V5 - TH2 - les 2 gedrag

• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

vandaag - 30 minuten

BS 4 - Vorming van gedrag

Thema 2 Waarneming 

en gedrag

BS4 Vorming van gedrag

Leerdoelen BS4

Na deze BS kun je:

• toelichten dat gedrag deels erfelijk is bepaald. 
• beschrijven dat er een dynamische relatie is tussen een organisme en zijn omgeving. 

Begrippen van BS4

erfelijke eigenschappen

motivatie

periodieke invloeden

voortplantingsprikkel

biologische klok

sleutelprikkel

supernormale prikkel

gedrag

wordt beïnvloed door: 

erfelijke (aangeboren) eigenschappen 

aangeleerde (ervaring) eigenschappen

vorming van gedrag

begrippen

motivatie

• de drang / bereidheid om een gedagsysteem uit te voeren

periodieke invloeden 

• prikkels die regelmatig terugkomen met verschillende prikkelsterktes in het interne of externe milieu

voorbeelden van periodieke prikkels 

• voortplantingsprikkel
  
• biologische klok 
  
• voeding (intern + externe)
  

voedingsgedrag

smakelijk?? 

wanneer zou je het toch eten?? 

Sleutelprikkel

Sleutelprikkel: prikkel die altijd hetzelfde gedrag tot gevolg heeft

De respons op  een sleutelprikkel is aangeboren

Supranormale prikkels

Supranormale prikkels: versterkte sleutelprikkel 

Leidt tot een sterkere respons

Overdreven eigenschappen = gebruik maken van supranormale prikkels

sleutelprikkels bij mensen

ook wij worden beïnvloed door kleuren, geuren en vormen

sleutelprikkels bij mensen

ook wij worden beïnvloed door kleuren, geuren en vormen

hoe worden we beïnvloed door reclame makers: 

Waar spelen ze op in??

Wat is een prikkel?

1. Een signaal dat een zenuwcel doorgeeft
2. Een invloed uit het milieu waar een organisme op reageert
3. Een ander woord voor een impuls
4. Externe signalen zoals licht en geluid

Adaptatie is het aanpassen van de prikkeldrempel aan een aanhoudende prikkelsterkte

1. Waar
2. Niet waar

Wat bedoelen we in de biologie met gedrag?

1. Alles dat een dier doet
2. Alle waarneembare activiteiten van mensen en dieren
3. Dingen die mensen en dieren doen met een specifiek doel
4. Communicatie tussen dieren en mensen

Is de balts van deze vlinders een voorbeeld van een gedragssysteem of gedragsketen?

1. Gedragssysteem
2. Gedragsketen
3. Beiden
4. Geen van beiden

Wat is een voorbeeld van een interne prikkel die jouw gedrag beïnvloed?

Thema 2 Waarneming 

en gedrag

BS5 Aangepast gedrag

Leerdoelen BS5

Na deze BS kun je:

• leerprocessen herkennen
• leerprocessen beschrijven
• de functie van leerprocessen uitleggen. 

Begrippen van BS5

leerprocessen

inprenting

gevoelige periode

conditionering

proefondervindelijk

trial and error

geconditioneerde reflex

Skinner-box

imitaatie

inzicht

leerprocessen

adequaat gedrag 

• aangeboren -> eten/drinken bij moeder
  
• aangeleerd  -> opletten met oversteken van de weg

leerprocessen:

• inprenting
• gewenning
• proefondervindelijk
• imitatie
• inzicht

inprenting

• in bepaalde gevoelige periode
  
• bijvoorbeeld: hoe ouders eruit zien/ruiken

gewenning

• als reactie op prikkel afneemt
  

proefondervindelijk 

• beloning
  
• trail and error
• = conditionering

imitatie

• door na te doen
  

inzicht 

• mens of dier los situatie op door ervaringen uit het verleden te gebruiken
  

Conditionering

• Proefondervindelijk leren, maar mens bepaalt wat een straf of beloning oplevert
• Pavlov-reactie
• Skinner-box

https://www.youtube.com/watch?v=cBdEEzZvOYk&ab_channel=Clipphanger

https://www.youtube.com/watch?v=8-knd0tnRM4&ab_channel=EileenDejaegere

1:00-154

https://www.youtube.com/watch?v=lxImLwqY0Jc&ab_channel=GianlucaCampana

Filmpje is spaans gesproken. De rat krijgt een beloning (suikerwater) wanneer hij op de linker hendel drukt. In een nieuwe omgeving zal de rat eerst zijn omgeving onderzoeken, waarbij hij vanzelf op de hendel drukt. Doordat dit gelinkt is aan de beloning, leert de rat heel snel om op de hendel te drukken. 

Pavlov effect

een kunstmatige prikkel veroorzaakt 

een specifieke reactie (respons)

Pavlov effect

Skinner-box

leerachtige voor dieren

- gedrag wordt beloond

- dopamine 

Skinner box

huiswerk:

opdracht 48 t/m 66