Blok 2 - fictie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Lezen

Lesplanning

Lesdoel(en)

Wat weet je al?

Nieuwe theorie bespreken

Verhaal lezen

Zelfstandig werken

Einde van de les 

Lesdoel(en)

Ik kan aan het einde van de les aangeven hoe een schrijver de tijd in een verhaal kan aangeven.

Ik kan aan het einde van de les benoemen op welke manieren de schrijver spanning in een boek kan aanbrengen.

Hoe kan een schrijver aangeven in welke tijd een verhaal zich afspeelt?

Tijd

• Door het noemen van een jaartal
• Beschrijven van historische figuren of gebeurtenissen
• Beschrijven van de ruimte of omgeving
• Beschrijven van kleding, gewoonten of voorwerpen 

Wat wordt er bedoeld met een tijdloos verhaal, denk je?

Tijdloos

Verhalen die zich in iedere tijd kunnen afspelen noem je tijdloos. Het gaat vooral om de boodschap.

                   'Er was eens..'  

Ruimte

De plaats en tijd van een verhaal hebben invloed op...

1. sfeer en spanning
2. sfeer en onderwerp
3. tempo en aantal blz.
4. hoofdpersoon en sfeer

Ruimte

Met ruimte kan worden bedoeld:

• Stad of dorp
• Kamer, huis, gebouw, straat, wijk, land of planeet
• Binnen of buiten

Door de ruimte te beschrijven krijgt het verhaal een bepaalde sfeer.

Wat ga je doen?

Lees de tekst 'Beet' op blz. 58 en beantwoord de volgende vragen:

- Is het verhaal fictie of non-fictie? Leg de begrippen uit in je antwoord.

- In welke tijd speelt het verhaal zich af? Hoe weet je dat? Noem een voorbeeld uit het verhaal.

- Wat is de belangrijkste ruimte in het verhaal? Wat weet je van deze ruimte?

Lezen

Lesplanning

Lesdoel

Instructie

Aantekeningen maken

Zelfstandig werken

Einde van de les

Lesdoel(en)

Ik kan aan het einde van de les het verschil uitleggen tussen een chronologische en niet-chronologische vertelvolgorde.

Ik kan aan het einde van de les het verschil uitleggen tussen een terugverwijzing en een flashback. Ik kan hiervan een voorbeeld geven.

Ik kan aan het einde van de les het verschil uitleggen aan de hand van een voorbeeld tussen de verteltijd en de vertelde tijd.

Wat is chronologisch?

1. Iets wat heel logisch is
2. Een tijdsvolgorde
3. Een volgorde op basis van hoe belangrijk iets is
4. Een complex besef van tijd

Als er een terugverwijzing in het verhaal staat, is het dan chronologisch of niet-chronologisch?

1. Chronologisch
2. Niet-chronologisch

Wat wordt bedoeld met een terugverwijzing in een verhaal, denk je?

Een verhaal met flashbacks en vooruitverwijzingen is...

1. Niet-chronologisch
2. Chronologisch

Wat is de functie van een vooruitverwijzing?

1. Je krijgt een vermoeden over het vervolg.
2. Je krijgt meer informatie over een personage.
3. Je komt iets te weten uit het verleden, waardoor je het heden beter begrijpt.
4. Je weet als lezer al iets over de afloop van het verhaal.

'Pas bij de Belgische grens, als de moeder van Najima begint met bidden, omdat ze bang is dat de bus te zwaar beladen is en we zullen worden tegengehouden aan de grens,
bedenk ik dat ik de scooter van Savas niet op slot heb gezet.' De laatste zin is een voorbeeld van:

1. Vooruitverwijzing
2. Terugverwijzing

Vertelvolgorde

Chronologisch = gebeurtenissen worden verteld in de volgorde zoals het ook gebeurd is.

Terugverwijzing = verwijst naar een persoon of iets wat eerder gebeurd is.

