T3B2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Thema 3 - Mens en milieu

B2 Voedselproductie

Planning 

• Herhaling 3.1 
• Uitleg 3.2 
• Aan de slag 
• Afsluiting 

De mens heeft het milieu nodig

• Zuurstof uit de lucht
• Water uit de grond 
• Voedsel mbv planten en dieren
• Energie uit olie, gas en steenkool
• Grondstoffen uit de bodem 
• Recreatie 

De mens heeft het milieu nodig

Voedselproductie door landbouw

Drie vormen:

1. Akkerbouw; verbouwen van voedingsgewassen op akkers (planten)
2. Tuinbouw; verbouwen van voedingsgewassen in kassen (planten)
3. Veeteelt; het houden van landbouwhuisdieren voor vlees en melk en eieren (dieren)

Bemesting

Bemesting = het toevoegen van mineralen

• Stalmest: uitwerpselen en urine van lanbouwhuisdieren -> reducenten breken dit af > mineralen komen vrij 

• Kunstmest: gemaakt in de fabriek 

Bodembewerking

Bodembewerking = het verbeteren van de bodemstructuur door ploegen en eggen

• Meer zuurstof in de bodem voor reducenten 
• Wortels kunnen beter in de bodem doordringen om water en mineralen op te nemen

Ziekten en plagen

Bestrijdingsmiddelen

Bestrijdingsmiddelen om ziekten en plagen te bestrijden 

Nadelen: 

• Niet selectief; ze doden ook andere onschadelijke en vaak nuttige organismen.
• Resistentie; organismen kunnen ongevoelig worden
• Accumulatie: het gif hoopt zich op in de voedselketen

Voordelen: 

• Zeer effectief

Biologische bestrijding

Biologische bestrijding = bestrijden van schadelijke organismen met natuurlijke vijanden

• dieren vallen hun vijand (plaag) aan. 
• lokken met geuren of geluiden -> doden of onvruchtbaar maken. 

Vruchtwisseling/ wisselteelt = door elk jaar een ander gewas te verbouwen voorkom je een plaag op een stuk land

Veredeling

Genetische modificatie

Verandering van erfelijke eigenschappen

Genetische modificatie

1. gewenste eigenschap wordt uit erfelijk materiaal van een organisme geknipt
2. gewenste eigenschap wordt toegevoegd aan cel van ander organisme
3. ontvangende cel gaat delen, nieuw organisme ontstaat met oorspronkelijke + nieuwe eigenschappen

Een aangepast organisme heet transgeen

of gm-organisme

Kunstmatige selectie bij landbouwhuisdieren

Kunstmatige inseminatie (ki) = Sperma van mannelijk dier met goede eigenschappen opvangen en inbrengen bij vrouwelijke dieren

In-vitro fertilisatie (ivf) = eicel wordt buiten het lichaam bevrucht en in de baarmoeder van de draagmoeder gebracht. 

Opdracht

Maken 3.2 opdracht 7 + 8 + 11 + 13 + 14 + 17 (blz.130)

Welke begrippen staan beschreven? 

Kies uit de volgende begrippen: veredeling, selectie en genetische modificatie

Vraag 1

Welke methoden kun je toepassen om de erfelijke eigenschappen van een gewas te veranderen? 

genetische modificatie en veredeling 

Vraag 2

Nonvlinders, meestal nonnetjes genoemd (zie de afbeelding), zijn vlinders die voorkomen in de Nederlandse bossen. De larven van deze vlinders eten uitsluitend naalden van bomen. Soms vreten ze de bomen helemaal kaal. De plaag wordt bestreden door sluipwespen in zo’n bos te verspreiden. Sluipwespen leggen eieren in de larven van nonnetjes. De sluipwesplarven die uit deze eieren komen, eten de larven van de nonnetjes van binnenuit op.

Is dit een voorbeeld van kunstmatige of natuurlijke bestrijding?