Les 25 en 26. Alineaverbanden. Onderwerp, deelonderwerp en hoofdgedachte

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Alineaverbanden

Les 25

Alineaverbanden

De samenhang tussen alinea's en zinnen. 

Verbanden worden aangegeven met SIGNAALWOORDEN.

 Een signaalwoord verbindt de zin of alinea dus met elkaar. 

Alineaverbanden

De meest voorkomende alineaverbanden en bijbehorende signaalwoorden:

Voorbeeld/ toelichting

Een voorbeeld ( hier)van, ter illustratie, bijvoorbeeld, zoals, zo, neem

Doel – middel

Om te, daarmee, waarmee, door middel van, met het doel, met, om, met behulp van

Doel-middel tekstverband

Je hebt een bakblik nodig om een cake te bakken.

Mening / argument

Want, omdat, daarom, vanwege, immers, aangezien

Oorzaak – gevolg

Door, doordat, waardoor, te danken aan, zodat, hierdoor, daardoor, daarom

Oorzaak-gevolg/ doel-middel

Oorzaak                       gevolg

Het regent buiten, waardoor de straten nat worden. 

Doel                                                       middel:

Om een hoger cijfer te krijgen, ga ik harder studeren.

Samenvatting / conclusie

Samengevat, kortom, dus, al met al, vandaar dat, dan ook, samenvattend

Opsomming

En, ook, ten eerste, ten tweede, vervolgens, daarnaast, ook, en, verder, bovendien, ten slotte, enzovoort, zowel ... als

Tegenstelling

Maar, zo, evenals, in vergelijking met, daarentegen, echter, toch, hoewel, desondanks, aan de ene kant ... aan de andere kant

Tijd

Voordat, nadat, eerst, daarna, wanneer, vroeger, toen, later, eerder, voordat, terwijl, vervolgens, ten slotte, tegelijkertijd, vroeger

Toelichting

Dat houdt in, dat wil zeggen, met andere woorden

Deze les leer je over een ander verband

toelichting betekent een uitleg

Wat is het verschil tussen een toelichting en een voorbeeld?

Voorwaarde

Als, wanneer, tenzij, in (voor) het geval dat, indien, mits

VOORWAARDE

Aan welke signaalwoorden herken je een voorwaarde:

Als....(dan), indien,tenzij, mits.

Voorbeeld: 

Als Jasper een goed verslag schrijft, krijgt hij een hoog cijfer voor zijn praktische opdracht.

Hij moet dus een goed verslag schrijven (=voorwaarde) om een hoger cijfer te halen.

Welk alineaverband lees je hier? 

De woorden die omcirkeld zijn geven een signaal! 

Signaalwoorden moet je kunnen herkennen in een tekst. 

Let op de signaalwoorden!

Leer de signaalwoorden op blz. 54

Alineaverbanden

Onderwerp

Het onderwerp van een tekst is het antwoord op de vraag:

'Waar gaat de tekst over?"

Formuleer het onderwerp in één of een paar woorden (niet meer dan drie)!!

Vind je in de titel of ondertitel. 

Deelonderwerp

Deelonderwerpen belichten het onderwerp van verschillende kanten. Een deelonderwerp kan worden ingeleid met een tussenkopje.

Voorbeeld: onderwerp 'paarden'.

Deelonderwerpen: verzorging van paarden, paardensport, maneges. 

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte is het antwoord op de vraag: 'Wat zegt de schrijver over het onderwerp?'

Je vindt de hoofdgedachte in de inleiding of het slot.

Soms moet je zelf de hoofdzaken van de tekst samenvatten in één zin. 

Samenvatten

Een korte weergave van de belangrijkste informatie uit de tekst:

* Kernzinnen (1e, 2e of laatste regel van een alinea).