Kopen en Werken (3e) H6, Markten

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Week 48 (vanaf 25 november 2024)

Hoofdstuk 6. Markten

• actualiteit (Gebrek aan zon en wind leidt tot recordprijs van elektriciteit)
• terugblik vorige les (BTW)
  
• leerdoelen
• instructie (vraagvergelijking en vraaglijn)
• maakwerk: stencil vraaglijn tekenen en opdracht 6.3 en 6.4
  
  

BTW stencil oefening 1

• G. € 14,20 = 100% => € 14,20 / 100 x 21 = € 2,98
• H. = 121% => € 14,20 / 100 x 121 = € 17,18                                            of H = € 14,20 + € 2,98 = € 17,18
• J. € 8,99 - € 7,43 = € 1,56 (verschil tussen de 2 prijzen)
• I. (€ 8,99 - € 7,43) / € 7,43 x 100 = 21% BTW                                       of I = (€ 8,99 / € 7,43) = 1,21 
• K. € 35 = 121% => 100% = € 35 / 121 x 100 = € 28,93
• L. € 35 - € 28,93 = € 6,07                                                                           of L = 21% x € 28,93 = € 6,07

Prijs exclusief BTW = 1 00%!	BTW%	BTW bedrag	Prijs inclusief BTW
€ 14,20	21	G	H
€ 7,43	I	J	€ 8,99
K	21	L	€ 35

Uitwerking BTW stencil oefening 1

Prijs exclusief BTW = 100%!	BTW %	BTW bedrag	Prijs inclusief BTW
€ 140	21	€ 29,40	€ 169,40
€ 47,08	9	€ 4,24	€ 51,32
€ 0,58	9	€ 0,05	€ 0,63
€ 14,20	21	€ 2,98	€ 17,18
€ 7,43	21	€ 1,56	€ 8,99
€ 28,93	21	€ 6,07	€ 35,00

Uitwerking BTW stencil oefening 2

Prijs exclusief BTW = 100%!	BTW %	BTW bedrag	Prijs inclusief BTW
€ 1.238,84	21	€ 260,16	€ 1499
€ 0,84	9	€ 0,08	€ 0,92
€ 4,58	9	€ 0,41	€ 4,99
€ 14,46	21	€ 3,04	€ 17,50
€ 72	25	€ 18	€ 90
€ 5,95	9	€ 0,54	€ 6,49

Leerdoelen H6. Markten

• Ik kan de begrippen consumenten en producenten uitleggen.
• Ik kan de begrippen goederen en diensten uitleggen.
• Ik kan het begrip betalingsbereidheid uitleggen.
• Ik kan een vraaglijn tekenen aan de hand van een vraagvergelijking.

Goederen, diensten, producenten en consumenten

Producenten zijn particuliere bedrijven of de overheid die goederen en diensten produceren.

Consumenten zijn personen die goederen en diensten kopen om in hun behoeftes te voorzien.

Goederen zijn tastbaar (potloden), diensten zijn niet tastbaar (zorg, onderwijs).

In een restaurant:

• eten = goed
• serveren = dienst
  

De kantine

Is een tosti een goed of een dienst?

• een goed (want het is tastbaar)

Wie zijn de vragers naar tosti's?

• leerlingen en docenten → consumenten

Wie biedt de tosti's aan?

• school → producent

Wat bepaalt de prijs?

• vraag en aanbod

Betalingsbereidheid (vraag)

Om de markt te bestuderen kan er een enquête afgenomen zodat het duidelijk is welke prijs leerlingen en docenten over hebben voor een tosti!

Dit noemen we de betalingsbereidheid.

Vraag: zullen er meer of minder tosti's verkocht worden als de prijs daalt?

• meer tosti's

Prijs	Vraag
€ 4	50
€ 3
€ 2
€ 1

Invloed van de prijs

Als de prijs daalt, neemt de betalingsbereidheid toe. Er zijn dan meer consumenten die het goed (of de dienst) willen kopen. Maar als de prijs stijgt zijn er juist minder consumenten die het willen kopen. 

Prijs	Vraag
€ 4	50
€ 3	100
€ 2	150
€ 1	200

Vraag: wat gebeurt er met de vraag naar tosti's als de prijs stijgt?

• als de prijs stijgt, daalt de vraag!

en als de prijs daalt?

• als de prijs daalt, stijgt de vraag!

