ObserverendLerenLezen4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3,4

Observerend leren lezen

Les 4: zelf teruglezen om diep te begrijpen

Teruglezen

In de vorige les bespraken we wat je in elk geval moet doen voor diep begrip. Weet je nog wat we je vooral wilden bijbrengen?

Weet je het nog? Beantwoord dan de vraag op de volgende sheet.

Als je voor diep begrip terugleest,
moet je vooral vaak

1. moeilijke woorden herlezen
2. moeilijke of belangrijke tekstdelen herlezen
3. signaalwoorden en -zinnen herlezen
4. alle zinnen in de tekst herlezen

Het antwoord?

Strategisch lezen houdt vaak in dat je tekstdelen terugleest, omdat:

1) je zo kunt repareren wat je (nog) niet in de tekst begrijpt.

2) je zo kunt controleren of je de tekst voldoende begrijpt.

3) je zo je beter de gedachtegang in de tekst kunt eigen maken

(En als dat laatste lukt, dan is er diep begrip!)

Een leestaak ...

In deze les maak je een taak waarmee je weer oefent met het opbouwen van diep begrip. 

Wat ga je doen? Eerst krijg je een tekst te zien die je voor een denkbeeldige opdracht voor school diep moet begrijpen. Daarna verdwijnt de tekst. Je krijgt dan een taak waarmee je kunt kijken of je opgebouwde begrip diep genoeg was om de denkbeeldige opdracht goed af te kunnen ronden.

Lees tijdens het lezen vooral terug als je iets niet begrijpt of denkt dat iets goed is 'op te slaan'!

Klaar?

Ben je er klaar voor? Dan starten we met de taak ...

Leestaak

Stel, je schrijft voor het vak lichamelijke opvoeding een werkstuk waarin je wilt laten zien dat sporten niet altijd goed voor je is en negatief op je in kan werken.

Om die vraag te beantwoorden, vind je op de website een handige tekst die hierop een antwoord geeft. Je besluit deze daarom als uitgangspunt voor je werkstuk te nemen.

Wat ga je doen?

Bestudeer de tekst op de volgende sheet. Bouw voor jezelf diep begrip van deze tekst op, en je hebt daarbij in eerste instantie vooral één doel:

        * Je wilt weten hoe sporten in deze tekst negatieve consequenties heeft.

Echter, je wilt ook bepalen hoe bruikbaar deze bron voor je werkstuk is: hoe betrouwbaar is de informatie in de tekst? Vind je die geloofwaardig?

Nadat je de tekst hebt bestudeerd, verdwijnt deze uit beeld. Je ontvangt dan enkele vragen.

Beantwoord de vragen vanuit je opgebouwde begrip - kijk dus niet terug naar de tekst!

Ennuh ... neem de tijd om de tekst te bestuderen!

Lees terug wat je onduidelijk vindt, contoleer of je alles snapt en herlees om je de gedachtegang eigen te maken.

(Nou gaan we beginnen ...)

De moderne man ziet eruit als Cristiano Ronaldo

[1] Overal in Europa is het in de mannenkleedkamers hetzelfde verhaal. Het maakt niet uit waar het is: Berlijn, Barcelona, Amsterdam of Parijs. Het wemelt in alle grote steden van de sportscholen, waar jonge mannen steeds fanatieker trainen. Voor zichzelf, voor hun Instagramfoto’s, voor hun Tinderprofiel. Ik verbaas me telkens weer over de gesprekken die ik er opvang. Jongens van een jaar of 17 onder elkaar: ‘Ik eet ’s avonds alleen een bak magere kwark.’ Zij zijn alleen maar bezig het ideale lichaam te kweken.
[2] Sinds 2014 observeert journalist en schrijver Mark Simpson een nieuwe trend bij mannen: de supergespierde sixpack-man, voor wie niet kleding maar het eigen lichaam het pronkstuk is. Het showroommodel heet Cristiano Ronaldo. Voor dit nieuwe man-type heeft Simpson een term bedacht, de spornoseksueel. Deze mannen, schreef hij in dagblad The Daily Telegraph, ‘willen worden begeerd om hun lichamen, niet hun garderobe. En zeker niet hun geest.’

[3] Het probleem is: zo’n lichaam is voor topsporters als Ronaldo en Beckham nog te bereiken. Maar nu willen ook mannen met een kantoorbaan zo’n lijf.

[4] Veel Nederlandse mannen gebruiken daarom supplementen, zoals dit jaar bleek uit onderzoek van marktonderzoeker Euromonitor. Je kunt hiermee twee keer zo hard trainen en veel meer tillen dan normaal, maar gezond zijn deze supplementen niet. Er zitten vaak stoffen in die verwant zijn aan amfetamine, oftewel speed. Zo verandert de sporter van een krachtpatser in een drugsverslaafde.

