Aardbevingen

• Wereldoriëntatie
• Begrijpend lezen
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

Introductie

Schuddende bomen, rammelende keukenkastjes en soms zelfs gebouwen die instorten. Op veel plekken ter wereld komen aardbevingen voor. Maar hoe ontstaat zo’n beving eigenlijk?

Aardbevingen

   Hoe ontstaat een aardbeving, denk jij?

Werk samen in een groepje van vier. Schrijf alle vier in je eigen (buitenste) vak hoe jij denkt dat een aardbeving ontstaat. 

 

Gelukt? Overleg dan in je groepje. Schrijf jullie gezamenlijke antwoord op in het middelste vak en bespreek dat antwoord klassikaal. 

Eigen leervragen 

Wat zou jij willen weten over aardbevingen? Schrijf jouw vragen op en plak ze op de vragenmuur!

.

Wereldoriëntatie

Na deze les:

• weet ik hoe een aardbeving ontstaat.
  
• weet ik waarom sommige aardbevingen zwaarder zijn dan anderen en hoe je dit kunt meten.
  
• kan ik aan de hand van breuklijnen uitleggen waarom sommige landen meer last hebben van aardbevingen.

_{Dit ga je leren}

Woordenschat

Na deze les:

• begrijp ik de moeilijke woorden die met aardbevingen te maken hebben. 

Taal

Na deze les:

• kan ik een wereldkaart met breuklijnen tekenen en aan de hand hiervan uitleggen hoe aardbevingen ontstaan.

Lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

_{Verdiepende tekst}

Lees de tekst en arceer de woorden die je nog niet goed begrijpt geel. Arceer in ieder geval:

• de aardkern
• de aardmantel
• de aardkorst
• de aardplaten
• de platentektoniek
• het hypocentrum
• het epicentrum
• de breuklijn

Hulpkaart

_Woordenschat

eten

het ontbijt

de lunch

het diner

Ga met behulp van de hulpkaart op zoek naar de betekenis van de woorden die jij hebt gearceerd.

Weet je de betekenis nog niet? Zoek dan de betekenis van het woord op, op deze website. Schrijf de betekenis voor jezelf op. Horen er woorden bij elkaar? Maak dan een woordparaplu, -kast of -trap.

groot

klein

muis

olifant

Hulpkaart

woordparaplu

woordtrap

woordkast

Woordenschat

Bespreek de belangrijke woorden met uw leerlingen. De hulpkaart kan helpen om achter de betekenis van de woorden te komen. In hun logboek noteren de leerlingen de betekenis van de woorden die ze nog niet kenden.

de aardbeving

De (tektonische) aardplaat

Een deel van de aardkorst dat heel langzaam kan verschuiven.

Soms ontstaan aardbevingen, door het schuiven van de aardplaten.

_Woordenschat

Het hypocentrum
De plek waar de aardbeving diep in de aarde ontstaat.

Het hypocentrum  van deze aardbeving lag kilometers diep.

De breuklijn

Een gebied waar twee aardplaten tegen elkaar komen.

In het gebied van een breuklijn komen veel aardbevingen voor.

De platentektoniek

Wanneer tektonische aardplaten langs elkaar bewegen. 

Dankzij platentektoniek botsen aardplaten soms tegen elkaar aan.

Het epicentrum

De plek waar de aardbeving voor het eerst de aardkorst raakt.

Het epicentrum van deze aardbeving lag in Turkije.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

De aardmantel

Het gedeelte tussen de aardkorst en de kern van de aarde.

De aardmantel is ongeveer 3400 kilometer dik.

_Woordenschat

De aardkern
De warmste laag in het midden van de aarde.

De aardkern kilometers diep in de aardbol.

De aardkorst

Het harde, buitenste gedeelte van de aarde.

Je moet door de aardkorst heen boren om bij de kern te komen.

Woordenschat

Bespreek de moeilijke woorden met uw leerlingen.

Video!

In deze video leer je meer over de opbouw van de lagen in de aarde!

Heb jij het  goed begrepen?
Test je kennis!

Welke uitspraken horen bij de aardlaag?

Slepen maar!

De aardmantel

De aardkern

De aardkorst

Ruim 5000 graden!

3000 kilometer dik

Verschillende platen die passen als een puzzel.

.

Zou er ooit iemand in de aardkern zijn geweest, denk jij?

Leg je antwoord uit.

Antwoord: Nee, want de aardkern is ruim 5000 graden en dat zouden mensen nooit overleven.

Heb jij het  goed begrepen?
Test je kennis!

Is de uitspraak van Scoop WAAR of NIET WAAR?

Sleep het vinkje of het kruisje!

Als platen langs elkaar schieten is dit altijd voelbaar op aarde, soms sterk en soms heel licht!

..
.

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Hoe noem je het als aardplaten tegen elkaar aan schuiven of langs elkaar schuren?

1. Hypocentrum
2. Breuklijnen
3. Platentektoniek
4. Platenpuzzel

Video!

In deze video leer je meer over het ontstaan van aardbevingen.

Hoe ontstaat een aardbeving?

Sleep de beschrijvingen in de juiste volgorde. 

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

1

2

3

4

Hoe harder de schokgolf, hoe groter de kans dat er op de aardkorst een aardbeving ontstaat.

 Aardplaten bewegen en schuren te veel langs elkaar.

Dit zorgt voor een harde schokgolf kilometers diep in de aarde.

 De spanning blijft opbouwen en de platen schieten met een flinke schok langs elkaar.

.

Wat is het verschil tussen het epicentrum en het hypocentrum? 

Heb jij het goed begrepen? Test je kennis!

