intro gedragseconomie test les

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Gedragseconomie 

Vandaag: 

-Kennismaken met de homo economicus 

-Experiment 

-Wat heeft de bioscoop hier mee te maken?

-Teams opstarten 

-Leerlingen welkom heten

-Slide laten zien met inlogcode Lessonup 

-Evt. aanwezigheid controleren 

-Plan voor vandaag vertellen

-Uitleg onderdeel 1 (zie volgende slide)

Stel je voor je wilt een bijbaantje. Je hebt twee opties om uit te kiezen. Je kan kiezen om fietsend kranten te gaan bezorgen, of om fietsend maaltijden te gaan bezorgen. Je vindt dit allebei even leuk werk.

• Als je kranten gaat bezorgen krijg je een vast loon, namelijk 300 euro per maand.
  
• Als je maaltijden gaat bezorgen, hangt je loon af van of er bestellingen gedaan worden. Er is een 50 % kans dat het druk is en een 50% kans dat er geen bestellingen binnenkomen.              Als het druk is, verdien je 600 euro per maand, maar als er geen bestellingen binnenkomen verdien je niks.

Welk van de bijbaantjes zou jij kiezen?

Je wilt een bijbaantje. Je hebt twee keuzes. Je kan ervoor kiezen om met de fiets avondkranten te gaan bezorgen of om met de fiets maaltijden te gaan bezorgen. Je vindt dit allebei even leuk werk, je werkt evenveel uur en op dezelfde tijden.  

• Als je avondkranten gaat bezorgen krijg je een vooraf afgesproken bedrag aan loon, namelijk 300 euro per maand.
  
• Als je maaltijden gaat bezorgen, hangt je loon af van of er bestellingen gedaan worden. Er is een kans van 50% dat het druk is en een kans van 50% dat er geen bestellingen binnenkomen. Als het druk is, is je loon 600 euro per maand, maar als er geen bestellingen binnenkomen krijg je geen loon.
  

Welk bijbaantje zou jij kiezen?

-Leerlingen laten lezen en daarna kort samenvatten

-Volgende slide: leerlingen maken keuze via Lessonup

A) Avondkranten bezorgen met een vooraf afgesproken bedrag aan loon van 300 euro per maand

B) Maaltijden bezorgen met 50% kans op 600 euro loon en 50% kans op 0 euro loon

1. Avondkranten bezorgen
2. Maaltijden bezorgen

-Laat leerlingen keuze invullen

-Kijk wat uitkomst is en bespreek deze 

-keuze zou niks uit moeten maken, maar sommige leerlingen zullen risico mijden en sommige leerlingen zullen juist risico opzoeken

100 % kans op € 300 = € 300 

50% kans op € 0 en 50% kans op € 600 

= 0.5* €0 + 0.5*€ 600 = € 300

Homo economicus, wie is dat?

Kenmerken

• Rationeel  
• Streeft eigenbelang na

De homo economicus maximaliseert dus zijn eigen uitkomst

In sommige economische modellen wordt verondersteld dat elk mens zich gedraagt als de homo economicus, maar is dat ook zo?

• Nieuwe laptop kopen (niet rationeel)
• Goede doelen (streeft geen rechtstreeks financieel eigenbelang na)

-Rationeel zijn betekent dat je je keuzes tussen alle jou bekende opties goed doordenkt en consequent redeneert

-Uitkomst maximaliseren: voor een zo hoog mogelijke uitkomst gaan met de middelen die je hebt

-Aan het einde: leerlingen vragen of zij een voorbeeld weten van waarbij mensen niet rationeel zijn of hun eigen belang nastreven (zie volgende slide voor invullen)

Noem een voorbeeld waarbij iemand niet rationeel is.

-Leerlingen laten invullen. Antwoorden verschijnen op de slide

-Aantal antwoorden doorlopen.

Experiment 2

Je wordt willekeurig ingedeeld met een andere klasgenoot, jullie vormen een tweetal. Je weet niet met welke klasgenoot je dit tweetal vormt. Een van jullie is speler A en de ander speler B. Als tweetal ontvangen jullie € 8. Speler A mag beslissen hoe hij/zij deze € 8 verdeelt tussen de twee spelers.

 Controlevraag

 Als speler A ervoor kiest om € 6 aan speler B te geven, hoeveel heeft speler A dan?

Lees de instructies van experiment 2 voor aan de leerlingen. Stel de controlevraag 

Als speler A ervoor kiest om € 6 aan speler B te geven, hoeveel houdt speler A dan over?

€0

€1

€2

€3

€4

€5

€6

€7

€8

Antwoord is € 2

Stel jij bent speler A en moet € 8 verdelen. Welk bedrag geef je aan speler B?

