Les 7: het ademhalingsstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Les 7: het ademhalingsstelsel

Leerdoelen

- Je kunt de delen van het ademhalingsstelsel benoemen met hun kenmerken en functies.

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Extra uitleg

-Opgave ademhalingsstelsel

-Filmpje

Als je een glas over een brandende kaars zet, gaat de kaars uit.
Waarom blijft een kaars wel branden in een open ruimte?

1. omdat er genoeg energie in de ruimte is
2. omdat er genoeg koolstofdioxide in de ruimte is
3. omdat er genoeg water in de ruimte is
4. omdat er genoeg zuurstof in de ruimte is

Wat is de meest gebruikte brandstof in cellen?

1. energie
2. glucose
3. koolstofdioxide
4. water

Tijdens het sporten hebben je spieren meer.......................... nodig. Daarom vindt er meer verbranding plaats. De ........................ die dan ontstaat wordt afgevoerd via je huid. De .............................wordt uit de cellen afgevoerd door het bloed.

Glucose is de meest gebruikte brandstof in cellen. De glucose haalt je lichaam uit eten dat je binnenkrijgt. Sporters verbranden
......................... brandstof dan mensen die niet sporten. Daarom hebben sporters ......................... eten nodig.

Tijdens lichamelijke inspanning stroomt het bloed sneller doordat je hart sneller gaat kloppen. Doordat het bloed snel stroomt, kan er voldoende ................................  naar de spiercellen worden vervoerd en voldoende ................................ en warmte worden afgevoerd.

Maak de zinnen compleet. Sleep de woorden naar de zinnen.

minder

minder

energie

brandstof

koolstofdioxide

koolstofdioxide

warmte

Uit een aquarium met vissen en planten worden alle planten weggehaald. De vissen blijven in het aquarium.
Welke stof zal na enige tijd minder in het water zitten?

1. koolstofdioxide
2. stikstof
3. zuurstof

Geef de formule van verbranding:
... + ... -> ... + ... + ...

Wanneer is de afbraak van glucose het hoogst?

1. wanneer je loopt
2. wanneer je rent
3. wanneer je slaapt
4. wanneer je zit

Het ademhalingsstelsel

In de afbeelding is het ademhalingsstelsel van de mens getekend. Tijdens een inademing gaat lucht via de neusholte of mondholte naar de keelholte. Vervolgens stroomt de lucht langs het strottenhoofd de luchtpijp in. De luchtpijp vertakt zich in twee bronchiën, die zich weer vertakken in steeds kleinere buisjes:

de luchtpijptakjes. Aan het einde van de luchtpijptakjes bevinden 

zich trosjes longblaasjes.

Onder de longen ligt het middenrif. Het middenrif is een stevig, 

gespierd vlies dat de romp verdeelt in de borstholte en de 

buikholte. Het middenrif kan omhoog en omlaag bewegen.

Neusholte

De neusholte is bedekt met neusslijmvlies (zie afbeelding). De slijmlaag is vochtig. Daardoor wordt de lucht die je inademt ook vochtig. Als je verkouden bent, maakt het neusslijmvlies te veel vocht. Het slijm loopt dan als snot uit je neus.

Dicht onder het neusslijmvlies liggen veel bloedvaatjes. Het bloed in deze vaatjes is warm. Daardoor verwarmt het neusslijmvlies de binnenstromende lucht.

Lucht zuiveren

In lucht zitten vaak stofdeeltjes en ziekteverwekkers. Vooraan in de 

neusholte groeien neusharen die de grote stofdeeltjes tegenhouden. 

Kleine stofdeeltjes en ziekteverwekkers blijven plakken aan de

slijmlaag van het neusslijmvlies. De trilharen verplaatsen het slijm 

met de stofdeeltjes naar de keelholte. Daar slik je het slijm in.

Boven in de neusholte zit het reukzintuig. Daarmee kun je ruiken 

of de lucht stinkt. Stinkende gassen in de lucht kunnen giftig of

schadelijk zijn. Het reukzintuig waarschuwt je hiervoor.

In je mond zitten geen trilharen en geen reukzintuig. Bij inademen 

door je mond wordt de lucht minder schoon, minder vochtig en ook

minder warm gemaakt. Droge, koude lucht kan het slijmvlies in de 

longen beschadigen. Ademen door de neus is daardoor gezonder 

dan ademen door de mond.

Keelholte

Na de neusholte of mondholte komt de lucht in de keelholte. Ook voedsel dat je inslikt, komt door de keelholte. Lucht moet de luchtpijp in, en voedsel moet de slokdarm in. Om dit te regelen, zitten er twee klepjes in de keelholte. Boven in de keelholte zit de huig en onderin het strotklepje (afbeelding). Als je ademhaalt, zijn de slokdarm en de luchtpijp allebei open (zie afbeelding 1). De lucht kan dan door je luchtpijp naar je longen stromen, en terug. Als je voedsel inslikt, sluit de huig de neusholte af (afbeelding 2). Tegelijk sluit het strotklepje de luchtpijp af. Hierdoor komt voedsel niet in je neusholte of luchtpijp. Soms sluiten het strotklepje en de huig niet goed. Bijvoorbeeld als je tijdens het eten in de lach schiet. Je kunt je dan verslikken. Voedsel of drank komt dan in je luchtpijp en je neusholte (afbeelding 3). Door te hoesten kun je het voedsel meestal weer uit je luchtpijp verwijderen.

