2425 4Vecon periode 3

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

2425 4Vecon periode 3

week 4, les 1

huiswerk voor deze les:

les:

3.1 Kosten en omzet

leerdoel:

Je kent het verschil tussen vaste en variabele kosten

Je kent de eigenschappen van proportioneel, progressief en degressief variabele kosten

Je kan onderscheid maken tussen TK, TCK, TVK en GTK, GCK, GVK.

H3: Producentengedrag

H3: Producentengedrag

Hoeveel een onderneming produceert en tegen welke prijs de producent bereid is om aan te bieden wordt grotendeels bepaald door de kostenstructuur van de onderneming. 

Vandaag leren we:

- het verschil tussen variabele en constante (vaste) kosten

- het verschil tussen proportioneel, progressief en degressief variabele kosten

Kosten

Constant (vast)<-> Variabel

(Totale) variabele kosten veranderen als de geproduceerde hoeveelheid verandert

(Totale) constante (vaste) kosten zijn onafhankelijk van de geproduceerde hoeveelheid

Constante kosten kunnen echter WEL veranderen!

(oorzaak hiervan ligt alleen niet aan verandering geproduceerde hoeveelheid)

Constant

Variabel

huur gebouw

kosten uitzendkracht

grondstoffen

salaris directeur

interestkosten lening

inkoopwaarde van de omzet

Welke verandering heeft GEEN invloed op de totale constante kosten van een onderneming?

1. stijging interestpercentage op leningen
2. toename productie
3. stijging CAO lonen
4. toename productie capaciteit

Variabele kosten (afhankelijk van q)

3 varianten:

• proportioneel 
  als q toeneemt met 10%, neemt TVK toe met 10%
  
  
• degressief 
  als q toeneemt met 10%, neemt TVK toe met < 10%
  
  
• progressief
  als q toeneemt met 10%, neemt TVK toe met > 10%

Wat is een mogelijke oorzaak van progressief variabele kosten?

1. hogere arbeidsproductiviteit
2. uitbreiding productiecapaciteit
3. efficiënte arbeidsverdeling
4. werknemers krijgen overuren dubbel uitbetaald

Wat zijn mogelijke oorzaken van degressief variabele kosten?

1. werknemers werken sneller bij grotere productie
2. overwerk wordt dubbel betaald
3. werknemers lopen elkaar in de weg op de werkvloer
4. korting bij grote bestellingen leveranciers

Neem de tabel over en vul in. 

Ga uit van proportioneel variabele kosten.  

q	TCK	TVK	TK	TK / q	TO	TW
0						-180.000
100		5.000
200					120.000
300
400			200.000

afzet

totale constante kosten

totale variabele kosten

totale kosten

totale kosten per product

totale opbrengst / omzet

totale winst

uitwerking

q	TCK	TVK	TK	TK / q	TO	TW
0	180.000	0	180.000	-	0	-180.000
100	180.000	5.000	185.000	1.850	60.000	-125.000
200	180.000	10.000	190.000	950	120.000	-70.000
300	180.000	15.000	195.000	650	180.000	-15.000
400	180.000	20.000	200.000	500	240.000	+40.000

Opdracht

TO = ... x q

TK = ... x q + ...

Maak op basis van de vorige opdracht beide functies

huiswerk voor volgende les

maken opgave 3.3

(lees hiervoor wel even het stukje uitleg over ondernemingen en btw)

week 4, les 2

huiswerk voor deze les:

Opgave 3.3

les:

bespreken PW periode 2

3.1 Kosten en omzet

leerdoel:

Je begrijpt hoe het systeem van omzetbelasting werkt

Je begrijpt wat marginale kosten en marginale opbrengsten zijn

ondernemingen en btw

Ondernemingen:

- kunnen betaalde btw over inkopen terugvorderen van de belastingdienst

- moeten ontvangen btw over verkopen afdragen aan de belastingdienst.

