Hoofdstuk 11 - Verzorgingsstaat

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Werk

Basis: hoofdstuk 10

'De Verzorgingsstaat'

Kader: hoofdstuk 8

'De Verzorgingsstaat'

Leerdoelen

- Ik kan uitleggen wat een verzorgingsstaat is

- Ik kan uitleggen op welke drie pijlers de verzorgingsstaat is gebaseerd

- Ik kan de drie eerste sociale wetten noemen

- Ik kan uitleggen wat sociale zekerheid is

Verzorgingsstaat

De overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van haar inwoners.

Welvaart: inkomen & de mate waarin we onze behoeften kunnen vervullen

Welzijn: in hoeverre we ons geestelijk en lichamelijk goed voelen

Hoofdrolspelers verzorgingsstaat

Burgers

+

Overheid

+

Werkgeversorganisaties & Werknemersorganisaties 

Maken

Kader (H8)

1 t/m 4 en 13

Leerdoelen

- Ik kan de vier taken van de overheid in een verzorgingsstaat benoemen en uitleggen

- Uitleggen met voorbeelden hoe sociale verzekeringen werken

- Uitleggen met voorbeelden hoe volksverzekeringen werken

- Uitleggen wat sociale voorzieningen zijn

Grootste rol voor de overheid: 

• Burgers beschermen tegen verlies van inkomen (sociale zekerheid)
• Welzijnsvoorzieningen (gezondheidszorg, onderwijs, huisvesting)
• Verschillen arm en rijk verkleinen
• Bevorderen werkgelegenheid 

Sociale rechtsstaat

Mensen moeten gelijke kansen hebben om een menswaardig bestaan te leiden en zichzelf te kunnen ontwikkelen.

Gewaarborgd in de grondwet door sociale grondrechten

De sociale verzekeringen

Sociale verzekeringen zorgen ervoor dat je geld krijgt als je je baan kwijtraakt of ziek wordt. Er zijn twee soorten sociale verzekeringen:

1 Werknemersverzekeringen: dit zijn verzekeringen voor alle mensen die ergens werken. De premie (geld dat je elke maand betaalt aan de verzekering) wordt ingehouden van je loon. De bekendste werknemersverzekering is de WW. De WW is er als je werkloos wordt.

2 Volksverzekeringen: dit zijn verzekeringen die voor alle inwoners van NL gelden, ook als je geen werk hebt. De bekendste is de AOW (Algemene Ouderdomswet) en de kinderbijslag.

De zorgverzekering

Iedereen is verplicht een zorgverzekering af te sluiten. Een zorgverzekering is een verzekering tegen ziektekosten. Je mag zelf bepalen waarvoor je je laat verzekeren. Als je dan medische kosten hebt, betaalt de verzekering een deel van de kosten. Een klein gedeelte moet je altijd zelf betalen (eigen risico).

De sociale voorzieningen

Er zijn mensen in Nederland die geen aanspraak maken op de sociale verzekeringen. Vluchtelingen en mensen die niet werken bijvoorbeeld. Zij kunnen een minimuminkomen krijgen uit de algemene bijstand. Dit is een uitkering voor iedereen die legaal in NL woont en geen andere inkomsten heeft. De bijstand betekent een laag inkomen en zelden genoeg om van te leven.

Ook zijn zorgtoeslag en huurtoeslag een onderdeel van de sociale voorzieningen.

AOW

zorgverzekering

WW

bijstand

Jelle zit al een tijdje zonder werk. Hij heeft geen recht op WW.

Kristel had een leuke baan, maar werd ontslagen omdat er te weinig werk is.

Bert werkt al een tijd niet meer en wordt over een week 67 jaar.

Yusuf heeft een ongeluk met zijn fiets gehad en moet geopereerd worden aan zijn knie.

Is een bijstandsuitkering een sociale verzekering of een sociale voorziening?