Antwoord: De plek waar de aardbeving ontstaat wordt het hypocentrum genoemd. Recht boven het hypocentrum is de aardbeving het zwaarst. Deze plek op de aardkorst wordt het epicentrum genoemd. 

Heb jij het  goed begrepen?
Test je kennis!

Is de uitspraak van Scoop WAAR of NIET WAAR?

Sleep het vinkje of het kruisje!

Hoe verder van het epicentrum je komt, hoe minder schokgolven je voelt.

..
.

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Op welke manier wordt de zwaarte van aardbevingen gemeten?

1. De schaal van aardbevingen.
2. De schaal van Richter.
3. De wet van de aarde.
4. De wet van breuklijnen.

Bekijk de cijfers op de schaal van Richter. 

Wat valt je op?  

.

Een aardbeving waarbij meubels rammelen, maar niet omvallen.  

Welk cijfer op de schaal van Richter hoort daarbij?

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Antwoord: Een cijfer tussen de 2 en 4.

.

Een aardbeving waarbij niets meer overeind blijft staan. 

Welk cijfer op de schaal van Richter hoort daarbij?

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Antwoord: Het cijfer 10.

.

Hoe kan het dat sommige landen meer last hebben van aardbevingen dan andere landen? 

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Antwoord: Deze landen liggen op of dichtbij een breuklijn, waardoor ze meer kans hebben op een aardbeving. 

..
.

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Waar komende meeste aardbevingen ter wereld voor?

1. Rond de Noordzee.
2. Rond de Stille Oceaan.
3. Rond de Atlantische Oceaan.
4. Rond de Grote Oceaan.

.

Wat hebben tsunami’s en aardbevingen met elkaar te maken?  

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Antwoord: Tsunami’s ontstaan door aardbevingen op zee. Door de zeebeving ontstaan er extreem hoge golven die vervolgens schade aanrichten aan land. 

.

Waardoor ontstaan de aardbevingen in Groningen?

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Antwoord: De aardbevingen in Groningen ontstaan niet door platentektoniek, maar door gaswinning. Hierdoor verzakt de bodem en ontstaan er trillingen. 

_{Verwerkingsopdracht}

Jullie weten inmiddels alles over aardbevingen en breuklijnen. Tijd om in tweetallen een wereldkaart hierover te maken! Maar hoe doe je dat? Ik leg het je uit op de volgende slides!

_{Verwerkingsopdracht}

Bespreek de vragen met je schoudermaatje:

• Wat zie je op de kaart?
• Heb je al eens eerder zo'n soort kaart gezien? Waar was dat?
• De icoontjes met de uitleg aan de rechterkant noem je de legenda. Waarom gebruiken de makers van een kaart vaak een legenda, denk je? 
• Wat vind je van deze manier van het maken van een kaart?

..
.

Heb jij het goed begrepen?

Test je kennis!

Wat is het belangrijkste doel van een landkaart?

1. Amuseren.
2. Informeren.
3. Overtuigen.
4. Instrueren.

_{Verwerkingsopdracht}

Maak in tweetallen een wereldkaart waarop de breuklijnen tussen de aardplaten te zien zijn. Schrijf in een legenda alle punten op die belangrijk zijn voor iemand die de kaart bekijkt. 

_{Check-check-dubbelcheck!}

Check de punten in de checklist. Die kunnen je helpen om de kaart nog beter te maken.

Er is een wereldkaart gemaakt.

Op de kaart is te zien waar de breuklijnen liggen. 

Er is gebruikgemaakt van een legenda.

Er is gebruik gemaakt van het internet of een atlas.

_{Verwerkingsopdracht}

Waar wacht je nog op? Aan de slag! 

Tip! In de atlas staat een grote inhoudsopgave waar je precies kunt zien wáár je een kaart met breuklijnen kunt vinden. 

Feedback & aanpassen

Wissel je wereldkaart uit met een ander tweetal. Bekijk de checklist op slide 33 nogmaals. Voldoet de kaart van jouw klasgenootjes aan de criteria? 

Bespreek het met elkaar. Pas de kaart aan op basis van de feedback die jullie die je hebben gekregen.

_Publiceren

Tijd om uitleg te geven bij je wereldkaart! Presenteer de wereldkaart aan een ander tweetal en leg hierbij precies uit wat de breuklijnen te maken hebben met aardbevingen. Hoe kan het dat sommige landen meer last hebben van bevingen dan anderen? 

Verwerkingsopdracht

_Reflectie

Draai aan het rad en bespreek de vraag.

Verwerkingsopdracht

.

Wereldoriëntatie

• Ik weet hoe een aardbeving ontstaat.
• Ik weet waarom sommige aardbevingen zwaarder zijn dan anderen en hoe je dit kunt meten.
• Ik kan aan de hand van breuklijnen uitleggen waarom sommige landen meer last hebben van aardbevingen.

_{Dit weet ik nu ... & Dit kan ik nu ...} 

Woordenschat

• Ik begrijp de moeilijke woorden die met aardbevingen te maken hebben. 

Taal

• Ik kan een wereldkaart met breuklijnen tekenen en aan de hand hiervan uitleggen hoe aardbevingen ontstaan.

Schrijf in je projectschrift op wat jij hebt geleerd. Plak je ook (een foto van) je wereldkaart in je schrift?

Terugkoppeling lesdoelen

Bespreek de lesdoelen met uw leerlingen.

Vragenmuur & Weetmuur

• Op welke vragen hebben jullie deze les antwoord gekregen? 
• Welke vragen zijn nog onbeantwoord? 
• Hoe kun je ervoor zorgen dat je toch achter het antwoord op deze vragen komt?
  

              Tot de volgende keer!