3H - Grammatica les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lesdoel

Aan het einde van deze les weet jij hoe je een zin ontleed.

Aan het einde van deze les kun jij zinsdelen benoemen.

Succesfactoren:

• Je kunt de persoonsvormcheck toepassen.
• Je begrijpt dat alles wat voor de persoonsvorm staat één zinsdeel is.
• Je kunt de zin in zinsdelen verdelen.
• Je weet welke vraag je moet stellen om een lijdend voorwerp te vinden.
• Je weet welke vraag je moet stellen om een meewerkend voorwerp te vinden.
• Je begrijpt dat een bijwoordelijke bepaling antwoord geeft op 'wanneer', 'waar' en 'hoe'.

Grammatica

Elk volk heeft een taal: 6000 talen op de wereld!

Elke taal heeft woorden, maar er is meer nodig voor communicatie, alleen woorden zijn niet genoeg.

tafel – ik – bord – spaghetti – at – snel – eenmaal – aan – het – leeg

Eenmaal aan tafel at ik het bord spaghetti snel leeg.

Grammatica

Grammatica gaat over twee dingen:

1. Woordsoorten: wat is de functie van een woord en wat kan je er allemaal mee.

2. Zinsdelen: wat is de functie van een woordgroep en hoe staat deze in een zin.

Vaste volgorde van ontleden

1. PV 

2. Strepen zetten

3. WWG of NWG 

4. OW 

5. LV

6. MV

7. Bijw. bep.

Staan altijd in een zin.

Staan soms in een zin.

Schrijf over en ontleed

Die oude man heeft gisteren bij de feestwinkel ballonnen voor zijn kleindochter gekocht.

De pv (persoonsvorm)

Altijd een werkwoord!

Komt meestal vooraan te staan in een vraagzin. MAAR................

Let op!

Waar ga jij naar toe?

Wat doe jij daar?

Waarom ben jij niet op school? 

De vraagzin werkt niet altijd... 

Gebruik daarom liever: De tijdsproef of de getalsproef

Persoonsvorm

Die oude man heeft gisteren bij de feestwinkel ballonnen voor zijn kleindochter gekocht.

- Vraagzin

- Getalsproef

- Tijdsproef

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is 1 zinsdeel.

Zinsdelen

Die oude man | heeft | gisteren bij de feestwinkel ballonnen voor zijn kleindochter gekocht.

PV

werkwoordelijk gezegde 

Hoe vind je het werkwoordelijk gezegde?

persoonsvorm+ alle werkwoorden in de zin

Werkwoordelijk gezegde

Die oude man | heeft | gisteren | bij de feestwinkel | ballonnen | voor zijn kleindochter | gekocht.

Alle werkwoorden uit de zin.

PV

Onderwerp

Wie/wat + gezegde

1. PV

2. Strepen zetten

3. WWG of NWG

4. OW

5. LV

6. MV

7. Bijw. bep.

Wat je al hebt, gebruik je om het volgende te vinden.

Onderwerp

Die oude man | heeft | gisteren | bij de feestwinkel | ballonnen | voor zijn kleindochter | gekocht.

Wie heeft gekocht?

PV

WWG

WWG

Lijdend voorwerp

Wie/wat + gezegde + OW

1. PV

2. Strepen zetten

3. WWG of NWG

4. OW

5. LV

6. MV

7. Bijw. bep.

Wat je al hebt, gebruik je om het volgende te vinden.

Lijdend voorwerp

Die oude man | heeft | gisteren | bij de feestwinkel | ballonnen | voor zijn kleindochter | gekocht.

Wie of wat heeft die oude man gekocht?

PV

OW

WWG

WWG

Meewerkend voorwerp

Aan of voor wie/wat + gezegde + OW + LV

1. PV

2. Strepen zetten

3. WWG of NWG

4. OW

5. LV

6. MV

7. Bijw. bep.

Wat je al hebt, gebruik je om het volgende te vinden.

Meewerkend voorwerp

Die oude man | heeft | gisteren | bij de feestwinkel | ballonnen | voor zijn kleindochter | gekocht.

Aan of voor wie of wat heeft die oude man ballonnen gekocht?

PV

OW

LV

WWG

WWG

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt, noem je een bijwoordelijke bepaling.

Bijwoordelijke bepaling

Let op: 

Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan ook meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op de vragen:

• waar? 
• wanneer?
• hoe? 

Bijwoordelijke bepaling

Die oude man | heeft | gisteren | bij de feestwinkel | ballonnen | voor zijn kleindochter | gekocht.

Welke zinsdelen zijn over?

PV

OW

LV

LV

WWG

WWG

Voor het komende nummer zullen extra pagina's voor een artikel worden gereserveerd

Lesdoel

Aan het einde van deze les weet jij hoe je een zin ontleed.

Aan het einde van deze les kun jij zinsdelen benoemen.

Succesfactoren:

• Je kunt de persoonsvormcheck toepassen.
• Je begrijpt dat alles wat voor de persoonsvorm staat één zinsdeel is.
• Je kunt de zin in zinsdelen verdelen.
• Je weet welke vraag je moet stellen om een lijdend voorwerp te vinden.
• Je weet welke vraag je moet stellen om een meewerkend voorwerp te vinden.
• Je begrijpt dat een bijwoordelijke bepaling antwoord geeft op 'wanneer', 'waar' en 'hoe'.

Vooruitkijken

Volgende les:

- Uitleg naamwoordelijk gezegde

- Oefenen met zinsontleding