Dit betekent dat voor ondernemingen:

- btw NOOIT kosten zijn, btw wordt dus ook niet meegenomen in TK = 

- btw NOOIT opbrengsten zijn, btw wordt dus ook niet meegenomen in TO =

De consument betaalt uiteindelijk het volledige btw bedrag

consumentenprijs en verkoopprijs zijn daarom niet hetzelfde

3.3a

1. 0,09 x 13.952
2. 0,21 x 13.952
3. 13.952 / 109 x 9
4. 13.952 / 121 x 21

3.3b

1. 0,21 x 65.340
2. 65.340 / 121 x 100 + 909
3. 0,21 x 65.340 + 909
4. 65.340 / 121 x 21 + 909

3.3c
12.249 - 1.152 = 11.097
Ricardo zal dit bedrag ...... de belastingdienst

1. moeten betalen aan
2. terugkrijgen van

nog even oefenen met

variabele en constante kosten

Bij welke beschrijving past deze grafiek?

1. geen constante kosten, proportioneel variabele kosten
2. constante kosten, progressief variabele kosten
3. constante kosten, proportioneel variabele kosten
4. geen constante kosten, degressief variabele kosten

In welke grafiek is geen sprake van proportioneel variabele kosten?

1. 
2. 
3. 
4. 

Gegeven is de kostenfunctie:
TK = 134q + 123.000.
Er is hier sprake van:

1. alleen constante kosten
2. degressief variabele kosten
3. proportioneel variabele kosten
4. progressief variabele kosten

Marginale kosten

• Extra kosten die gemaakt worden als er één product meer wordt geproduceerd
• Bij proportionele variabele kosten geldt GVK = MK
• Bij degressief en progressief variabele kosten is GVK niet gelijk aan MK
• MK en GTK kan je vergelijken met laatst behaalde cijfer voor een vak (MK) en het gemiddelde cijfer voor dat vak (GTK)

zijn dus afhankelijk van variabele kosten

vul onderstaande tabel in

Marginale opbrengst

• Opbrengst = Omzet = p x q
• MO = extra opbrengst die je krijgt als je één product meer verkoopt
• Als onderneming niet zelf de verkoopprijs kan vaststellen (bijvoorbeeld bij tomaten op de veiling) geldt MO = P

• Veel ondernemingen kunnen zelf hun prijs bepalen (bijvoorbeeld bij een I-phone; bij een hoge prijs minder afzet dan bij een lage prijs. De combinatie prijs-afzet bepaalt hierbij de omzet. 
  
• In dit geval is MO niet gelijk aan P en zal je moeten kijken naar de combinatieverandering prijs-afzet

huiswerk voor volgende les

maken opgave 3.5 (nu aan beginnen)

tips bij vraag a:

- toename kosten als gevolg van toename afzet zijn variabel

(constante kosten blijven gelijk)

- GVK is gelijk bij iedere productie omvang omdat proportioneel

week 5, les 1

huiswerk voor deze les:

Opgave 3.5

les:

3.1 Kosten en omzet, uitloop

leerdoel:

zie vorige lessen 3.1

week 5, les 2

huiswerk voor deze les:

Opgave 3.11

les:

3.2 Break-evenanalyse

maken en bespreken opgave 3.13

leerdoel:

Je kan de break-even afzet en omzet bepalen vanuit verschillende invalshoeken

Break even

Vanaf welke afzet wordt de productie winstgevend?