[5] In het Verenigd Koninkrijk is het probleem al iets erger dan bij ons: daar gebruikt nu één miljoen mensen anabole steroïden, berichtte dagblad The Guardian in januari vorig jaar. En het zijn allang geen professionele bodybuilders meer. The Guardian sprak met een 30-jarige, ‘zachtsprekende’ ingenieur, die allerlei middelen gebruikt: ‘Testosteron, trenbolon, Equipoise: het is niet goedkoop – ik geef er meer dan 220 euro per maand aan uit.’

(Lees door op de volgende blz.!)

[6] Trainen en (niet) eten voor een killerbody kan een gezond streven zijn, maar er is een punt waarop gezond sporten overgaat in ongezond, dwangmatig gedrag. Het is vergelijkbaar met anorexia: het is goed om op je lijn te letten, maar nauwelijks meer eten is gevaarlijk. Het principe is hetzelfde: je zelfbeeld schuift voortdurend op, je denkt dat je te dik of nog niet gespierd genoeg bent, terwijl je al veel dunner of gespierder bent dan toen je dat voor het eerst dacht. Vandaar dat sommige deskundigen spreken van ‘anorexia athletica’ of ‘hypergymnasia’. Deze sporters zijn feitelijk veranderd in junkies.
[7] De bijwerkingen zijn vaak extreem. Mannen worden agressief en krijgen last van erectiestoornissen. Vrouwen die gevallen waren op het indrukwekkende lichaam van hun vriendje, krijgen er een opvliegerig type voor terug, met erectiestoornissen en een verhoogd risico om op zijn 50ste aan een hartkwaal te bezwijken.
[8] Gezond leven en veel sporten is prima, maar we moeten ons bezinnen op de druk die kan ontstaan door dit steeds

extremere mannelijke schoonheidsideaal. Zo’n debat past in een bredere bevraging van het begrip mannelijkheid: hoe we erover denken, hoe we het definiëren. Misschien wordt het inderdaad tijd dat de man zichzelf opnieuw uitvindt, maar de vraag is of zijn biceps hem daarbij gaat helpen.

Diep genoeg begrepen'?

Ook bepaald hoe bruikbaar je deze tekst voor je werkstuk vindt?

Dan krijg je nu een zevental vragen over de tekst als check ...

dus niet terugkijken naar de tekst!

1) Typeer de spornoseksueel:
waardoor kenmerkt hij zich, en waardoor niet?

Je antwoord?

De tekst zegt er het volgende over:

"Voor dit nieuwe man-type heeft Simpson een term bedacht, de spornoseksueel. Deze mannen, schreef hij in dagblad The Daily Telegraph, ‘willen worden begeerd om hun lichamen, niet hun garderobe. En zeker niet hun geest.’"

Een goed antwoord is dus:

Een spornoseksueel wil een aantrekkelijk lichaam hebben, geen aantrekkelijke geest.

(2) Waardoor wordt volgens de tekst het gebruik van supplementen al snel ongezond?

Je antwoord?

Dit zegt de tekst erover:

"gezond zijn deze supplementen niet. Er zitten vaak stoffen in die verwant zijn aan amfetamine, oftewel speed. Zo verandert de sporter van een krachtpatser in een drugsverslaafde."

Een goed antwoord is dus:

Supplementen zijn zeer verslavend.

(3) Anorexia en trainen voor een killerbody werken op zelfde manier op je denken in. Leg uit waarin ze overeenstemmen.

Je antwoord?

De tekst zegt er het volgende over:

Trainen voor een kilerbody "is vergelijkbaar met anorexia [...]. Het principe is hetzelfde: je zelfbeeld schuift voortdurend op". De tekst legt dat principe dan nog uit: "je denkt dat je te dik of nog niet gespierd genoeg bent, terwijl je al veel dunner of gespierder bent dan toen je dat voor het eerst dacht."

Een goed antwoord is dus:

Je zelfbeeld verschuift voortdurend.

Minder goed, maar zeker niet  fout zijn 'concretere' antwoorden:

Wat je ook doet, je denkt elke keer weer dat je nog niet dun/gespierd genoeg bent.

(4) Met wat voor bijwerkingen van anabolengebruik krijgt een verslaafde spornoseksueel volgens de tekst te maken? Plaats een ster bij de juiste woorden.

depressiviteit

hersenbloedingen

erectiestoornissen

rugklachten

rusteloosheid

gehoorproblemen

hartkwalen

agressiviteit

Je antwoord?

Dit zegt de tekst erover:

"De bijwerkingen zijn vaak extreem. Mannen worden agressief en krijgen last van erectiestoornissen  [...] en een verhoogd risico om op zijn 50ste aan een hartkwaal te bezwijken."

(5) Wie lopen vooral kans een spornoseksueel te worden volgens de tekst?

1. vooral laagopgeleide mannen
2. alle sportende mannen
3. vooral hoogopgeleide mannen
4. alleen jonge mannen

Je antwoord?

Dit zegt de tekst erover:

"het zijn allang geen professionele bodybuilders meer. The Guardian sprak met een 30-jarige, ‘zachtsprekende’ ingenieur, die allerlei middelen gebruikt: ‘Testosteron, trenbolon, Equipoise: het is niet goedkoop – ik geef er meer dan 220 euro aan uit.’"

