(3havo/vwo) H6 de wadden in het holoceen paragraaf 3

Planning:
  • Introductie
  • Uitleg: paragraaf 3 H6
  • maken opdracht 1 t/m 8
  • nabespreken paragraaf 3
  • afsluiting
aan het einde van de les kan/weet je:
  • wat relatieve zeespiegelstijging is
  • wat de verklaring is voor de afwisseling van veen en zeeklei.
  • aan de hand van 3 kaarten de ontwikkeling van het landschap in het Holoceen uitleggen.
  • het holoceen vergelijken met het pleistoceen
1 / 26
volgende
Slide 1: Tekstslide
AardrijkskundeMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 3

In deze les zitten 26 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

Planning:
  • Introductie
  • Uitleg: paragraaf 3 H6
  • maken opdracht 1 t/m 8
  • nabespreken paragraaf 3
  • afsluiting
aan het einde van de les kan/weet je:
  • wat relatieve zeespiegelstijging is
  • wat de verklaring is voor de afwisseling van veen en zeeklei.
  • aan de hand van 3 kaarten de ontwikkeling van het landschap in het Holoceen uitleggen.
  • het holoceen vergelijken met het pleistoceen

Slide 1 - Tekstslide

Slide 2 - Video

uitleg/aantekeningen

Slide 3 - Tekstslide

Stijgende zeespiegel
  • 12.000 jaar geleden begon het Holoceen. 
  • Klimaat warmde snel op en ijskappen smolten. 
  • Daardoor steeg de zeespiegel, wel zo'n 100 m. 
  • Tijd waarin de zeespiegel stijgt noem je: Transgressie

Slide 4 - Tekstslide

Stijgende zeespiegel
  • Zeespiegel steeg ook door bodemdaling.
  • Het zware pakket landijs (Pleistoceen) had de aardkost ingedrukt.
  • Samen zorgen bodemdaling en afsmelten van het ijs voor een relatieve zeespiegelstijging. 

Slide 5 - Tekstslide

Nederland ligt hoog in de ijstijd
Scandinavië ligt laag in de ijstijd door de druk van landijs.

Slide 6 - Tekstslide

De dikke laag landijs is gesmolten en Scandinavië gaat langzaam weer omhoog
Nederland zakt langzaam naar beneden omdat Scandinavië weer omhoog gaat

Slide 7 - Tekstslide

Slide 8 - Tekstslide

Stijgende zeespiegel
Stijgende zeespiegel zorgde voor nattere omstandigheden in Nederland:      stijging zeespiegel  
hoger grondwaterpeil 
moeras 
veen
Dit veen heet basisveen: eerste laag ontstaan in Holoceen.


Slide 9 - Tekstslide

Waddenkust (6.000 jaar geleden)
  • Op de grens van land en zee vormde zich lage strandwallen. 
  • Die lagen evenwijdig aan de kust en liepen niet meer onder water. 
  • De wind kreeg hier vat op en waaide het op tot duinen. 
  • Staan nu bekend als de: Oude duinen

Slide 10 - Tekstslide

Fase 1:
1. Het water stroomt langs de strandwallen --> Tussen strandwallen zaten zeegaten (zoals bij Waddenzee)
2. Achter strandwallen stroomt het zoute water minder snel 
--> sedimentatie zand/oude zeeklei

Slide 11 - Tekstslide

Fase 1:
2. Achter strandwallen stroomt het zoute water minder snel 
--> sedimentatie zand/oude zeeklei
3. Zeespiegelstijging nam af 
--> strandwallen konden aansluiten en werden één lange rij

Slide 12 - Tekstslide

Fase 2:
4. Minder zout water achter strandwallen 
--> open water groeit dicht door plantengroei en veen: 
Noemen ze verlanding en er ontstond Hollandveen

Verlanding: Dichtgroeien en veenontwikkeling. 

Slide 13 - Tekstslide

Slide 14 - Tekstslide

Fase 3:
5. Stormen slaan nieuwe zeegaten 
6. Veen werd bedekt met jonge zeeklei
7.  Zandbanken voor de kust braken door:
--> Wind vormt nieuwe duinenrij
--> Jonge duinen op en voor oude duinen

Slide 15 - Tekstslide

Jongere afzettingen
  • Ook zandbanken werden afgebroken door de zee. 
  • Zand kwam vrij en dat werd door de wind meegenomen en opgeblazen tot een nieuwe duinenrij: jonge duinen
  • Deze liggen boven op de oude duinen en beschermen de huidige kustlijn. 

Slide 16 - Tekstslide

Jongere afzettingen
  • Langs de Fries-Groningse kust lagen geen duinen en ook nog geen dijken. 
  • Mensen woonden op terpen (kunstmatige heuvels, gemaakt van grond en afval) 
  • Deze waren eerst heel klein en moesten steeds worden opgehoogd om tegen het water te beschermen. 

Slide 17 - Tekstslide

zelfstandig werken
lezen paragraaf 3 H6 de wadden in het holoceen
maken opdracht 1 t/m 8
gebruik hierbij:
  • tekstboek blz. 2/93
  • werkboek blz. 29/30/31
stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken
timer
1:00

Slide 18 - Tekstslide

herhalen/nabespreken

Slide 19 - Tekstslide

Wat wordt er bedoeld met transgressie?
A
Het veranderen van de situatie
B
Periode waarin de invloed van de zee toeneemt
C
Vorm in het landschap gevormd door ijs
D
periode waarin de temperatuur daalt

Slide 20 - Quizvraag

Hollandveen is ontstaan door verlanding, juist of onjuist?
A
Juist
B
onjuist

Slide 21 - Quizvraag

Sleep de grondsoort naar de juiste uitleg!
Grondsoort die bestaat uit (half) vergane plantenresten
Duinen die vanaf ongeveer 6.000 jaar geleden tot ongeveer het jaar 800 zijn gevormd
Duinen die vanaf ongeveer het jaar 800 zijn gevormd
Afzettingen van (zand en) klei in het waddengebied achter de oude duinen
Jonge duinen
Veen
Oude duinen
Oude zeeklei

Slide 22 - Sleepvraag

Waar woonden mensen op toen er nog geen duinen waren?
A
Dijken
B
Hollandveen
C
Oude duinen
D
Terpen

Slide 23 - Quizvraag

Waaruit bestaat jonge zeeklei?
A
Dode plantenresten
B
Zand
C
Heel fijn zand en slib
D
Grond en afval

Slide 24 - Quizvraag

vandaag heb ik geleerd:

Slide 25 - Open vraag

vandaag vind ik nog moeilijk:

Slide 26 - Open vraag