HERHALING POLITIEK 4 KADER

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Politiek 

hoofdstuk 3

Herhaling

Wat is Politiek

Politiek

• keuzes maken en beslissingen nemen          

     om een land, provincie of              gemeente te kunnen                      besturen

Wat is Politiek

Politieke niveaus

• Rijk
• Provincie
• Gemeente
• Europese Unie

Politiek & Maatschappij

Algemeen Belang

• Veel mensen hebben er belang (voordeel bij) of zijn er afhankelijk van
• Politiek moet problemen van algemeen belang oplossen = maatschappelijke problemen

Politiek & Maatschappij

Maatschappelijk probleem

• Veel mensen hebben er last van
• Verschillende meningen
• Veel media-aandacht
• Overheid moet oplossen

Wat is democratie?

1. het volk heeft invloed op politieke besluiten
2. problemen oplossen die voor veel mensen belangrijk zijn
3. de macht in handen van één persoon of partij
4. volkstemming over een belangrijk onderwerp

 Dictatuur

Democratie

• de macht is in handen van de volksvertegenwoordigers = burgers

Dictatuur

• De macht is in handen van één persoon, een kleine groep mensen of één partij

 Dictatuur

Democratie

• veel rechten
• vrijheid van .....

Dictatuur

• weinig of geen rechten
• veel plichten
• geen persvrijheid
• grote rol voor het leger

Wat is het verschil tussen een democratie en dictatuur?
In een dictatuur...

1. worden verkiezingen gehouden
2. zitten mensen in de cel
3. mag je niet zomaar je mening geven
4. heb je geen media

De Grondwet

In de grondwet staan

grondrechten / mensenrechten.

Hierin staan de belangrijkste rechten en plichten van burgers én de overheid.

De Grondwet

Voorbeelden van grondrechten / mensenrechten:

• De politie mag je niet zomaar oppakken.
  
• Iedereen heeft recht op een vrije meningsuiting.
  
• Iedereen heeft kiesrecht.
  
• Iedereen heeft recht op gelijke behandeling.
  

De Grondwet

Naast rechten ook plichten:

 

• belasting betalen
• leerplicht

Parlement hoogste macht

• Het parlement (de mensen op wie wij stemmen) moet elk wetsvoorstel goedkeuren.
• Het parlement heeft daardoor meer macht dan de ministers.
  
• Daarom noemen we onze democratie een parlementaire democratie.
  

Democratie

TRIAS POLITICA

• Wetgevende macht (parlement)
• Uitvoerende macht (ministers)
• Rechterlijke macht (rechters)

WAAROM  MACHTSVERDELING

• Om te voorkomen dat de macht in handen is van één persoon of een kleine groep.

 Politieke partijen

Politiek partijen

• Je stemt vaak op een persoon, die hoort altijd bij een partij
• Plannen of ideeën vaneen partij staan in een verkiezingsprogramma
• Bij verkiezingen is de lijsttrekker de belangrijkste vrouw of man

Politieke partijen

Links

• een linkse partij is voor een actieve overheid die zich veel met de samenleving bemoeid; gelijkheid - zorg voor kwetsbaren

Rechts

• een rechtse partij is voor een passieve overheid, mensen hebben zelf verantwoordelijkheid; vrijheid-veiligheid

Midden

• een beetje van links en een beetje van rechts; overheid alleen helpen als het moet

Welke politieke partijen vinden dat de overheid zich zo weinig mogelijk moet bemoeien met de samenleving?

1. Rechtse partijen
2. Middenpartijen
3. Linkse partijen

 Politieke partijen & stromingen

Stroming

• ideeën over wat belangrijk is in de maatschappij en hoe mensen met elkaar kunnen samenleven

 Politieke partijen & stromingen

Liberalisme

• vrijheid
• veiligheid
• verantwoordelijkheid

Zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid in de samenleving. 

• persoonlijke vrijheid: zelf kiezen, recht op eigen leven 
• economische vrijheid: eigen bedrijf, vrijemarkteconomie, ondernemers vrij laten
• democratie en mensen beschermen

 Politieke partijen & stromingen

Christendemocratisch (confessioneel)

• geloof
• samenwerking

Alleen bemoeienis van de overheid als andere hulp niet kan.

• goed voor elkaar zorgen
• opkomen voor gezinnen met kinderen
• goede zorg voor ouderen - tegen abortus en zelfdoding
• respect voor Bijbelse waarden en normen

 Politieke partijen & stromingen

Sociaaldemocratisch

• solidariteit
• gelijkwaardigheid

Zo veel mogelijk bemoeienis van de overheid in de samenleving. 

• verschil tussen arm en rijk zo klein mogelijk
• zwakkeren in de samenleving helpen 
• iedereen recht op dezelfde zorg
• gelijke kansen voor iedereen

Welke politieke stroming is voor ingrijpen van de overheid in de economie?

1. Liberalisme
2. Christendemocratie
3. Sociaaldemocratie
4. Populisme

 Regering & Kabinet

Regering

• Ministers + Koning

Kabinet

• Ministers  + Staatssecretarissen

 Regering & Kabinet

Taken Ministers & Staatssecretarissen

• Elke minister heeft zijn/haar eigen werkgebied: financiën, onderwijs, justitie enz.
• Op het ministerie werken veel ambtenaren die helpen met het uitvoeren
• Veel ministers hebben hulp van een staatssecretaris, die een deel van het werk van een minister doet
• Ministers maken wetsvoorstellen
• Ministers voeren wetten uit 

 Regering & Koning

Koning geen macht - Parlement hoogste macht

• Koning wel in regering, maar heeft geen macht meer
• Niet de Koning maar de Ministers zijn verantwoordelijk voor het bestuur van het land.
• Koning is onschendbaar: ministers zijn verantwoordelijk

• Symbolische taak: zet handtekening onder wetten en benoemd ministers, staatssecretarissen en commissaris van de koning
• Ceremoniële taak: troonrede voorlezen op Prinsjesdag 
• Representatieve taak: vertegenwoordigd NL in het buitenland, staatsbezoek

Wat is een taak van de Tweede Kamer?

1. De Eerste Kamer controleren
2. De ministers controleren
3. de Tweede Kamer controleren
4. ze doen alles in de politiek

Hoe noemen we de samenwerking
tussen politieke partijen die gaan regeren?

1. Coalitie
2. Oppositie
3. Samenwerkingsverband
4. Regeringspartijen

Iemand die in verkiezingstijd de belangrijkste persoon van een politieke partij is, noemen we de

1. minister
2. lijsttrekker
3. premier
4. voorzitter.

Gemeente 

Het bestuur van de gemeente bestaat uit:

• de gemeenteraad
  
• het college van burgemeesters en wethouders (B & W)
• B & W vormen het dagelijkse bestuur van de gemeente

Gemeenteraad

De gemeenteraad wordt gekozen door de burgers.

Taken van de gemeenteraad:

• Stemmen over belangrijke besluiten.
  
• Het college van B en W controleren.
• Elke 4 jaar opnieuw gekozen

Meer taken voor de gemeente

De gemeenten voeren een aantal taken uit namens de rijksoverheid.

Denk aan:

• thuiszorg organiseren
  
• hulp geven bij werkloosheid
  
• jeugdzorg organiseren
  
• woningen bouwen
  

De provincie

Het bestuur van de provincie bestaat uit:

• De commissaris van de Koning en de Gedeputeerde Staten. Zij vormen samen het dagelijks bestuur.
  
• De Provinciale Staten. Zij stemmen over besluiten, controleren de Gedeputeerde Staten en kiezen de leden van de Eerste Kamer.