Ethiek les 1 en 2 Marja

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

                 Beroepsethiek

Keuzes maken in je leven, wat is goed en wat is fout.

Welke keuze zou je maken

• In je werk handel je ethisch en integer. 
• Je doet je werk goed en houdt rekening met de verwachtingen en behoeften van de cliënt. 
• Dagelijks moet je verschillende keuzes maken. Sommige zijn snel genomen, andere kosten wat meer tijd. 

Ethiek

''Nadenken over wat goed en fout handelen is''

Is onderdeel van filosoferen. 

(Grondlegger: Socrates, Athene 469 v.Chr.)

Ethiek

Nadenken  over goede keuzes op grond van normen en waarden:

•  van jezelf 
• die van de cliënt, 
• die van de mantelzorger 
• en de instelling. 

00:24

Wat zou jij doen

01:20

Wat valt je op in de antwoorden van de mensen die in beeld waren.

Geweten 

De normen, de regels die je van huis uit hebt geleerd, heb je je eigen gemaakt. Tijdens de opvoeding worden de regels ingeprent in het bewustzijn van het kind. Er vormt zich een geweten. Geweten is iets in ons dat zegt wat goed of slecht is. Een soort moreel besef.

Geweten   2

Een belangrijk onderdeel van het geweten bestaat uit geboden en verboden:

 

zoals niet liegen, 

niet discrimineren, 

je plicht doen, 

naar je ouders luisteren, enzovoort.

Als professional lever je goede zorg, maar dit is meer dan alleen maar technisch de juiste handelingen uitvoeren. Het gaat over mensen, mensen met eigen waarden, normen, behoeften en verwachtingen.

Dilemma

Ongeacht de keuze die je maakt heeft het altijd vervelende gevolgen voor iemand.

Vier ethische waarden

1.  Autonomie

zo veel mogelijk zelfstandigheid en eigen regie voor de cliënt

2.  Niet schaden

Geen handelingen verrichten die schadelijk kunnen zijn voor de cliënt

3.  Weldoen

Bijdragen aan het welzijn van de cliënt

4.  Rechtvaardigheid

Gelijke behandeling voor de cliënten

Moreel dilemma

Elke dag kom je wel in aanraking met grote of kleine voorvallen waarbij je voor jezelf moeten bepalen wat goed is, minder goed of helemaal niet goed.  

Een moreel dilemma is een keuzeprobleem, waarbij twee (ethische) waarden tegen elkaar worden afgewogen.

Mag je liegen om iemands leven te redden

Mag je om iemand te helpen een belofte of contract breken?

Wat zou jij doen?

Verschil ethiek en moreel 

Je ethisch gedragen” betekent dus dat je nadenkt over hoe je moet handelen. 

“Je moreel gedragen” betekent dat je handelt volgens je eigen moraal. Handelen volgens je eigen moraal is iets dat je eigenlijk zonder nadenken moet kunnen. Het wordt pas spannend als je aan ethiek gaat doen.

Je bent aan rondtoeren en stopt bij een picknick plaats om iets te drinken. Op het moment dat je weer verder wil zie je een envelop liggen met iets er in. Dat blijkt 1000 euro in briefjes van 20 te zijn. Wat ga je doen.

Ethische kwesties in de zorg

Het maakt niet uit welke keuze je maakt, je doet het altijd voor 1 partij niet goed:

Het gaat tegen je normen en waarden in......................... 

of tegen de normen en waarden van de ander.

Ethische kwesties

Gelukkig hoef je je in het dagelijks werk niet steeds af te vragen welke handeling goed is en welke fout. 

• geldende wetgeving
  
• een beroepscode
  
• de beroepsethiek
  
• protocollen en richtlijnen
  
• aanvullende voorwaarden in een arbeidsovereenkomst.

Casus ethische kwesties in de zorg

Een zorgvrager heeft al  2 maanden nieuwe schoenen nodig. Haar man geeft aan dat er geen geld is en dat de ze nog even (weer) een maand moet wachten. Ze kan dus daardoor niet naar buiten. Jij weet dat deze man net een nieuwe TV heeft gekocht.

Wat doe je

1. Ik spreek de man er op aan dat hij net een nieuwe tv heeft gekocht.
2. Ik vertel de vrouw dat haar man net een nieuwe tv heeft gekocht.
3. Ik zeg niets en regel zelf wel nieuwe schoenen voor de mevrouw.
4. Ik bespreek het met de zoon van het echtpaar.

Casus ethische kwesties in de zorg

Je zorgvrager wordt behandeld met hele dure medicatie. Van deze medicatie is bekent dat er in combinatie met  te veel suikers extra problemen met haar gezondheid kunnen ontstaan en dat de medicatie dan niet meer werkt. Op een avond roept de zorgvrager je op en vraagt of jij het slagroomgebakje voor haar wil pakken die nog in de koelkast staat. Haar kinderen hebben die voor haar meegenomen omdat ze die zo graag lust, ondanks dat ze weten at dit niet goed voor hun moeder is. Zelf kan ze niet bij de koelkast komen omdat ze niet uit bed kan komen.

Wat doe je en waarom?

(extra slides indien tijd over)

Ethiek en niveaus

Gezonde zorg speelt zich af op drie niveaus.

Het niveau van de individu

Het niveau van de organisatie 

Het niveau van de samenleving

Bij elk ethisch dilemma is het belangrijk dat je jezelf afvraagt op welk niveau dit dilemma zich afspeelt. 

Voorbeeld 1

Een agressieve psychiatrische cliënt wordt langdurig opgesloten in de separeer, omdat hij een mogelijk gevaar vormt voor de andere cliënten in de instelling. 

Organisatie niveau

Voorbeeld 2

Mogen we als maatschappij toestaan dat ouderen die vinden dat hun leven voltooid is, kiezen voor euthanasie?

Samenleving niveau 

Voorbeeld 3

Wat doe je als je een terminaal zieke cliënt stiekem ziet roken? Spreek je hem aan op zijn gedrag of accepteer je dit?

Individu niveau 

Voorbeeld

Het  experiment  waarbij een  een groep jongeren indoctrineert met een verhaal over dat mensen met bruine ogen en bruin haar slechte mensen waren en dat ze compleet genegeerd en buitengesloten moesten worden. De studenten geloofden na enkele dagen ook echt dat deze mensen slecht waren. 

Tijdens dit experiment was er sprake van het vervagen van grenzen , algemene waarden en normen. Er is onderzoek gedaan naar wat er voor heeft gezorgd dat de studenten ook daadwerkelijk deze docent zijn gaan geloven en de mensen met bruine haren en bruine ogen hebben genegeerd. 

Dit experiment heb je gezien in de les en is ook een voorbeeld van ….. ethiek.