Vraagvergelijking

Het verband tussen de prijs en de vraag (betalingsbereidheid) kunnen we omschrijven in een vraagvergelijking: Qv = -50P + 250 waarbij

  Qv = gevraagde hoeveelheid

  P    = prijs

Vragen:

1. Wat is de vraag bij een prijs van € 4?

• Qv = -50 x € 4 + 250 = 50 tosti's

2. Wat is de vraag bij een prijs van € 3?

• Qv = -50 x € 3 + 250 = 100 tosti's
  

3. Wat is de vraag bij een prijs van € 2?

• Qv = -50 x € 2 + 250 = 150 tosti's
  

4. Wat is de vraag bij een prijs van € 1?

• Qv = -50 x € 1 + 250 = 200 tosti's

Prijs	Vraag
€ 4
€ 3
€ 2
€ 1

Vraaglijn

Vraagvergelijking: Qv = -50P + 250

  Qv = hoeveelheid op de horizontale as

  P =    prijs op de verticale as

Prijs	Vraag
€ 4	50
€ 3	100
€ 2	150
€ 1	200

Vraaglijn

Vraagvergelijking: Qv = -50P + 250

• om de vraaglijn te tekenen, heb je minimaal 2 punten nodig
• de vraaglijn is een dalende lijn, er is een negatief verband tussen de prijs (P) en de hoeveelheid (Qv), daarom staat er een min (-) voor de prijs (P)
• LET OP: de prijs (P) staat op de verticale as (= oorzaak) en de hoeveelheid (Qv) op de horizontale as (= gevolg), in de wiskunde y = -50x + 250 is dat dus precies andersom!

Vraaglijn

Beantwoord de volgende vragen aan de hand van de vraaglijn links:

1. Hoeveel is de vraag bij een prijs van € 4? 

• 50 tosti's

2. Hoeveel is de vraag bij een prijs van € 2? 

• 150 tosti's

3. Wat is de prijs bij een vraag van 100?

• € 3 per tosti

4. Wat is de prijs bij een vraag van 225?

• € 0,50 per tosti

Maakwerk deze week

• wat: stencil vraaglijn tekenen en opdracht 6.3 en 6.4
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
• tijd: tot 1 minuut voor einde les
• uitkomst: zo ver mogelijk
• klaar: ga verder met leren hoofdstuk 6 pagina 75 en 76

Week 50 (vanaf 9 december 2024)

Hoofdstuk 6. Markten

• terugblik vorige les (vraag)
• leerdoelen
• instructie (aanbodvergelijking en aanbodlijn)
• maakwerk: stencil aanbodlijn tekenen en opdracht 6.5 t/m en 6.7
  
  

Vraaglijn

Vraagvergelijking: Qv = -50P + 250

• om de vraaglijn te tekenen, heb je minimaal 2 punten nodig
• de vraaglijn is een dalende lijn, er is een negatief verband tussen de prijs (P) en de hoeveelheid (Qv), daarom staat er een min (-) voor de prijs (P)
• LET OP: de prijs (P) staat op de verticale as (= oorzaak) en de hoeveelheid (Qv) op de horizontale as (= gevolg), in de wiskunde y = -50x + 250 is dat dus precies andersom!

Leerdoelen H6. Markten

• Ik kan de begrippen consumenten en producenten uitleggen.
• Ik kan de begrippen goederen en diensten uitleggen.
• Ik kan het begrip betalingsbereidheid en leveringsbereidheid uitleggen.
• Ik kan een vraaglijn tekenen aan de hand van een vraagvergelijking, en een aanbodlijn aan de hand van een aanbodvergelijking.
• Ik kan de evenwichtsprijs en evenwichtshoeveelheid berekenen aan de hand van een vraag- en aanbodfunctie.
  
• Ik kan de maximale betalingsbereidheid en minimale leveringsbereidheid bepalen.
• Ik kan de totale omzet berekenen op een markt in het marktevenwicht.

Leveringsbereidheid (aanbod)

Producenten bieden producten aan. Als de prijs op de markt stijgt,

dan krijgen producenten meer geld voor hun product, en zullen zij dus meer producten gaan aanbieden Dit noemen we leveringsbereidheid.

Vraag: zullen er meer of minder tosti's aangeboden worden als de prijs daalt?

• minder tosti's

Prijs	Aanbod
€ 4	150
€ 3
€ 2
€ 1

Invloed van de prijs

Als de prijs daalt, neemt de leveringsbereidheid af. Er zijn dan minder producenten die het goed (of de dienst) willen verkopen. Maar als de prijs stijgt zijn er juist meer producenten die het willen verkopen. 

Vraag: wat gebeurt er met het aanbod van tosti's als de prijs stijgt?

• als de prijs stijgt, stijgt het aanbod!

en als de prijs daalt?

• als de prijs daalt, daalt het aanbod!

