H1-3 | Beeldspraak & stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom!

Uitleg deze les

Beluister dit audiofragment

We hebben het gehad over aantrekkelijk spreken. Op welke manieren kun je je gesproken tekst aantrekkelijker maken om naar te luisteren?

We hebben het ook gehad over het schrijven van een betoog. Op welke manieren kun je je geschreven tekst aantrekkelijker maken om anderen te overtuigen?

Deze les: aantrekkelijk formuleren

Beluister dit audiofragment

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• Kun je het verschil tussen beeldspraak en stijlfiguren uitleggen;
• Kun je vergelijkingen, metaforen en metonymia herkennen in een tekst en het effect daarvan uitleggen;
• Kun je herhalingen, tegenstellingen, opsommingen, hyperbolen, understatements en eufemismen herkennen in een tekst en het effect daarvan uitleggen.

Opfrissen: wat weet je nog over beeldspraak? Probeer uit te leggen wat het is en geef een voorbeeld.

Wat is beeldspraak?

Beluister dit audiofragment

object

kamer

beeld

zwijnenstal

Soorten beeldspraak

Vergelijking:

Je kamer ziet er uit als een zwijnenstal      --> object EN beeld genoemd

Metafoor:

Jeetje Sjors, het is hier een zwijnenstal      --> alleen beeld genoemd

Metonymie:

Doe mij maar de nieuwe Dan Brown             --> alleen beeld genoemd

Beluister dit audiofragment

Soorten metonymia

Je noemt voorwerp, maar bedoelt inhoud: Zullen we een flesje drinken?

Je noemt producent, maar bedoelt product: Ze hebben Rembrandt in het museum hangen

Je noemt een deel, in plaats van het geheel: Even de koppen tellen

Je noemt het geheel, in plaats van het deel: Nederland heeft met 1-0 gewonnen van België

Je noemt de plaats, in plaats van de mensen: Het kantoor ging een dagje weg

Je noemt de eigenschap, in plaats van de persoon: Die kleine heeft gewonnen

Je noemt het materiaal, in plaats van het voorwerp: Ik heb de ijzers uitgetrokken

Je noemt de plaats, in plaats van het product: Doe mij maar een Bordeaux

Beluister dit audiofragment

Welke vorm van beeldspraak zit er in onderstaande zin?

Tijdens het concert in Ahoy zullen veel sterren op het podium verschijnen

1. Vergelijking
2. Metafoor
3. Metoniem

Welke vorm van beeldspraak zit er in onderstaande zin?

Dokter, heeft u de neuscorrectie in kamer 12 al gesproken?

1. Vergelijking
2. Metafoor
3. Metoniem

Welke vorm van beeldspraak zit er in onderstaande zin?

Mijn oom en tante hebben de ruïne omgebouwd tot een paleis

1. Vergelijking
2. Metafoor
3. Metoniem

Welke vorm van beeldspraak zit er in onderstaande zin?

De jongen rende weg als een haas die geritsel achter zich hoort

1. Vergelijking
2. Metafoor
3. Metoniem

Effecten van beeldspraak

Beluister dit audiofragment

Associaties: sloom, slijmerig, vies

Geert Wilders heeft het wel eens over een 'tsunami aan immigratie'. Waarom zou hij die beeldspraak gebruiken? Leg uit van welke associaties hij gebruik maakt.

Beeldspraak in je betoog of presentatie

In plaats van deze situatie moet snel opgelost worden:

Deze situatie is een tikkende tijdbom!

In plaats van ik vond het een slechte film:

Het was een draak van een film

Beluister dit audiofragment

Herschrijf de volgende zin en gebruik beeldspraak om de uitspraak kracht bij te zetten:

Omdat wolven zo gevaarlijk zijn, moeten we ze gaan weren uit onze natuurgebieden.

Wat zijn stijlfiguren?

Beeldspraak: figuurlijk taalgebruik

Stijlfiguren: afwijkend taalgebruik

Beluister dit audiofragment

Soorten stijlfiguren (1)

Herhaling:

Plus geeft meer, veel meer

Tegenstelling:

Hoge kwaliteit, lage prijzen
Opsomming:

Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder

Beluister dit audiofragment

Soorten stijlfiguren (2)

Hyperbool:

Ik heb me dood gelachen

Understatement:

Lieke Martens kan een aardig balletje trappen

Eufemisme:

Hij is te vroeg heen gegaan

Beluister dit audiofragment

Welke stijlfiguur zit er in onderstaande zin?

Mijn vader heeft een aardig optrekje gekocht in Mallorca.

1. Tegenstelling
2. Hyperbool
3. Understatement
4. Eufemisme

Welke stijlfiguur zit er in onderstaande zin?

Geef hem niet de schuld, want hij is niet helemaal 100 procent.

1. Tegenstelling
2. Hyperbool
3. Understatement
4. Eufemisme

Welke stijlfiguur zit er in onderstaande zin?

Ik heb nu al twintig keer gezegd dat je je kamer op moet ruimen!

1. Tegenstelling
2. Hyperbool
3. Understatement
4. Eufemisme

Welke stijlfiguur zit er in onderstaande zin?

Het lijkt me duidelijk: ook de grootste producenten moet op de kleintjes letten.

1. Tegenstelling
2. Hyperbool
3. Understatement
4. Eufemisme

Welke stijlfiguur zit er in onderstaande zin?

'We moeten er nog wel wat aan doen', zeiden Sander en Emma, toen ze ons door hun pas aangekochte bouwval leiden.

1. Tegenstelling
2. Hyperbool
3. Understatement
4. Eufemisme

Effecten van stijlfiguren

Beluister dit audiofragment

Helaas is er zelfs na ons nieuwe beleid nog steeds sprake van overlast door jeugdcriminaliteit in deze wijk.

Helaas is er na ons nieuwe beleid nog steeds sprake van wat overlast door probleemjongeren in deze wijk.

Als een docent tegen de ouders van een leerling op een ouderavond zegt dat 'een leerling een heel eigen manier van communiceren' heeft, wat bedoelt de docent dan? Waarom zou de docent het zo verwoorden?

Kijkopdracht

Beluister dit audiofragment

Vind je dat Wilders slim gebruik maakt van beeldspraak en stijlfiguren om mensen te overtuigen of dat hij daarmee te veel inspeelt op de emoties van de kijker? Leg je antwoord uit.

Herschrijf deze alinea. Maak hem aantrekkelijker door het gebruik van beeldspraak en stijlfiguren:
Iedereen zou moeten hardlopen, want het is gezond voor je. Zo krijg je van hardlopen een betere conditie. Ook verbrand je er kilocalorieën mee, waardoor het kan helpen om af te vallen. Ten slotte is het ook leuk.

We ronden deze les af: wat heb je geleerd en wat ga je meenemen uit deze les?

00:51

Wilders zegt dat een Nexit (Nederland uit de EU) ervoor zorgt dat we weer 'de sleutel van onze eigen voordeur terugkrijgen'. Wat bedoelt hij daarmee?

01:36

Wilders noemt Rutte een 'dief in de nacht'. Van welke associaties maakt Wilders hier gebruik om Rutte negatief neer te zetten?

Lesafsluiting

Beluister dit audiofragment