5.4 De moord op de Joden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Massamoord 

Leerdoelen 

• Ik kan uitleggen hoe de Jodenvervolging eruit zag tussen 1933 en januari 1942
• Ik kan uitleggen hoe de Jodenvervolging eruit zag tussen januari 1942 tot het einde van WO2

Duitse jodenhaat

•  Middeleeuwen: joden werden uitgesloten van openbare leven. 
  
  
• Kregen de schuld van rampen, oorlogen en epidemieën. 
  
  
• Joden kregen de schuld van WOI.

Vanaf 1933 steeds meer gediscrimineerd

Na een tijdje ging Leo steeds meer mee met de ideeën van zijn broer: “Heb je Mein Kampfniet gelezen? De Joden zullen uitgemoord worden. Misschien heb jij geluk omdat je met mij getrouwd bent en zullen ze jou alleen maar naar Palestina sturen”.

Organisatie van de jodenvervolging (1) 

• 1935 Neurenberger rassenwetten:
  - Joden verliezen hun burgerrechten
  - Joden mogen niet met niet-Joden trouwen.
  
  
• 1938 Rijkskristalnacht
  - Vernieling Joodse winkels, synagoges en bedrijven.
  
  

Organisatie van de jodenvervolging 

• 1 september 1939
• Joden moeten gaan samenleven in  getto's.
  
  
• Getto's werden bestuurd door een Joodse Raad: onderwijs, voedselvoorzieningen, zorg voor weeskinderen. 
  
  
• De Joodse Raad voert anti-Joodse maatregelen door. 
  
• Moeten meewerken aan deportatie van de Joden. 
  

“Koningin Wilhelmina is naar Engeland gevlucht. Ik vind dat maar laf, en misdadig tegenover de achterblijvende Nederlanders. Met de komst van de Duitsers komt nu ook de nieuwe orde waar Marinus en Leo vaak over hebben gesproken. Ik maak me zorgen en herinner me nog levendig hoe zij over het Jodenvraagstuk dachten.”

“Hij begint een brief voor te lezen waarin ik ervan beschuldigd word van Joodsen bloede te zijn (ik kan het ook niet helpen…) en geen ster te hebben gedragen, mij in het openbaar in restaurants, sportcentra, bioscopen enzovoorts te begeven, na acht uur op straat te zijn, te reizen zonder vergunning, enfin… ik doe alles wat in die tijd officieel voor mij verboden is.”

Einsatzgruppen/

Eugenetica 

• Holocaust door kogels.
  'Een jood per kogel.'
  
  
• 'Klachten' over de methode.
  
  
• Aktion T4: euthanasie
  Gehandicapten, homoseksuelen, verslaafden. 
  
  
• Testen met autogassen. 

Wannsee conferentie 

• Nazitop komt bijeen om te praten over het 'Joodse vraagstuk'.
  
  
• In de notulen:  'evacuatie van Joden naar het oosten.' 
  
  
• Joden zouden zich doodwerken in colonnes, overlevenden kregen 'speciale behandeling'. 
  
  
• Schrijftafelmoordenaars

Westerbork

Al snel worden zij naar Westerbork gestuurd. Roosje is bang om naar Polen gestuurd te worden, waar zij slechte verhalen over hoort. Om dit te voorkomen moet zij naar eigen zeggen ‘aandacht trekken, me nuttig maken, opvallen, organiseren en versieren.’ Door haar vloeiende Duits, wat ze leerde in haar jeugd, weet Roosje de aandacht te trekken van een barakleider. Zij demonstreert hem een tapdance, waarna hij haar een baantje als verpleegster geeft. Hierdoor kan zij haar moeder op laten nemen in het ziekenhuis en deportatie naar Polen is voorlopig uitgesloten. Enkele dagen later komen ze vader tegen en regelt voor hem een baantje in de keuken.

 “Ik krijg het voor elkaar dat we nu maar vijftien minuten op appél moeten staan en niet meer zomaar geslagen worden.” Roosje organiseert ook samen met anderen dans-, cabaret- en muziek avonden. Daarnaast weet ze een baantje in de fabriek te veroveren. Hierna krijgt ze het zelfs voor elkaar om mannequin te worden van de modellen uit het confectieatelier. Op deze manier krijgt zij allerlei voordeeltjes en overleeft ze.

Auschwitz (1) 

• Grootste vernietigingskamp gebouwd is Oswiecim, Polen.
  
  
• Auschwitz 
• 
  

• Eind 1941 begin vergassing. 

Auschwitz (2) 

• Aankomst per trein. Men heeft er al een dagenlange reis opzitten. 
  