Prijs	Aanbod
€ 4	150
€ 3	100
€ 2	50
€ 1	0

Aanbodvergelijking

Het verband tussen de prijs en het aanbod (leveringsbereidheid) kunnen we omschrijven in een aanbodvergelijking: Qa = 50P - 50 waarbij

  Qa = aangeboden hoeveelheid

  P    = prijs

Vragen:

1. Wat is het aanbod bij een prijs van € 4?

• Qa = 50 x € 4 - 50 = 150 tosti's

2. Wat is het aanbod bij een prijs van € 3?

• Qa = 50 x € 3 - 50 = 100 tosti's
  

3. Wat is het aanbod bij een prijs van € 2?

• Qa = 50 x € 2 - 50 = 50 tosti's
  

4. Wat is het aanbod bij een prijs van € 1?

• Qa = 50 x € 1 - 50 = 0 tosti's

Prijs	Aanbod
€ 4
€ 3
€ 2
€ 1

Aanbodlijn

Aanbodvergelijking: Qa = 50P - 50

  Qa = hoeveelheid op de horizontale as

  P     = prijs op de verticale as

Prijs	Aanbod
€ 4	150
€ 3	100
€ 2	50
€ 1	0

Aanbodlijn

Vraagvergelijking: Qa = 50P - 50

• om de aanbodlijn te tekenen, heb je minimaal 2 punten nodig
• de aanbodlijn is een stijgende lijn, er is een positief verband tussen de prijs (P) en de hoeveelheid (Qa), daarom staat er geen min (-) voor de prijs (P)
• LET OP: de prijs (P) staat op de verticale as (= oorzaak) en de hoeveelheid (Qa) op de horizontale as (= gevolg), in de wiskunde y = 50x - 50 is dat dus precies andersom!

Aanbodlijn

Beantwoord de volgende vragen aan de hand van de aanbodlijn links:

1. Hoeveel is het aanbod bij een prijs van € 4? 

• 150 tosti's

2. Hoeveel is het aanbod bij een prijs van € 2? 

• 50 tosti's

3. Wat is de prijs bij een aanbod van 100?

• € 3 per tosti

4. Wat is de prijs bij een aanbod van 225?

• € 5,50 per tosti

Maakwerk deze week

• wat: stencil aanbodlijn tekenen en opdracht 6.5 t/m 6.7
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
• tijd: tot 1 minuut voor einde les
• uitkomst: zo ver mogelijk
• klaar: ga verder met je PO

Marktevenwicht

Beide vergelijkingen kunnen we in één grafiek tekenen om het marktevenwicht in de markt te vinden.

Qv = -50P + 250
Qa = 50P – 50

Wat is de evenwichtsprijs, de evenwichts-hoeveelheid en de bijbehorende omzet?

• evenwichtsprijs van € 3
• evenwichtshoeveelheid van 100 stuks
• evenwichtsomzet van € 300

Marktevenwicht

Behalve tekenen, kun je het marktevenwicht ook berekenen:               Qv = -50P + 250

                                               Qa = 50P – 50
                                               Qv = Qa

•                       -50P + 250 = 50P – 50
• (+ 50)          -50P + 300 = 50P                    (+ 50)
• (+ 50P)                      300 = 100P                (+ 50P)
• (÷ 100)                        € 3 = P                         (÷ 100)
• Qv = -50 x € 3 + 250 = 100
• evenwichtsprijs = € 3
• evenwichtshoeveelheid = 100

Belangrijke termen

maximale betalingsbereidheid = € 5

(waar de vraag Qv = 0)

evenwichtsprijs = € 3

(waar vraag = aanbod Qv = Qa)

minimale leveringsbereidheid = € 1

(waar het aanbod Qa = 0)

Maakwerk deze week

• wat: stencil aanbodlijn tekenen en opdracht 6.5 t/m 6.11
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
• tijd: tot 1 minuut voor einde les
• uitkomst: zo ver mogelijk
• klaar: ga verder met je PO

Praktijk Opdracht (PO)

Twee opdrachten over Vraag en Aanbod en een feedback daarop:

1. Opdracht 1. Supermarkt
   
2. Opdracht 2. Arbeidsmarkt
   

Je maakt het PO in groepjes van 2 personen. Je beantwoordt de vragen volledig en in eigen woorden, plagiaat is een onvoldoende! Tijdens de lessen komt er steeds een stukje informatie bij dat je nodig hebt voor je PO

Praktijk Opdracht (PO)

• Je levert 1 netjes Word document in.
  
• Het is voldoende als 1 lid van je groepje de opdracht inlevert. Overleg goed wie dit doet!
  
• Het PO telt 1x mee en wordt beoordeeld op kwaliteit, originaliteit en het proces.
  
• Maak er één geheel van (dus niet simpelweg je antwoord typen onder de vraag in het opdrachtendocument).
• Voeg een voorkant toe en zorg voor een goede opmaak.
  
• Antwoord met hele zinnen en laat berekeningen zien.
  
• Voeg afbeeldingen toe.
  
• Zet alle namen van je groepsleden in de bestandsnaam + je klas.