3hv-kruisingen-2.5

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Erfelijkheid en evolutie

Op tafel:

Chromebook -> lessonup

Reader genetica

Schrift + pen

Telefoon in telefoontas

Planning

• Herhaling
• Leerdoelen
• Uitleg
• Zelfstandig werken
• Volgende keer
  

Hoe vaak komt een x-chromosomaal gen voor bij een man?

1. 1 keer
2. 2 keer

Voor een x-chromosomaal gen (erfelijke recessieve afwijking) is de vrouw heterozygoot en de man heeft deze afwijking. Wat zijn de genotype van deze personen?

Wat is een drager?

1. Bij een drager komt het dominante gezonde allel tot uiting, het recessieve ziekmakende allel is ‘verborgen aanwezig’.
2. Bij een drager komt het recessieve ziekmakende allel tot uiting, het dominante ziekmakende allel is ‘verborgen aanwezig’
3. Een drager heeft alleen het recessieve ziekmakende allel, dat dus ook tot uiting komt.

In een bepaalde familie komt een erfelijke afwijking voor die wordt veroorzaakt door een X-chromosomaal gen. Een vrouw uit deze familie is drager van dit gen, maar vertoont de afwijking niet. Ook haar man vertoont de afwijking niet. De vrouw is in verwachting. Het embryo wordt vóór de geboorte onderzocht. Het blijkt een jongen te zijn.
Hoe groot is de kans dat deze jongen na de geboorte de bedoelde afwijking vertoont?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Leerdoelen

Je kunt zelfstandig een stamboom aflezen en hier erfelijke vraagstukken over beantwoorden.

Stamboom

Een stamboom

In een stamboom zijn fenotypen en het geslacht per individu aangegeven.

Genotypen zijn te vinden door goed te kijken

Lezen van een stamboom (1)

Een vierkant = man 

Een cirkel = vrouw

Kleur = met of zonder eigenschap 

Lezen van een stamboom (2)

Informatie over verwantschap wordt aangegeven in de legenda of in de tekst van de opgave.

Voorbeeld stamboom

Welke genotypen hebben alle personen?

Stap 1:  zoek twee ouders met hetzelfde fenotype en een kind met een ander fenotype

Stap 1:  zoek twee ouders met hetzelfde fenotype en een kind met een ander fenotype

Stap 2:  Je kunt nu de recessieve eigenschap invullen 

Daar is het genotype aa van

Hans en Karin hebben allebei donker haar, maar hun zoon Stefan heeft rood haar. 

Dit betekent dat:

Hans en Karin heterozygoot zijn.

Donker haar dominant is

Rood haar recessief is

Stap 3: Nu kan je stap voor stap de andere genotypes invullen. Soms weet je gewoon niet zeker welk genotype een persoon heeft! 

Stap 1: Stel fenotype vast.

Zie legenda!

Stambomen

Wat is het genotype van de ouders (A)?

Stap 2: zoek het afwijkende kind op.

Stambomen

Wat is het genotype van de ouders (A)?

Stambomen

Welk kind is afwijkend?

1. Kind 11
2. Kind 6
3. Kind 17
4. Kind 19

Stambomen

Welke is dominant?  

1. De ziekte is dominant
2. De ziekte is recessief

Stambomen

Wat is het genotype van kind 19?

1. Homozygoot dominant
2. Heterozygoot
3. Homozygoot recessief

Stambomen

Wat is het genotype van de ouders?

1. Beide ouders hebben genotype AA
2. Beide ouders hebben genotype Aa
3. Beide ouders hebben genotype aa

Stap 3: Schrijf de genotype op van de rest van het gezin.

Dus, wat zijn de genotypen van 9, 10, 19 en 20?

Stambomen

Wat is het genotype van de ouders (A)?

Vraag 2:

Kleurenblindheid erft X-chromosomaal recessief over. In de afbeelding hiernaast is de overerving binnen een familie weergegeven. De ingekleurde personen zijn kleurenblind.

Bepaal van elke persoon het genotype.

Zelfstandig werken

Wat: 1.  Nakijken 3.2.3

          2. Lezen 2.5 (blz. 13 t/m 16)

          3. Maken opdrachten 3.2.4 (blz. 24 t/m 26)

Hoe: Individueel

Hulp: Reader genetica

Klaar: -Samenvatting maken

             -Extra oefeningen op classroom maken

  

Volgende keer

Weektaak:

Maken opdrachten (vwo: 3.2.2) + 3.2.3 (blz. 21 t/m 23) + 3.2.4 (23 t/m 25)

Volgende les:

Herhalen + oefenen