honderdtwintigste 

bepaald of onbepaald telwoord

bepaald telwoord (btw)

het aantal is bekend.

vijf, 5, vijftig, 50

onbepaald telwoord (otw)

het aantal is niet bekend.

veel, weinig, enkele

Nog even op een rijtje

Huiswerk

Opdracht 1 t/m 3 van H4 Grammatica Woordsoorten. 

Controle! 

Opdracht 1: hoofd- of rangtelw?

1. De middelste kandidaat was veel zenuwachtiger dan de andere twee.

2. De hoeveelste van de maand is het vandaag?

3. 's Morgens nuttigt Marith drie kopjes thee, een halve boterham en wat fruit.

4. De meeste leerlingen hebben het zevende uur niet veel zin meer in school.

Opdracht 2

1 één = hoofdtelw; laatste = rangtelw

2 enkele = hoofdtelw

3 kwart = hoofdtelw

4 wat = hoofdtelw; beide = hoofdtelw

5 tweede = rangtelw

6 sommige = hoofdtelw; veel = hoofdtelw

Opdracht 3

Ik geef willekeurig mensen de beurt. 

Opdracht 3

1 sommige = onbep.hoofdtelw; twintigste = bep.rangtelw

2 zoveelste = onbep.rangtelw

3 10 = bep.hoofdtelw; laatste = onbep.rangtelw

4 alle = onbep.hoofdtelw; een = bep.hoofdtelw; twee = bep.hoofdtelw; derde = bep.rangtelw

5 enkele = onbep.hoofdtelw; eerste = bep.rangtelw

Start H5 Grammatica Woordsoorten

Voegwoorden (vgw)

voegwoord; nevenschikkend en onderschikkend

Voegwoorden verbinden woorden, woordgroepen en zinnen met elkaar.

Twee soorten:

Nevenschikkend (ns)

Onderschikkend (os)

Twee soorten zinnen

Enkelvoudige zin (1 persoonsvorm):

De docent roept de leerlingen.

De leerlingen stoppen met praten.

Samengestelde zin (meer dan 1 pv):

De docent roept de leerlingen en de leerlingen stoppen met praten.

Hoofdzinnen en bijzinnen

Een samengestelde zin kan bestaan uit:

- twee hoofdzinnen

- een hoofdzin en bijzin(nen)

Hoofdzin

Een hoofdzin is een zin die ook op zichzelf kan staan.

Als er twee hoofdzinnen worden samengesteld, staat er altijd een nevenschikkend voegwoord (signaalwoord) tussen. Dat zijn de woorden:

en, of, maar, want, dus

De docent roept de leerlingen, dus stoppen zij met praten.

Voegwoorden

- nevenschikkende voegwoorden: 

deze verbinden twee hoofdzinnen met elkaar. 

Er zijn er maar 5: 

 dus,  en,  want, of,  maar  (DEWOM)              

Bijzin

Een bijzin is een zin die niet op zichzelf kan staan.

Een bijzin wordt altijd gekoppeld aan een hoofdzin met een onderschikkend voegwoord (signaalwoord). Daarvan zijn er veel meer: wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat, of .....

De docent roept de leerlingen dus stoppen zij met praten.

Hoofd- en bijzinnen

Zo herken je hoofd- en bijzinnen:

1. Maak de zin vragend; dan vind je de PV van de hoofdzin.

2. Verander de zin van tijd; dan vind je alle PV's.

3. Zoek van de zinnen alle PV's en O's.

4. Probeer of je tussen de PV en O een woord kunt invoegen.

      - Dat lukt niet: hoofdzin.

      - Dat lukt wel: bijzin.

Hoofd- en bijzinnen

Er zijn dus een paar combinaties mogelijk:

1. {hoofdzin} + {hoofdzin}

Hij zwaait opa en oma uit, want die gaan een grote reis maken.

2. {hoofdzin} + (bijzin)

Hij hoopt dat hij opa en oma kan uitzwaaien.

3. (bijzin)+  {hoofdzin}

Omdat opa en oma op reis gaan, zwaait hij ze uit.

nevenschikkend voegwoord

Er zijn 5 ns voegwoorden: dus, en, maar, of, want

ns voegwoorden verbinden:

1- twee hoofdzinnen (Ik ging naar de bakker en ik kocht een brood)

2- twee bijzinnen van hetzelfde niveau (Ik zorg ervoor dat ik gezond eet en dat ik voldoende lichaamsbeweging heb)

3- twee woorden of woordgroepen (groot of klein ) (de grote man en het kleine kind)

Onderschikkend en nevenschikkend

Nevenschikkend : minimaal twee hoofdzinnen 

Bijv.: {hoofdzin Ik (ow) heb nooit geld bij me}, want {hoofdzin ik (ow) gebruik mijn pinpas}.

Onderschikkend: hoofdzin met bijzin(nen)

Bijv.: {hoofdzin Cheryll (ow) heeft besloten ( bijzin dat zij (ow) contant geld meeneemt) en ( bijzin dat ik (ow) met mijn pinpas betaal)}.

Noteer de voegwoorden

1 De vader van Rory moedigt haar aan, terwijl zij probeert te scoren.

2 Toen ik mijn Iphone liet vallen, zat er een flinke barst in.

3 Arthur had niet geleerd voor de toets, dus hij gokte de antwoorden.

4 Voordat Sam de deur uitging, pakte zij nog snel haar telefoon en zonnebril.

Aan de slag

Maak opdracht 2 t/m 4 van Grammatica Woordsoorten H5 (blz 150 - 151).