- kosten en opbrengsten met elkaar vergelijken

- Break even (geen winst / geen verlies) als:

- TO = TK

- GO = GTK

nu maken opgave 3.13

opgave 3.13

TO = 25q (verkoopprijs per paar bamboesokken is 25)

TK = 15q  + 20.000 

(variabele kosten van 15 per paar en 20.000 TCK per maand)

opgave 3.13

TO = 25q

TK = 15q + 20.000

TVK = 15q

TCK = 20.000

opgave 3.13

Break even: TO = TK

25q = 15q + 20.000

10q = 20.000

q = 20.000 / 10 = 2.000

Break even: terugverdienen TCK

per q verdient de onderneming 25-15 = 10 terug
van de TCK

BEA = TCK / (P - GVK)

BEA = 20.000 / (25 - 15) = 2.000

opgave 3.13

oude P: 25

nieuwe P: 20

Doen?

week 6, les 1 en 2

Deze week geen les van DRIE

Gebruik de tijd deze week om helemaal bij te zijn met je taken.

De taak van week 6 is pittig zonder uitleg maar er is genoeg online uitleg te vinden over dit onderwerp dus neem hierin ook zelf initiatief als je uitleg nodig hebt.

Alles wat je nu doet zal je helpen tijdens de lessen die nog zullen komen.

week 7, les 1

huiswerk voor deze les:

Opgave 3.17

les:

3.3 Maximale winst

Experiment Aanbod

leerdoel:

Je ervaart hoe een onderneming ervoor kan zorgen om de winst te maximaliseren.

week 7, les 2

huiswerk voor deze les:

geen

les:

3.3 Maximale winst

leerdoel:

Je kan de afzet bepalen welke een onderneming moet vaststellen om maximale winst te halen in een situatie van:

- Lineair verloop TO en TK

- Niet-lineair verloop TO en TK

Je kan differentiëren en begrijpt in welk geval je deze wiskundige techniek kan toepassen.

terugblik spel Aanbod

• Kosten van 1 smartphone worden bepaald door combinatie inkoopprijzen chips, behuizing en koptelefoons
  
  
• Kosten afhankelijk van afzet / productie / q), dus variabel
  
  
• Extra kosten van een smartphone meer (marginale kosten) stegen naar mate afzet toenam, omdat de onderdelen bij duurdere leveranciers moesten worden ingekocht
  
  

Een onderneming die met de verkoop van een bepaald product een zo groot mogelijke omzet behaalt, realiseert ook maximale totale winst.

1. JUIST
2. ONJUIST

Marginale kosten zijn de verandering in de totale kosten als gevolg van een zeer kleine verandering van de productie.

1. JUIST
2. ONJUIST

Gegeven:
TO = 60q
TK = 100q + 200.000
Hoeveel producten moet deze onderneming produceren en verkopen om maximale winst te maken?

1. 5.000
2. deze onderneming kan geen winst maken
3. zoveel als de productiecapaciteit toelaat
4. 10.000

Maximale Winst (lineair verloop)

- Bij lineair verloop TO en TK (zie vorige vraag) behaalt een onderneming maximale winst bij een zo groot mogelijke productie. Immers:

- TO = 100q        TK = 60q + 200.000
Per product dat de onderneming meer verkoopt zijn de extra kosten 60 (MK = 60) en de extra opbrengsten 100 (MO = 100)

- nadat de constante kosten zijn terug verdient, zal de onderneming bij een grotere afzet een steeds grotere totale winst kunnen behalen.

Maximale winst (niet lineair verloop)

TO heeft geen lineair verloop als de onderneming zelf invloed heeft op het vaststellen van de prijs. 

TK heeft geen lineair verloop als de onderneming te maken heeft met degressieve en/of progressieve variabele kosten

zie het voorbeeld van het spel met de smartphone producent, waarbij onderdelen duurder werden naar mate er meer smartphones geproduceerd werden

er geldt dus geen 'vaste' marktprijs. 

Maximale winst (niet lineair verloop)

Bij uitbreiding van de productie:

- zal de totale winst toenemen zolang geldt MO > MK
(1 extra product brengt meer op dan dat het kost)

- zal de totale winst afnemen zolang geldt MO < MK

(1 extra product brengt minder op dan dat het kost)

- zal de winst dus maximaal zijn als geldt MO = MK

Maximale winst (niet lineair verloop)

voorbeeld van een niet-lineaire TO functie:

TO = -1/2q² + 10q (hieruit kan MO worden afgeleid)

voorbeeld van een niet-lineaire TK functie:
TK = 4q² + 50 (hieruit kan MK worden afgeleid)

differentiëren

Een wiskundige techniek waarmee je snel MO en MK kan afleiden uit een TO en TK functie.