Luchtpijp en longen

De luchtpijp is een holle buis die aansluit op de onderkant van het strottenhoofd. 

Het strottenhoofd kun je aan de buitenkant van je keel voelen als de adamsappel (zie afbeelding).

In de wand van de luchtpijp zitten kraakbeenringen. Deze ringen geven 

stevigheid en zorgen ervoor dat de luchtpijp altijd openstaat (zie afbeelding 4.2).

Je kunt het vergelijken met een stofzuigerslang.

Ook in de wand van de bronchiën zitten kraakbeenringen. De bronchiën 

vertakken zich verder tot kleinere buisjes, met aan het eind daarvan de

longblaasjes (zie afbeelding 5). In de longblaasjes wordt zuurstof uit de 

lucht opgenomen in het bloed via de longhaarvaten. Koolstofdioxide uit het 

bloed wordt afgegeven aan de lucht in de longblaasjes.

De wanden van de luchtpijp, bronchiën, buisjes en longblaasjes zijn bekleed 

met slijmvlies. Aan het slijm blijven stof en ziekteverwekkers plakken. Als het 

slijmvlies extra veel slijm maakt, ga je hoesten.

Verder lezen

Lees nog eens over het ademhalingsstelsel via deze link:

https://maken.wikiwijs.nl/140684#!page-5087462

In de afbeelding zie je het ademhalingsstelsel schematisch getekend.

Noteer de namen van de genummerde delen.
1= ...

Welke weg legt de ingeademde lucht achtereenvolgens af in je ademhalingsstelsel?

Sleep de onderdelen in de juiste volgorde.

1

2

3

4

5

6

strottenhoofd

longblaasjes

keelholte

bronchiën

neusholte

luchtpijp

Houdt grote stofdeeltjes tegen.
Maakt de lucht die je inademt vochtig.
Vervoert het slijm naar de keelholte.
Verwarmt de ingeademde lucht.
Voorkomt dat stofdeeltjes en ziekteverwekkers in de longen komen.
Waarschuwt voor stinkende gassen.

Hier staan functies van delen van het ademhalingsstelsel.

Sleep het deel naar de juiste functie.

Neusslijmvlies

Neusharen

Reukzintuig

Trilharen

Neusslijmvlies

Neusslijmvlies

In de afbeelding is een deel van de wand van het ademhalingsstelsel van de mens sterk vergroot getekend.

Hoe wordt onderdeel 3 genoemd?

1. bloedvat
2. slijmlaag
3. slijmproducerende cel
4. trilhaarcel

In de afbeelding is een deel van het ademhalingsstelsel van de mens schematisch getekend.

Bij welk van de genummerde delen is de wand niet verstevigd door kraakbeenringen?

1. 1
2. 2
3. 3

Sommige mensen ademen vooral door hun mond. Deze mensen hebben vaker last van keelontsteking dan mensen die vooral door hun neus ademen.
Leg uit hoe dat komt.

Taaislijmziekte is een aangeboren erfelijke ziekte. Bij deze ziekte maken verschillende organen taai en dik slijm, dat niet goed kan worden afgevoerd. Mensen met taaislijmziekte hebben veel last van benauwdheid.
Leg uit hoe dat komt.

Kraakbeenziekte leidt tot misvorming van kraakbeen in het lichaam. Ook kraakbeenziekte kan benauwdheid tot gevolg hebben.

Leg uit hoe dat komt.

Bij bronchitis zijn de bronchiën ontstoken. De slijmvliezen in de bronchiën gaan daardoor extra slijm produceren. Extra slijm is een prikkel die leidt tot een respons.

Wat is die respons?

Hib is de afkorting van een bacterie die mensen ziek kan maken. De Hib-bacterie kan in de luchtwegen terechtkomen. Dit veroorzaakt meestal geen problemen.

Waardoor veroorzaakt een Hib-bacterie meestal geen problemen in de luchtwegen?

Als de Hib-bacterie verder het lichaam binnendringt, kan een strotklepje gaan ontsteken en opzwellen. Daardoor kunnen ernstige problemen ontstaan met ademhalen.

Waardoor kan een opgezwollen strotklepje ademhalingsproblemen veroorzaken?

1. door afsluiting van de keelholte
2. door afsluiting van de neusholte
3. door afsluiting van de slokdarm
4. door afsluiting van de luchtpijp

Sommige bacteriën die je inademt, maken stoffen die trilharen in de luchtwegen verlammen.

Leg uit dat je dan ziek kunt worden doordat bacteriën in je lichaam komen.

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen