Taalinzicht les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom 1HVd

Paklijst:

- Lesboek & lijntjesschrift

- Pen en/of etui

- (Nederlands) leesboek

- Opgeladen laptop (met oplader)

Lesinhoud

Werkwoorden & Werkwoordsvormen

Nakijken huiswerk paragraaf 6

Lesdoelen

Uitleg (Werkwoorden & Moeilijke woorden)

Zelfstandig werken

Controle lesdoelen

Afsluiting

Nakijken huiswerk (par. 6)

Opdracht 6

Nakijken huiswerk

Opdracht 6

a. 'Hard' zegt iets over 'rijdt'. GEEN bijvoeglijk naamwoord.

Nakijken huiswerk

Opdracht 6

a. 'Hard' zegt iets over 'rijdt'. GEEN bijvoeglijk naamwoord.

b. 'Hard' zegt iets over 'appel'. Het is een bijvoeglijk naamwoord.

Nakijken huiswerk

Opdracht 6

a. 'Hard' zegt iets over 'rijdt'. GEEN bijvoeglijk naamwoord.

b. 'Hard' zegt iets over 'appel'. Het is een bijvoeglijk naamwoord.

c. 'Kokend' zegt iets over 'heet'. GEEN bijvoeglijk naamwoord.

'Heet' zegt iets over 'water'. Het is een bijvoeglijk naamwoord.

Nakijken huiswerk

Opdracht 7

Nakijken huiswerk

Opdracht 7

a. Het is een bijvoeglijk naamwoord. Je kunt er een zelfstandig naamwoord achter denken, waar het dan iets over zegt. 

Voorbeeld: "TV; Ik wil geen kleine maar een grote tv"

Nakijken huiswerk

Opdracht 7

a. Het is een bijvoeglijk naamwoord. Je kunt er een zelfstandig naamwoord achter denken, waar het dan iets over zegt. 

Voorbeeld: "TV; Ik wil geen kleine maar een grote tv"

b. Het is een zelfstandig naamwoord. Het geeft een naam aan een abstracte zaak.

Lesdoelen

Je leert:

- Een werkwoord in een zin herkennen en benoemen

- De diverse werkwoordstijden opnoemen

- Uitleggen wat de bedrijvende en lijdende vorm is

Taalkundig ontleden: Woordsoorten

Van ieder woord in een zin kan je de taalkundige functie benoemen!

Taalkunde: woordsoorten

Voorbeeld: De Efteling is een bekend pretpark.

lidwoord: de, een

zelfstandig naamwoord: Efteling, pretpark

werkwoord: zijn

bijvoeglijk naamwoord: bekend

Taalkunde: Werkwoorden

Vorige week heb je een lijst aan werkwoordstijden opgeschreven: OTT, OVT, VTT, VVT, OTTT, OVTT, VTTT, VVTT

Naast deze werkwoordstijden kennen we uiteraard ook:

Hele werkwoord of infinitief: roepen

Voltooid deelwoord:                  geroepen

Onvoltooid deelwoord:             roepend

Aan de slag

Maak:Opdracht 1 (Alleen afkorting schrijven) &2

Met wie: Alleen

Hulp: Docent & theorie (blz. 30)

Klaar? Lezen in je leesboek

Bedrijvende en lijdende vorm

Bij deze vormen is het belangrijk om te kijken of de zin actief of passief is. Doet het onderwerp iets of wordt er iets met het onderwerp gedaan? 

Actief betekent: er wordt iets gedaan. (Bedrijvend)

Passief betekent: iets wordt door iemand gedaan (Lijdend)

Bedrijvende en lijdende vorm

Actief betekent: er wordt iets gedaan. (Bedrijvend)

Passief betekent: iets wordt door iemand gedaan (Lijdend)

Voorbeeldzinnen:

De vrouw koopt een tas. -> Actieve zin

De tas wordt door de vrouw gekocht. -> Passieve zin

Bedrijvende en lijdende vorm

Herschrijf de volgende zin in de andere vorm.

De trainer deelt de waterbidons uit.

Bedrijvende en lijdende vorm

Herschrijf de volgende zin in de andere vorm.

De trainer deelt de waterbidons uit.

De zin is actief (bedrijvend). Er wordt iets gedaan. 'De trainer' = onderwerp. De trainer doet iets, dus hij is 'in bedrijf'. We willen naar een passieve zin (lijdend). Dan wordt iets door iemand gedaan. Het onderwerp verandert! Iets = waterbidons uitdelen + door iemand = door de trainer. De waterbidons worden door de trainer uitgedeeld. De zin is nu passief. 

Bedrijvende en lijdende vorm

Herschrijf de volgende zin in de andere vorm.

De tak wordt door Peter op het veld gegooid.

Bedrijvende en lijdende vorm

Herschrijf de volgende zin in de andere vorm.

De tak wordt door Peter op het veld gegooid.

De zin is passief (lijdend). Er wordt iets door iemand gedaan. 'De tak' = onderwerp. De tak doet niks, maar er wordt iets met de tak gedaan. We willen een actieve zin (bedrijvend). Dan wordt er iets gedaan. Het onderwerp verandert! Onderwerp = Peter + persoonsvorm = gooien.

 Peter gooit de tak op het veld. De zin is nu actief. 

Aan de slag

Maak: Opdracht 6

Met wie: Alleen

Hulp: Docent & theorie (blz. 32)

Klaar? Lezen in je leesboek

Werkwoordsvormen geven de 'wijs' aan

We kennen in het Nederlands drie verschillende 'wijzen':

• Aantonende wijs (Geeft feiten of handelen aan) 

• Aanvoegende wijs (Geeft een wens aan)

• Gebiedende wijs (Geeft een bevel aan)

Aantonende wijs (indicatief)

Geeft feiten of handelen aan.

Vorm van het werkwoord die de werking aantoont:

- Ik neem

- Hij loopt

- Zij sliep

Aanvoegende wijs (conjunctief)

Geeft een wens aan.

Vorm die hedendaags beperkt voorkomt, bijvoorbeeld in vaste uitdrukkingen:

- Het zij zo

- Koste wat het kost

- Men doe wat nodig is

Gebiedende wijs (imperatief)

Geeft een bevel aan.

Onderwerp ontbreekt en de gebiedende wijs staat vooraan in de zin. Kenmerkend bij de gebiedende wijs is het uitroepteken!

- Doe de was!

- Ga naar bed!

- Stop met praten!

Aan de slag

Maak: Opdracht 7

Met wie: Alleen

Hulp: Docent & theorie (blz. 32)

Klaar? Lezen in je leesboek

Moeilijke woorden

Bij de volgende toets hoort weer een rijtje met moeilijke woorden. Woorden van deze les:

ten koste gaan van

aan de hand van

citaat

uiteenzetten

in goede banen leiden

Moeilijke woorden

Bij de volgende toets hoort weer een rijtje met moeilijke woorden. Woorden van deze les:

ten koste gaan van       =  nadelig zijn voor

aan de hand van           =   op basis van, gebaseerd op

citaat                                 = letterlijke weergave van                                                                                iemands woorden

uiteenzetten                   =  iets op informatieve manier vertellen

in goede banen leiden =  ervoor zorgen dat iets goed verloopt

Moeilijke woorden - Huiswerk

Maak met elk moeilijk woord een goede zin die het volgende bevat (Gebruik 2 zinnen indien nodig):

- Het moeilijke woord zelf

- Een voorbeeld

- Een uitleg

Controle lesdoelen

Je kan:

- Een werkwoord in een zin herkennen en benoemen

- De diverse werkwoordstijden opnoemen

- Uitleggen wat de bedrijvende en lijdende vorm is

Afsluiting

9 december toets

1e lesuur 9 november - Ruimte voor vragen (bereid deze voor!)

2e lesuur 9 november Toets Taalinzicht  + Woordenlijst (Ook de woorden van de vorige toets)