In deze les zitten 26 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.
Lesduur is: 45 min
Onderdelen in deze les
Planning:
Introductie
Uitleg: paragraaf 3 H6
maken opdracht 1 t/m 8
nabespreken paragraaf 3
afsluiting
aan het einde van de les kan/weet je:
wat relatieve zeespiegelstijging is
wat de verklaring is voor de afwisseling van veen en zeeklei.
aan de hand van 3 kaarten de ontwikkeling van het landschap in het Holoceen uitleggen.
het holoceen vergelijken met het pleistoceen
Slide 1 - Tekstslide
Slide 2 - Video
uitleg/aantekeningen
Slide 3 - Tekstslide
Stijgende zeespiegel
12.000 jaar geleden begon het Holoceen.
Klimaat warmde snel op en ijskappen smolten.
Daardoor steeg de zeespiegel, wel zo'n 100 m.
Tijd waarin de zeespiegel stijgt noem je: Transgressie
Slide 4 - Tekstslide
Stijgende zeespiegel
Zeespiegel steeg ook door bodemdaling.
Het zware pakket landijs (Pleistoceen) had de aardkost ingedrukt.
Samen zorgen bodemdaling en afsmelten van het ijs voor een relatieve zeespiegelstijging.
Slide 5 - Tekstslide
Nederland ligt hoog in de ijstijd
Scandinavië ligt laag in de ijstijd door de druk van landijs.
Slide 6 - Tekstslide
De dikke laag landijs is gesmolten en Scandinavië gaat langzaam weer omhoog
Nederland zakt langzaam naar beneden omdat Scandinavië weer omhoog gaat
Slide 7 - Tekstslide
Slide 8 - Tekstslide
Stijgende zeespiegel
Stijgende zeespiegel zorgde voor nattere omstandigheden in Nederland: stijging zeespiegel
hoger grondwaterpeil
moeras
veen
Dit veen heet basisveen: eerste laag ontstaan in Holoceen.
Slide 9 - Tekstslide
Waddenkust (6.000 jaar geleden)
Op de grens van land en zee vormde zich lage strandwallen.
Die lagen evenwijdig aan de kust en liepen niet meer onder water.
De wind kreeg hier vat op en waaide het op tot duinen.
Staan nu bekend als de: Oude duinen
Slide 10 - Tekstslide
Fase 1:
1. Het water stroomt langs de strandwallen --> Tussen strandwallen zaten zeegaten (zoals bij Waddenzee)
2. Achter strandwallen stroomt het zoute water minder snel --> sedimentatie zand/oude zeeklei
Slide 11 - Tekstslide
Fase 1:
2. Achter strandwallen stroomt het zoute water minder snel --> sedimentatie zand/oude zeeklei 3. Zeespiegelstijging nam af --> strandwallen konden aansluiten en werden één lange rij
Slide 12 - Tekstslide
Fase 2:
4. Minder zout water achter strandwallen --> open water groeit dicht door plantengroei en veen: Noemen ze verlanding en er ontstond Hollandveen.
Verlanding: Dichtgroeien en veenontwikkeling.
Slide 13 - Tekstslide
Slide 14 - Tekstslide
Fase 3:
5. Stormen slaan nieuwe zeegaten
6. Veen werd bedekt metjonge zeeklei
7. Zandbanken voor de kust braken door:
--> Wind vormt nieuwe duinenrij
--> Jonge duinen op en voor oude duinen
Slide 15 - Tekstslide
Jongere afzettingen
Ook zandbanken werden afgebroken door de zee.
Zand kwam vrij en dat werd door de wind meegenomen en opgeblazen tot een nieuwe duinenrij: jonge duinen.
Deze liggen boven op de oude duinen en beschermen de huidige kustlijn.
Slide 16 - Tekstslide
Jongere afzettingen
Langs de Fries-Groningse kust lagen geen duinen en ook nog geen dijken.
Mensen woonden op terpen (kunstmatige heuvels, gemaakt van grond en afval)
Deze waren eerst heel klein en moesten steeds worden opgehoogd om tegen het water te beschermen.
Slide 17 - Tekstslide
zelfstandig werken
lezen paragraaf 3 H6 de wadden in het holoceen maken opdracht 1 t/m 8 gebruik hierbij:
tekstboek blz. 2/93
werkboek blz. 29/30/31
stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken
timer
1:00
Slide 18 - Tekstslide
herhalen/nabespreken
Slide 19 - Tekstslide
Wat wordt er bedoeld met transgressie?
A
Het veranderen van de situatie
B
Periode waarin de invloed van de zee toeneemt
C
Vorm in het landschap gevormd door ijs
D
periode waarin de temperatuur daalt
Slide 20 - Quizvraag
Hollandveen is ontstaan door verlanding, juist of onjuist?
A
Juist
B
onjuist
Slide 21 - Quizvraag
Sleep de grondsoort naar de juiste uitleg!
Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten
Duinen die vanaf ongeveer 6.000 jaar geleden tot ongeveer het jaar 800 zijn gevormd
Duinen die vanaf ongeveer het jaar 800 zijn gevormd
Afzettingen van (zand en) klei in het waddengebied achter de oude duinen
Jonge duinen
Veen
Oude duinen
Oude zeeklei
Slide 22 - Sleepvraag
Waar woonden mensen op toen er nog geen duinen waren?