Alle sportende mannen lopen dus kans.

En? Lukte het je om alle vragen helder te beantwoorden zonder de tekst erbij?

1. Ja, ik kon alle vragen direct en goed beantwoorden.
2. Ja, ik kon de meeste vragen direct goed beantwoorden.
3. Mwa ... sommige gingen goed, sommige niet.
4. Nee, de meeste vragen wist ik niet.

Wat had je kunnen doen om deze taak nog beter te maken?

Je bent nog niet klaar! We willen meer van je weten ...

Hoe bruikbaar is deze tekst nu voor je werkstuk?

Ook daar stellen we je graag enkele vragen over! Er volgen er nog vier.

(1) Welk beroep heeft de schrijver van deze tekst hoogstwaarschijnlijk?

1. dagbladjournalist
2. medisch wetenschapper
3. sporter
4. ingenieur

(2) Hoe onderbouwt de schrijver zijn beweringen in de tekst vooral?

1. door wetenschappelijke rapporten te citeren
2. door wetenschappers aan het woord te laten
3. door eigen onderzoek bij sporters
4. door te verwijzen naar dagbladartikelen

(3) In hoeverre staat het vast dat veel sporters tegenwoordig spornoseksueel zijn, gelet op de tekst?

1. Staat niet vast! De bewering is nergens op gebaseerd
2. Het kan. Een bekende schrijver signaleert het.
3. Staat vast! Aangetoond door wetenschappelijk onderzoek

Onderbouwing / bronnen in het artikel?

De schrijver gebruikt deze vier bronnen in zijn artikel:

- jongens die hij spreekt in de sportschool

- artikel van journalist en schrijver Mark Simpson in The Daily Telegraph, een Engels dagblad

- onderzoek door marktonderzoeksbureau Euromonitor

- artikel uit The Guardian, een Engels dagblad

De schrijver leunt dus sterk op dagbladen en gebruikt geen enkele zuiver wetenschappelijke bron. De schrijver lijkt daarnaast zelf niet duidelijk een autoriteit op dit vlak: hij heeft zelf enkel wat jongens gesproken in de sportschool en is dagbladjournalist. Of de spornoseksueel inderdaad bestaat, is dus in strikte zin niet aangetoond (al is het natuurlijk niet onaannemelijk!)

Bruikbaar?

Anders gezegd: de bron is niet onbruikbaar voor je werkstuk, maar je moet er wel voorzichtig mee zijn ...  Het is niet per se handig om hem als uitgangspunt van je werkstuk te nemen. Zo stevig is hij niet onderbouwd.

(4) Je wilt bepalen of je deze bron als uitgangspunt kunt gebruiken voor je werkstuk. Wat kun je dan het beste als eerste doen?

1. Zelf navraag doen op een aantal sportscholen in de buurt of zij de spornoseksueel herkennen
2. Op internet zoeken of er wetenschappelijk onderzoek naar de spornoseksueel is gedaan
3. Het artikel van de Engelse schrijver-journalist Simpson opzoeken waarnaar de tekst verwijst
4. Aan vrienden en bekenden vragen in hoeverre zij het beeld van de spornoseksueel herkennen

Vervolgstap?

Er zijn twee logische vervolgstappen. Een logische gedachte is na te gaan hoe Mark Simpson, de bedenker van de term 'spornoseksueel', zijn artikel onderbouwt. Maar je kunt natuurlijk zelf ook kijken of er wetenschappelijk onderzoek naar is gedaan. Dan weet je wat beter hoe bruikbaar de informatie uit dit artikel nu is.

En? Lukte het je om deze vier vragen goed te beantwoorden?

1. Ja, ik kon alle vragen direct en correct beantwoorden.
2. Mwa ... sommige gingen goed, sommige niet.
3. Nee, de meeste vragen wist ik niet.

Heb je tijdens de vragen teruggekeken naar de tekst? (Mocht niet - maar eerlijk zijn kost niets ...)

1. Nee, helemaal niet
2. Ja, een enkel keertje
3. Ja, vaak
4. Ja, de hele tijd ...

Wat had je kunnen doen om deze taak nog beter te maken?

Teruglezen!

In deze les wilden we je weer laten oefenen met het opbouwen van diep begrip bij een tekst. Daarbij hopen we dat je merkt hoe belangrijk het teruglezen van tekstdelen is, wil je zulk dieper begrip opbouwen.

Vind je dat bij deze leestaak tijdens het vooraf lezen voldoende diep begrip hebt opgebouwd? Of had je nog meer moeten teruglezen? Leg uit.

Dit was les 4.

In deze les heb je weer geoefend met het opbouwen van diep begrip bij een tekst, hopelijk door het nodige in de tekst terug te lezen. 

In de volgende les denken we met je na over een ander instrument om dieper begrip op te bouwen: vragen stellen bij een tekst terwijl je leest. Tot dan!