€0

€1

€2

€3

€4

€5

€6

€7

€8

Doe daarna het experiment met de leerlingen. Vraag aan leerlingen om de resultaten af te lezen uit de staafdiagram. 

Bespreken experiment

Noem een reden waarom speler A een gedeelte van de € 8 aan speler B zou geven?

• Deelt graag met anderen
  
• Wil door anderen gezien worden als iemand die deelt
  
• Wil door zichzelf gezien worden als iemand die deelt
  
• Houdt niet van een ongelijke verdeling
  
• Geeft niet om geld
  
• Verwacht op een later moment ervoor beloond te worden 

Vraag daarna aan de leerlingen, waarom speler 1 iets aan speler 2 zou geven. Laat enkele leerlingen aan het woord komen. 

Als speler A rationeel is en zijn eigen uitkomst maximaliseert, welk bedrag zal hij aan speler B geven?

€0

€1

€2

€3

€4

€5

€6

€7

€8

Antwoord: dan geeft hij niks. 

Bespreek de gegeven antwoorden met leerlingen 

Bespreek wat dit experiment laat zien

Economische modellen en de homo economicus

• Als de kenmerken van een homo economicus niet overeenkomen met het gedrag van mensen, waarom gebruiken we deze dan toch in sommige modellen?

Antwoord 

Het is te complex om rekening te houden met het (verschillende) gedrag van alle mensen, dus gebruiken we modellen die een versimpeling van de werkelijkheid zijn. 

-Leraar bespreekt dit. 

Modellen waarbij we homo economicus veronderstellen: markt van volkomen concurrentie, gevangenendilemma 

Gedragseconomie in de praktijk

Het doel van de bioscoop 

• Twee opties: small en large 

Bioscopen streven naar het vergroten van 

de winst

Hoe kan de bioscoop zijn winst vergroten?

-Aangeven: om meer winst te maken wil je klanten verleiden om ander gedrag te vertonen (eerst klein nu groot)

De oplossing van de bioscoop

• Een afleider zorgt ervoor dat een aantal mensen voor de duurdere large popcorn zal gaan in plaats van de goedkopere small popcorn. 
  

Decoy effect / afleidingseffect

Wanneer de voorkeur van iemand voor een optie over de ander verandert wanneer er een derde (vergelijkbare maar minder aantrekkelijke) optie wordt toegevoegd.

De bioscoop gebruikt de kennis uit de gedragseconomie om de winst te verhogen.

De afleider wordt ook wel 'lokvogel' genoemd 

hier verandert dus de voorkeur tussen groot en klein, als er een middel wordt toegevoegd. Dus omdat er een derde keus is, verandert jouw voorkeur tussen de twee andere keuzes die niet veranderen . 

Stel je staat bij de bioscoop. Hoe kan je ervoor zorgen dat het afleidingseffect geen rol speelt bij het maken van je keuze?

vraag stellen en antwoorden bespreken

Orgaandonatie in Nederland

Wat is er recent veranderd in Nederland met betrekking tot de Wet orgaandonatie?  

Wie weet wat er recent veranderd is? 

Als niemand reageert, 2-3 mensen beurt geven - als niemand het dan weet dan zelf vertellen 

Van opt-in naar opt-out systeem

Opt-in: alleen donor wanneer je jezelf registreert als donor
Opt-out: automatisch donor als je geen bezwaar maakt 

Zou dit verschil maken voor de keuze 

   van een homo economicus?

-Waarom verandering 

-wat zijn de twee systemen

-Als je rationeel bent zou het niet uit moeten maken

-Onderzoek heeft laten zien dat veel meer mensen geven toestemming in landen waar de standaard is dat je al donor bent. 

(dit was NL voor de verandering) 

Dus doordat de overheid het anders invult, veel meer donaties. 

• Conclusie: met de kennis van gedragseconomie kunnen levens gered worden
  

Niet alleen gebruiken voor marketing, ook levens redden

Afsluiting 

Deze les:

• De homo economicus
• De dictator game 
• Voorbeelden uit de praktijk

-slide met belangrijkste punten 

-die doorlopen met ze +leerdoelen

-huiswerk: evaluatie invullen (of in de les als die > 40 min is)

- bij de bioscoop geen medium meer bestellen he 

Leerdoelen

De leerling kan het gedrag van een homo economicus herkennen en hier een voorbeeld van geven.

De leerling kan in eigen woorden aangeven of het eigen gedrag aansluit bij dat van een homo economicus en kan een voorbeeld geven van gedrag dat niet overeenkomt met dat van een homo economicus .