Regels differentiëren:

1. Deel functie vermenigvuldigen met exponent

2.Exponent verminderen met 1

3.Absolute getallen verdwijnen

differentiëren

Regels differentiëren:

1. Deel functie vermenigvuldigen met exponent

2.Exponent verminderen met 1

3.Absolute getallen verdwijnen

TO = -1/2q² + 10q

MO = -q + 10

TK = 4q² + 50

MK = 8q

met de MO en MK kan je de hellingshoek van de TO en TK bepalen bij een bepaalde hoeveelheid.

De hellingshoek geeft de toename aan bij die hoeveelheid

Maximale winst (MO = MK)

TO = -1/2q2 + 10q

MO = -q + 10

TK = 4q2 + 50

MK = 8q

MO = MK

-q + 10 = 8q

10 = 9q

q = 10/9 = 1,1111111      

 De onderneming zal dus 1,1111111 producten moeten produceren om maximale winst te behalen.

(Door het invullen van deze waarde in zowel TO als TK functie kan je ook uitrekenen hoe groot die winst dan is)

Keuzemenu

Oefenen differentiëren (beamer)

OF

Oefenen TK, TVK, TCK, MK, GTK, GCK, GVK  (3.17)

OF

Toepassingsopgave  maximale winst (3.20)

Klaar? Ander onderdeel, of taakwerk

week 8, les 1

huiswerk voor deze les:

Opgave 3.20

les:

Terugblik maximale winst

3.4 Prijs, aanbod en producentensurplus

leerdoel:

Je begrijpt hoe een individuele aanbodlijn tot stand komt

Je begrijpt hoe veranderingen in een aantal aanbodbepalende factoren van invloed zijn op de aanbodlijn

gegeven
TK = 20q^2 + 50q + 5.000
verkoopprijs is € 60 per stuk
1. Bij welke afzet wordt maximale winst behaald?
(antwoord zonder leestekens)

gegeven

TK = 20q² + 50q + 5.000 (q x 1.000 stuks)

verkoopprijs is € 60 per stuk

1. Bij welke afzet wordt maximale winst behaald?

Max winst bij MO = MK

MO = 60

MK = 40q + 50

60 = 40q + 50

10 = 40q

q = 10/40 = 0,25

0,25 x 1.000 = 250

gegeven
TK = 20q^2 + 50q + 5 (q in stuks)
verkoopprijs is € 130 per stuk
2. Bereken de maximaal haalbare winst
(antwoord zonder leestekens)

gegeven

TK = 20q2 + 50q + 5

verkoopprijs is € 130 per stuk

2. Bereken de maximaal haalbare winst

(antwoord zonder leestekens)

MO = MK

130 = 40q + 50

80 = 40q

q = 2

invullen in TO en TK:

TO = 130 x 2 = 260

TK = 20 x 2² + 50 x 2 + 5 = 185       TW = 260 - 185 = 75

bepalen individuele aanbodlijn

Hoeveel is deze onderneming bereid aan te bieden bij een prijs van:

€ 500?

€ 400?

€ 300?

€ 200?

€ 150?

