Thema 3 - Bloedsomloop

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 3

Bloedsomloop

Basisstof 1

Bloedplasma, rode bloedcellen, bloedplaatjes

Maken opdracht 2

Bloedplasma

• Plasma-eiwitten (fibrinogeen)
• Water
• Opgeloste stoffen 

Rode bloedcel

• Beenmerg
• Geen celkern
• Hemoglobine
• Zuurstof vervoeren

Witte bloedcel

• Beenmerg
• Celkern
• Geen vaste vorm
• Ziekteverwekkers onschadelijk maken

Bloedplaatjes

• Delen van uiteengevallen cellen
• Bloedstolling

Basisstof 2

Grote en kleine bloedsomloop

A = zuurstofrijk

B = zuurstofarm

C = kleine bloedsomloop

D = grote bloedsomloop

Basisstof 3

Onderdelen hart (V: maken opdracht 9, L: maken opdracht 10)

Hartslag

Samentrekken boezems - samentrekken kamers - hartpauze

Basisstof 4

Aderen, slagaderen en haarvaten

Bloedvaten

• Slagader: van het hart weg, hoge bloeddruk, dikke en elastische wand, diep in lichaam
• Haarvaten: wand één cellaag dik, lage bloeddruk, uitwisseling voedings- en afvalstoffen
• Ader: naar het hart toe, lage bloeddruk, dunne wanden, minder diep in lichaam, kleppen

Bloedstroom door aderen

Bloedvatenstelsel

• Slagader: naam van orgaan waar bloed naartoe stroomt + slagader
• Ader: naam van orgaan waar bloed vandaan komt + ader
• Poortader: zuurstofarm bloed met voedingsstoffen van darmen naar lever
• In holle ader komen aders uit
• Uit aorta takken slagaders af

Basisstof 5

Hoge bloeddruk

Slagaderverkalking

Hartinfarct en herseninfarct

Hart- en vaatziekten

• Bloeddruk: druk op slagaders door bloed
• Te laag of te hoog
• Door te hoog beschadigingen waar cholesterol aan blijft kleven
• Slagaderverkalking: bloedvaten stijver, minder elastisch, nauwer, verstopt

Infarct

• Hartinfarct: deel hartspier geen zuurstof
• Dotteren en stent plaatsen
• Bypassoperatie
• Herseninfarct

Basisstof 9 (L: 8)

Alcohol

Cannabis

Basisstof 6 (L:9)

Weefselvloeistof

Lymfestelsel

Weefselvloeistof

• Bloedplasma: water met opgeloste stoffen
• Bloedplasma haarvaten uit geperst naar cellen weefsel --> weefselvloeistof
• Gedeelte weefselvloeistof terug haarvaten in --> bloedplasma
• Gedeelte weefselvloeistof in lymfevat --> lymfevloeistof

Lymfestelsel

Basisstof 7 (L:6)

Nieren

Nieren

• Nierslagader brengt zuurstof, afvalstoffen uit haarvaten, gefilterd door nierschors en niermerg
• Urine opgevangen in nierbekken en via urineleider naar blaas

Basisstof 8 (L: 7)

Antigenen

Immuunsysteem

Antistoffen

Natuurlijke en kunstmatige immuniteit

Immuunsysteem

• Elke cel heeft antigenen (eiwitten op celmembraan)
• Witte bloedcellen herkennen lichaamsvreemde stoffen door antigenen op celmembraan indringers

Immuunsysteem

• Witte bloedcellen produceren antistoffen
• Antistoffen hechten aan antigenen indringers en maken deze onschadelijk
• Elke antigen heeft een eigen antistof

Immuniteit

• Natuurlijk: antistof blijft na ziekte in bloed, witte bloedcellen onthouden hoe ze gemaakt worden. Bij tweede infectie gebeurt dat heel snel
• Kunstmatig: vaccinatie met dode of verzwakte ziekteverwekker, witte bloedcellen maken antistoffen

Basisstof 11 (L:10)

Bloedgroepen

Bloedtransfusie

Bloedgroepen

• Rode bloedcellen hebben ook antigenen
• Antigen A = bloedgroep A
• Antigen B = bloedgroep B
• Antigen A en B = bloedgroep AB
• Geen antigenen = bloedgroep O

Bloedgroepen

• Antistoffen aanwezig in bloedplasma
• Bloedgroep A heeft antistof B (valt antigen B aan)
• Bloedgroep B heeft antistof A (valt antigen A aan)
• Bloedgroep AB heeft geen antistoffen
• Bloedgroep O heeft antistof A + B

Bloedtransfusie

• Alleen rode bloedcellen worden gedoneerd
• Universele donor
• Universele ontvanger

Basisstof 10 (alleen VWO)

Bloedplaatjes

Fibrinogeen en fibrine

Bloedstolling

• Bloedplaatjes hechten aan bloedvatwand
• Fibrinogeen omgezet naar fibrine
• Fibrine vormt netwerk van draden
• Bloedcellen blijven hangen

• Bloedplasma (plasma-eiwitten, water, opgeloste stoffen)
  , vaste delen bloed (rode en witte bloedcellen, bloedplaatjes) 
• Dubbele bloedsomloop (grote en kleine bloedsomloop)
  
• Hart (onderdelen, stroomrichting bloed, werking hartslag)
  
• Slagaderen, aderen en haarvaten, bloedvatenstelsel
• Hart- en vaatziekten (hoge bloeddruk, slagaderverkalking, infarct)
  
• Alcohol en cannabis
  
• Weefselvloeistof en lymfe
  
• Uitscheiding
  
• Immuunsysteem (antigenen, antistoffen, immuniteit)
  
• Bloedgroepen en bloedtransfusie
  
• Bloedstolling
  (VWO)