  
• Bij aankomst selectie: mannen en vrouwen worden gescheiden. 
  
  
• Kinderen en bejaarden direct naar gaskamers.
  
  
• Overige Joden worden gedesinfecteerd, getattoeëerd en kaal geschoren. 

Ondanks Roosje’s sterke arbeidsethos, werden ook de werkende mensen op transport gezet. In 1943 belandt zij in Auschwitz. Haar overlevingsstrategie van aandacht trekken, zich nuttig maken, opvallen, organiseren en versieren leidt ertoe dat zij op een Haupsturmführer afstapt en in vloeiend Duits vraagt waar zij heen moet. Hij zet haar uiteindelijk in block 10, het experimentenblok. Ook hier weet zij door haar overlevingsstrategie, haar dansen en haar zingen te overleven.

Auschwitz (3) 

• 05.00 opstaan: barakken schoonmaken.
  
  
• Ochtendappél.
  
  
• Slavenarbeid.
  
  
• Eten(soep van verrotte groenten, hompje brood, halve liter koffie. Soms stukjes 'kaas' of 'worst'). 
  
  
• Avondappél (langste appél duurde 19 uur)

Massamoord (1)

• Vier gaskamers in Auschwitz (6000 man per dag).

• Geselecteerden  werden afgeschermd van de rest van het kamp. 
  
  
• Ondergrondse kleedkamers, vermomd als douches. 
  
  
• Vergassing duurde 20 minuten. Gebruik van Zyklon B gas. 

Massamoord (2)

• Na vergassing werden lichamen ontdaan van haar en gouden tanden. Waardevolle spullen werden gesorteerd. Vervolgens werden lichamen naar het crematoria gebracht. As werd uitgestrooid in de rivier. 
  
  
• Holocaust: massavernietiging van de Joden.
  
  
• Massamoord werd uitgevoerd door Sonderkommando: Joodse gevangenen. 

Doordat zij weigert langer mee te werken aan de experimenten, wordt zij overgebracht naar Birkenau. Hier krijgt zij als taak de gevangenen die vergast worden te begeleiden en gerust te stellen: “Ik ben vastbesloten me mentaal van alles af te sluiten en het verbaast me hoe snel dat lukt.” Toch houdt zij het niet lang vol en besluit naar een groepsleider te stappen: “Ik vertel hem dat ik niet meer aankan en naar de Unionfabrieken wil.” En zo gebeurt het. Ook hier weet zij door haar heldhaftige brutaliteit een nieuwe baan te bemachtigen en doet zij administratief werd voor een SS-officier. Ook met deze man krijgt zij een relatie. Hij laat haar onder meer dansen demonstreren op de SS-avonden waar verschillende SS-officieren samenkomen om te ontspannen. Hiermee krijgt zij opnieuw voordelen, bijvoorbeeld extra brood. Wat zij vervolgens weer deelt met haar vriendinnen.

Bevrijding

• Duitsers blazen bewijsmateriaal op. Gevangenen moeten op 'dodenmarsen'.
  
  
• 27 januari bevrijding Auschwitz door Russen.
  
  
• Denazificatie van Duitsland: Neurenbergerproces. 
  
  
• 'Ik voerde alleen maar een bevel uit': sociale experimenten. 

In 1945 vertrekken ze uit Auschwitz-Birkenau vanwege de Russische dreiging. Na een lange tocht eindigt Roosje met andere gevangenen in een kamp waar het Scandinavische Rode Kruis voedselpakketten uitdeelt. Roosje doet zich voor als Scandinaviër om zo een voedselpakket te bemachtigen, haar naam Crielaars klinkt Scandinavisch genoeg. Zo komt het ook dat zij uiteindelijk, later als ze weer verder is gereisd en ze opnieuw van hot naar her is gesleept, met andere Scandinavische gevangenen opgehaald wordt en tegen Duitse soldaten wordt uitgewisseld. Zij is vrij in Zweden. Na de oorlog werd Roosje gezien als ‘fout’. Maar wat is goed en fout in tijden van oorlog? Roosje heeft door heldhaftig optreden haar eigen leven en dat van anderen kunnen redden.

wnl.tv

Terugblik

Maak van de woorden een kloppend verhaal

Blitzkrieg- Tweede Wereldoorlog-Sovjet-Unie

Asmogendheden- Geallieerden- Slag om Stalingrad

Volkerenmoord- Roosje Slager- Westerbork- Auschwitz

Fascisme- Communisme- Nationaalsocialisme 

Planning 

• Terugblik
• Krant  maken