08 - Stijlfouten

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nog meer stijlfouten

Taalverzorging §B5

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van deze les: 

- wat stijlfouten zijn; 

- hoe je stijlfouten kunt herkennen en voorkomen. 

Hoe zat het ook alweer?

Vorige les hebben we een aantal stijlfouten behandelen. 

Wat verstaan we ook alweer onder: 

- contaminatie

- pleonasme

- tautologie

- barbarisme (anglicisme en germanisme) 

Nog meer stijlfouten

Daar komen de volgende stijlfouten en grammaticale kronkels bij:

- incongruentie;

- onjuiste beknopte bijzin;

- onjuiste inversie; 

- onjuiste samentrekking; 

- zeugma;

- ontspoorde zin/anakoloet. 

Incongruentie

Incongruentie betekent letterlijk een gebrek aan vormovereenkomst. Bepaalde zaken horen aan elkaar aangepast te zijn, maar zijn dat niet. 

Incongruentie kan op twee niveaus voorkomen: 

- Getal: persoonsvorm en onderwerp staan niet in hetzelfde getal;

- Onjuist verwijswoord: een verwijswoord verwijst niet terug naar het antecedent.  

Voorbeelden incongruentie

Maar 35% van de ondervraagden vonden het een goed idee. 

De media probeert hem zwart te maken. 

De bibliotheek heeft al zijn abonnees een boek cadeau gedaan. 

Het managementteam heeft vergaderd. Ze hebben de nieuwbouwplannen afgekeurd. 

Onjuiste beknopte bijzin

Een beknopte bijzin is een bijzin waarin persoonsvorm en onderwerp ontbreken. 

Het weggelaten onderwerp uit de bijzin moet overeenkomen met het onderwerp uit de hoofdzin. 

Als dit niet het geval is, is er sprake van een onjuiste beknopte bijzin. 

Voorbeelden onjuiste beknopte bijzin

Lopend naar de overkant reed de auto hem bijna aan.

In roomboter gebraden eet hij het vlees met smaak op.

Na koffie gedronken te hebben, reed de bus verder.

Hoe kun je dit 'repareren'?

Onjuiste inversie

Van inversie is sprake als de volgorde van de zinsdelen anders is dan het gebruikelijke (onderwerp - persoonsvorm - overige zinsdelen). 

In samengestelde zinnen kan het voorkomen dat hierdoor niet-lopende zinnen door ontstaan. 

Voorbeelden onjuiste inversie

Vorige week was hij ziek en zijn we daarom nog niet klaar met de opdracht.

Ik heb haar geschreven maar heeft ze nog niet gereageerd.

Onjuiste samentrekking

Bij een samentrekking laat je een woord, woordgroep of zinsdeel weg uit de zin, omdat je het anders letterlijk moet herhalen. 

Als de samengetrokken woorden niet dezelfde functie hebben (onderwerp, lijdend voorwerp enzovoorts) is er sprake van een onjuiste samentrekking. 

Voorbeelden onjuiste samentrekking

De docent nam afscheid en werd een prachtig cadeau aangeboden.

Volgende week willen we je een rondleiding geven en hopen dat je komt.

Ik krijg een nieuwe jas en boek.

Zeugma

Een zeugma is een bijzondere vorm van een foutieve samentrekking. Hierbij wordt het 'overgebleven' woord in verschillende betekenissen gebruikt. 

Hij droeg haar naar beneden en een zwart colbertje.

Hij gaf haar een bloemetje en over in de bosjes. 

Ontspoorde zin of anakoloet

Een ontspoorde zin of anakoloet is een zin die niet goed 'loopt'. Dit komt doordat hij overgaat op een andere structuur dan waarmee hij is begonnen. 

Een leraar die zo gemeen is, dan moet je daar wel een klacht over indienen.

Ik zou daar nog eens over nadenken, want dat is gewoon, zoiets kun je niet maken.

Aan de slag

Werk nu aan opdracht 2, 3 en 7 op pagina 296