De Algemene Ouderdomswet (AOW) en de Kinderbijslagwet (AKW) zijn voorbeelden van:

1. werknemers-verzekeringen.
2. volksverzekeringen.
3. sociale voorzieningen
4. bijzondere bijstand

Wat is een verzorgingsstaat?

1. Een land waar genoeg ziekenhuizen beschikbaar zijn voor de burgers.
2. Een land waar genoeg ziekenhuizen beschikbaar zijn voor de burgers.
3. Het overzicht van de kosten van alle uitkeringen voor werkenden en niet-werkenden
4. Een land waar de overheid de burgers helpt als dat nodig is.

Is de AOW een werknemersverzekering of een volksverzekering?

Wat is GEEN taak van de overheid in de verzorgingsstaat?

1. Zorgen voor meer en betere wegen
2. Zorgen voor sociale zekerheid
3. Zorgen voor meer banen
4. Zorgen dat de inkomensverschillen niet te groot zijn.

Iedereen heeft recht op WW

1. Waar
2. Niet waar

Maken

Basis (H11): 1 t/m 8

Kader (H8): 5 t/m 8, 14 t/m 20

Leerdoelen

- Ik kan drie zaken benoemen waardoor de verzorgingsstaat uiteindelijk te duur werd

- Ik kan drie oplossingen benoemen waardoor de verzorgingsstaat betaalbaar blijft

- Ik kan drie voorbeelden benoemen waardoor er meer werkgelegenheid komt

- Ik kan van de liberalen, sociaaldemocraten en christendemocraten uitleggen hoe zij over de verzorgingsstaat denken

Problemen van de verzorgingsstaat

De verzorgingsstaat maakte een einde aan de ergste armoede in Nederland. Maar eind jaren 90 bleek dat de verzorgingsstaat te duur was.

Waarom is de verzorgingsstaat te duur geworden?

Dit komt door de hoeveelheid uitkering, de afhankelijkheid van de uitkeringen en misbruik. Op de volgende slides wordt dit uitgelegd.

Te veel uitkeringen

- Meer mensen werden werkloos.

- Er kwamen meer oudere mensen. Door deze vergrijzing hadden meer mensen recht op een AOW-uitkering.

Afhankelijkheid duurt te lang

Uitkeringen voor werkloosheid zijn eigenlijk voor korte tijd bedoelt. Toch is er een grote groep langdurig werklozen die hoogstwaarschijnlijk nooit een baan zullen krijgen of kunnen behouden.

Misbruik

Sommige mensen maken misbruik van de sociale voorzieningen. Zij zeggen bijvoorbeeld dat zij ziek zijn en niet kunnen werken, terwijl dit niet waar is. 

Andere mensen met een uitkering werken zwart. 

Misbruik van sociale voorzieningen noemen we uitkeringsfraude en is strafbaar.

Wat kan de overheid doen?

- Bezuinigen op uitkeringen

- Meer controle om uitkeringsfraude te bestrijden

- Meer werkgelegenheid door:

* bedrijven subsidie (geld) geven als ze mensen aannemen

* belasting op arbeid voor bedrijven verlagen

* Werkervaring/stageplekken

* Omscholing

* investeren in bijvoorbeeld nieuwe wegen

Hoe denkt de politiek over de verzorgingsstaat? 

- De liberalen (VVD, D66, Forum voor Democratie)

Overheid moet zo weinig mogelijk bemoeien met de economie. Burgers hebben een eigen verantwoordelijkheid! 

- De sociaaldemocraten (PvdA, SP, GroenLinks)

Overheid moet veel helpen en invloed hebben. Zwakkeren moeten geholpen worden!! 

- De Christendemocraten (CDA, ChristenUnie, SGP)

Overheid moet een aanvullende rol hebben in de verzorgingsstaat. Mensen moeten élkaar helpen eerst. 

Maken

Basis (H11): 9, 10 

Begrippen en samenvatting

Kader (H8): 9 t/m 12, 21, 22, 23

Begrippen en samenvatting