03 Een maatschappelijk probleem

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Een maatschappelijk probleem

Sociale zekerheid en verzorgingsstaat

Doel van de les

Je weet welke groepen arm waren in de 19de eeuw.

Je weet hoe particulieren, kerk en overheid armoede proberen te bestrijden.

Je weet wat de sociale kwestie is.

Je kent weet hoe liberalen, socialisten en confessionelen dachten over de rol van de overheid om de sociale kwestie op te lossen.

Welke goede doelen ken je?

Hoe wordt armoede nog bestreden in Nederland?

Discussie

Stelling 1: Armoede is een keuze.

Stelling 2: De overheid moet armoede bestrijden.

Stelling 3: De overheid moet armoede voorkomen.

Stelling 4: Wie een uitkering krijgt, mag ook verplicht worden daar iets voor terug te doen. 

Welke uitkeringen ken je?

De sociale kwestie

Armenzorg

Armen waren in de 19de eeuw afhankelijk van familie of liefdadigheid:

• Rijke burgers namen initiatieven om armoede te bestrijden.
• De kerk bood hulp aan armen, op voorwaarde dat ze naar de kerk gaan.

Sommige gemeenten hadden een armenfonds. 

• Dit was echter niet verplicht.
  
• Beperkt budget dus op is op.

De armenwet

wettekst

Artikel 20

"De ondersteuning van de armen wordt overgelaten aan de kerkelijke en particuliere instellingen van liefdadigheid." 

Artikel 21

"Geen enkele gemeente mag steun verlenen aan armen, tenzij de arme bij kerkelijke of particuliere instellingen van liefdadigheid niet terecht kan, en dan alleen als het niet anders kan."

Artikel 20 "De ondersteuning van de armen wordt overgelaten aan de kerkelijke en particuliere instellingen van liefdadigheid."

Stelling:
Door deze wet werden de gemeentes als enige verantwoordelijk voor de armenzorg.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Artikel 20 "De ondersteuning van de armen wordt overgelaten aan de kerkelijke en particuliere instellingen van liefdadigheid."

Stelling:
De kerk heeft niet langer een rol in de bestrijding van armoede.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Artikel 20 "De ondersteuning van de armen wordt overgelaten aan de kerkelijke en particuliere instellingen van liefdadigheid."

Wat denk jij?

1. De kerken waren grote voorstanders van deze wet.
2. De kerken waren grote tegenstanders van deze wet.

Artikel 21 "Geen enkele gemeente mag steun verlenen aan armen, tenzij de arme bij kerkelijke of particuliere instellingen van liefdadigheid niet terecht kan, en dan alleen als het niet anders kan."

Stelling:
De Armenwet zorgt er eigenlijk voor dat de gemeentes zich zo weinig mogelijk moeten bezig houden met armoedebestrijding.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Artikel 21 "Geen enkele gemeente mag steun verlenen aan armen, tenzij de arme bij kerkelijke of particuliere instellingen van liefdadigheid niet terecht kan, en dan alleen als het niet anders kan."

Stelling:
Alleen armen die niet bij de kerk terecht kunnen, worden door de gemeente geholpen.

1. WAAR
2. NIET WAAR

De armenwet

wettekst

Artikel 20

"De ondersteuning van de armen wordt overgelaten aan de kerkelijke en particuliere instellingen van liefdadigheid." 

Artikel 21

"Geen enkele gemeente mag steun verlenen aan armen, tenzij de arme bij kerkelijke of particuliere instellingen van liefdadigheid niet terecht kan, en dan alleen als het niet anders kan."

De armenwet

1854

In 1854 voert men de Armenwet in:

• Vanaf nu was armoedebestrijding officieel een taak was van de kerk en liefdadigheid.
• Alleen in hoogst uitzonderlijke gevallen konden armen zich tot de gemeente richten.

Armenzorg is niet langer vrijblijvend voor gemeentes! De rol van de overheid wordt iets groter.

Welke problemen waren
er in de steden als gevolg
van de industrialisatie?

Sociale Kwestie

• Mensen trokken van platteland naar stad op zoek naar werk. Steden groeien (urbanisatie)
  
• Leefomstandigheden in de stad waren erg slecht. Er waren ziektes door gebrek aan hygiëne.


• Arbeiders organiseerden zich in vakbonden om betere arbeidsomstandigheden te eisen.
• Stakingen en ziektes troffen ook de fabrieksbazen.

Eind 19de eeuw werden vakbonden opgericht. Waarom?

1. Vakbonden kwamen op voor arbeiders en eisten betere arbeidsomstandigheden.
2. Vakbonden kwamen op voor fabrieksbazen en eisten betere arbeidsomstandigheden.
3. Vakbonden kwamen op voor arbeiders en eisten betere leefomstandigheden.
4. Vakbonden kwamen op voor arbeiders en eisten betere leefomstandigheden.

Oplossing sociale kwestie
Liberalen

Conservatief-Liberalen

• Willen censuskiesrecht* behouden.
  

• Willen een nachtwakersstaat:
    - Overheid zorgt voor veiligheid, infrastructuur en onderwijs.
    - Zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid in de economie.
• Zijn voor individuele verantwoordelijkheid.
  

* Alleen wie voldoende belasting betaalde, mocht stemmen.

Oplossing sociale kwestie
Liberalen

Jong Liberalen

• Zijn voor algemeen kiesrecht.
• Willen een actieve rol van de overheid in de sociale wetgeving.

* Iedere volwassene heeft het recht om te stemmen.

Oplossing sociale kwestie
Confessionelen

Protestanten

• Abraham Kuyper richt de allereerste politieke partij op in Nederland: De ARP.
• Rekenen op christelijke naastenliefde en samenwerking om sociale kwestie op te lossen.
• De rol van de kerk is belangrijker dan de rol van de overheid.
  
• Zijn voor actief mannenkiesrecht*.
  

* Iedere volwassen man heeft het recht om te stemmen.

Oplossing sociale kwestie
Confessionelen

Katholieken

• In de brief Rerum Novarum vraagt de paus een verbetering van het arbeidsleven.
  
• Rekenen op christelijke naastenliefde en samenwerking om sociale kwestie op te lossen.

• De rol van de kerk is belangrijker dan de rol van de overheid.
  
• Zijn voor algemeen kiesrecht.
  

* Iedere volwassen man heeft het recht om te stemmen.

Oplossing sociale kwestie
Socialisten

Sociaal-democraten

• Willen uitbuiting fabrieksarbeiders stoppen met sociale wetgeving maakt.
• Zijn voor algemeen kiesrecht.
  
• In 1918 pleegt Troelstra een mislukte 'staatsgreep'.

* Iedere volwassen man heeft het recht om te stemmen.