K13 - Erfelijkheid

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, mavo
• Leerjaar 3

K13 - Erfelijkheid

Planning van vandaag

1. Nakijken K6-K13

2. Les 1 - "Basisbegrippen
    erfelijkheid"

3. Aan de slag!

4. Afsluiting les

Leerdoelen van vandaag

docs.google.com

Erfelijke eigenschappen

-Kenmerken die je kan zien noemen wij eigenschappen (kleur haar, vorm van je neus)

Veel van deze eigenschappen liggen al vast sinds je geboorte.

Dit zijn erfelijke eigenschappen.

Ze liggen vast in je DNA.

1 gen zorgt voor 1 erfelijke eigenschap

Genotype & Fenotype

- Genotype, erfelijke eigenschappen die liggen in je genen

- Fenotype, eigenschappen die je aan de buitenkant van iemand kan zien. Deze kunnen ook veranderen! (haar verven, botox, tattoo)

Dominant & Recessief

- Per erfelijke eigenschap heb je 2 genen.  

- Dominant, dit gen komt bijna altijd tot uiting.

- Recessief, dit gen komt vaak niet tot uiting.

Voorbeeld: Als iemand een dominant gen heeft voor zwart haar, krijgt hij altijd zwart haar!

Chromosomen

- Chromosomen komen altijd in paren voor. Je hebt 23 chromosomen paren en dus 46 chromosomen.

- Het 23ste paar zijn je geslachtschromosomen (bepaalt wat voor geslacht je krijgt)

Mitose

- Normale celdeling.

- DNA verdubbeld zich, hierna splitst de cel in tweeën. 

- De gespitste cellen hebben 46 chromosomen

Meiose

- Reductiedeling, een cel splits en heeft maar de helft van de chromosomen. De cellen hebben 23 chromosomen

- Dit gebeurt in de zaadballen en eierstokken.

Aan de slag!

- Maak 1.2, 1.3 (opdracht 3 doen we niet!) & 1.4 

Overleg zachtjes met elkaar

Weet je het even niet meer? Lees 1.1

- Klaar? ->  Controleer je PO map!

Huiswerk

Voor de volgende les:

- 1.2, & 1.4 

K13 - Erfelijkheid

Planning van vandaag

1. Leerdoelen

2. Terugblik/vooruitblik 

3. Les 2 "Kruisingen"

4. Aan de slag!

5. Afsluiting les

Leerdoelen van vandaag

Aan het einde van de les kan je :

- Conclusies trekken uit gegevens bij kruisingen over het genotype en fenotype van
  ouders en/of hun directe nakomelingen.

quizizz.com

Homozygoot & Heterozygoot

  - Homozygoot, twee dezelde letters:

  BB - Homozygoot dominant
  bb - Homozygoot recessief

- Heterozygoot, twee verschillende letters: Bb

Homozygoot & Heterozygoot

- Per erfelijke eigenschap heb je 2 genen. Dit kunnen we opschrijven als twee letters: BB, Bb, bb

 

- Hoofdletter = dominant, dit gen komt bijna altijd tot uiting.

- Kleine letter = recessief, dit gen komt vaak niet tot uiting.

Kruisingsschema

- Combineren van eigenschappen van de vader en moeder. 

- Hieruit kunnen we aflezen hoeveel % kans de nakomenlingen (kinderen) hebben om dezelfde eigenschappen te hebben.

Voorbeeld:

Variant B zorgt voor bruin haar, variant b zorgt blond haar. 

Hoeveel kans is er dat de nakomelingen blond haar hebben?

Kruisingsschema

- P - Ouders van de eerste kruising

- F1 - Nakomenlingen uit de eerste kruising

- F2 - Nakomenlingen van de nakomenlingen

Oefenen

- Combineren van eigenschappen van de vader en moeder. 

- Hieruit kunnen we aflezen hoeveel % kans de nakomenlingen (kinderen) hebben om dezelfde eigenschappen te hebben.

Voorbeeld:

Variant B zorgt voor bruin haar, variant b zorgt blond haar. 

Hoeveel kans is er dat de nakomelingen blond haar hebben?

Intermediaire overerving

- Het combineren van genen die even sterk zijn. 

- Hierdoor ontstaat er een mengvorm

Aan de slag!

- Maak 2.2, 2.3 & 2.4 

Overleg zachtjes met elkaar

Weet je het even niet meer? Lees 2.1

- Klaar? -> Maak 1.2 en 1.4, ga hierna verder met je PO Map.

Huiswerk

Voor de volgende week woensdag:

- 1.2, 1.3 ( & 1.4 

K13 - Erfelijkheid

Planning van vandaag

1. Huiswerkcheck!

2. Leerdoelen 

3. Les 3 "Stambomen"

4. Aan de slag!

5. Afsluiting les

Leerdoelen van vandaag

Aan het einde van de les kan je :

- Conclusies trekken uit stambomen over het genotypen en fenotypen van en/of hun nakomelingen

- Uitleggen wat prenataal onderzoek is.

- Aangeven welke vormen van prenataal onderzoek erfelijke afwijkingen kan opsporen.

docs.google.com

Aan de slag!

- Maak 3.2, 3.3 & 3.4 

Overleg zachtjes met elkaar

Weet je het even niet meer? Lees 3.1

- Klaar? -> Ga hierna verder met je PO Map.

Huiswerk

Voor de volgende week woensdag:

- 1.2, 1.3 ( & 1.4