Vooruitverwijzing = iets wat later zal gebeuren of een gedachte van een persoon van angst of hoop voor de toekomst.

Maak de zin af: In een flashback..

1. neemt de schrijver de lezer mee naar een gebeurtenis in het verleden.
2. wordt er in een of twee zinnetjes teruggekeken naar het verleden.
3. wordt er door de schrijver vooruit gekeken naar de toekomst.
4. blijft de chronologie van het verhaal gelijk

Vertelvolgorde

Flashback = het verhaal springt terug in de tijd naar dingen die eerder zijn gebeurd. Een flashback is langer dan een terugverwijzing.

Tijdsprong = de schrijver slaat tijd over waarin er niet zoveel belangrijkst gebeurt. Bijvoorbeeld: 'Een week later voelde ik mij een stuk beter.' 

Wat wordt er bedoeld met 'vertelde tijd'?

1. Hoelang je erover doet om het boek uit te lezen
2. Het aantal bladzijden/zinnen
3. De tijd die in het verhaal verstrijkt
4. Wanneer de tijd versneld wordt

Vertelde tijd

Vertelde tijd = de tijd die in het verhaal voorbij gaat

Het wordt aangegeven door:

• noemen van de dag/tijd
• de datum/het jaar(tal)

Wat ga je doen?

Beantwoord de volgende vragen aan de hand van het boek dat je nu aan het lezen bent:

• Is het verhaal chronologisch of niet-chronologisch. Hoe weet je dat?
• Omschrijf de ruimte in het verhaal
• In welke tijd speelt het verhaal zich af? Ligt je antwoord toe.

Lezen

Lesplanning

Lesdoel

Instructie

Aantekeningen maken

Zelfstandig werken

Einde van de les

Lesdoel(en)

Ik kan aan het einde van de les uitleggen wat beeldspraak is en ik kan voorbeelden uit mijn boek benoemen.

Aan het einde van de les weet je wat welke vertelvolgordes er zijn en wat de vertelde tijd is.

Aan het einde van de les weet je hoe een schrijver spanning in een boek kan brengen.

Wat hebben we tijdens de vorige les behandeld?

Wat is 'spanning'?

spanning creëer je door:

1. informatie achter te houden
2. vooruit te blikken
3. de kijker evenveel ten laten weten als een personage
4. telkens nét genoeg informatie te geven

Spanning 

Spanning = alles wat je benieuwd maakt naar het vervolg op de afloop van een verhaal. 

Spanning wordt veroorzaakt door:

• een bedreigende situatie of omgeving
• een onverwachte wending
• een cliffhanger (op een spannend moment lees je niet hoe het verder gaat, maar ga je over naar iets anders)
• open plekken (vragen waar je niet gelijk een antwoord op krijgt) 

Wat is beeldspraak?

1. er worden beelden laten zien
2. je gebruikt taal figuurlijk
3. je gebruikt taal letterlijk
4. een strip

Wat is figuurlijk taalgebruik?

1. Precies zoals het er staat.
2. Er wordt iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat.

Beeldspraak

Een ander woord voor beeldspraak -> figuurlijk taalgebruik

• spreekwoorden
• uitdrukkingen
• vaak worden er dingen met elkaar vergeleken 

Wat is hier de functie van de beeldspraak? 

Dit lesdoel heb ik behaald

Dit lesdoel heb ik nog niet behaald

Aan het einde van de les weet je meer over tijd, ruimte en sfeer.

Aan het einde van de les weet je wat welke vertelvolgordes er zijn en wat de vertelde tijd is.

Aan het einde van de les weet je hoe een schrijver spanning in een boek kan brengen.

Beantwoord de volgende vragen

• Leg in je eigen woorden uit wat beeldspraak is en zoek drie verschillende voorbeelden van beeldspraak in je leesboek.
• Op welke manieren wordt er spanning aangebracht in het boek? Geef een voorbeeld uit je leesboek.