€ 100?

bepalen individuele aanbodlijn

individuele prijsaanbodlijn

= MK lijn

(zolang geldt: prijs > GVK)

arceer het producenten surplus  bij een prijs van € 300

PS  = verschil leveringsbereidheid en verkoopprijs

verschuiving van prijsaanbodlijn

prijsaanbodlijn = MK lijn

Als de MK veranderen (bijvoorbeeld dalende inkoopprijzen bij leveranciers) zal dus ook de prijsaanbodlijn veranderen.

in dit voorbeeld:

de onderneming is bereid om meer producten aan te bieden tegen iedere mogelijke prijs omdat de marginale kosten zijn gedaald

verschuiving van prijsaanbodlijn

herschrijven functie prijsaanbodlijn.

oude situatie: Qa = 20p - 3.000

MK nemen af met 10 per product

1. omschrijven naar p =... :

-20p = -Qa - 3.000

p = 1/20Qa + 150

2. verwerken van de verandering MK:

p = MK = 1/20Qa + 150 - 10

p = MK = 1/20Qa + 140

3. omschrijven naar Qa = ...:

p = 1/20Qa + 140

-1/20Qa = -p + 140        --> Qa = 20P - 2.800

verschuiving van prijsaanbodlijn

nu maken opgave 3.23

week 8, les 2

huiswerk voor deze les:

Opgave 3.23

les:

3.4 Prijs, aanbod en producentensurplus

leerdoel:

Je begrijpt wat het producentensurplus inhoudt en kan de waarde hiervan arceren en berekenen.

week 10, les 1

huiswerk voor deze les:

geen

les:

4.1 Marktvorm volledige mededinging

leerdoel:

Je kent de 4 marktvormen

Je kent de belangrijkste kenmerken van de marktvorm volledige mededinging

Marktvormen

Een groot onderdeel van economie is het voorspellen van markten.

Welke prijs komt er tot stand en hoe zullen vragers en aanbieders zich gedragen? Veel hierbij hangt af van de marktvorm:

1. volledige mededinging / volkomen concurrentie (H4)

2. monopolistische concurrentie

3. oligopolie

4. monopolie

H4

homogeen: in de ogen van de consument geen verschil

transparant: vragers en aanbieders kunnen hele markt overzien

q v	prijs	q a
	11,50
	11,51
	11,52
	11,53
	11,54
	11,55

Upload hier een foto van jouw ingevulde tabel

nu maken opgave 4.7

huiswerk voor volgende les

week 10, les 2

huiswerk voor deze les:

Opgave 4.5, 4.7

les:

4.2 Marktevenwicht en prijsontwikkeling

leerdoel:

Je begrijpt hoe een prijs en marktevenwicht tot stand komt in de marktvorm 

volledige mededinging

kenmerken?

veel vragers veel aanbieders

volkomen markt (homogene goederen en handel, transparante markt)

vrije toe- en uittreding

4.2 marktevenwicht en prijsontwikkeling

in groepjes:

Waarom heeft Qv een dalend verloop?

Waarom heeft Qa een stijgend verloop?

Beschrijf wat er gebeurt als de prijs tijdelijk € 40 is

Beschrijf wat er gebeurt als de prijs tijdelijk € 20 is

Keuzemenu

1. Maken opgave 4.9
(toepassing arbeidsmarkt)

2. Taakwerk week 10
(4.4, 4.6, 4.10, 4.12)

3. Stencil verandering marktevenwicht

(vooruit lopen op volgende les)

4. Uitlegfilmpjes kijken

week 11, les 1

huiswerk voor deze les:

Opgave 4.9

les:

4.2 Marktevenwicht en prijsontwikkeling

leerdoel:

Je kan uitleggen hoe een aanbodoverschot of aanbodtekort ontstaat indien er een andere prijs geldt dan de evenwichtsprijs

Je kan redeneren wat er met het marktevenwicht gebeurt als er iets verandert in de vraag- of aanbodlijn.

week 11, les 2

huiswerk voor deze les:

Opgave 4.12

les:

4.3 Marktevenwicht en bedrijfsevenwicht

leerdoel:

Je begrijpt hoe veranderingen in het marktevenwicht op korte termijn van invloed zijn op de individuele ondernemers

Je begrijpt hoe er op lange termijn bedrijfsevenwicht ontstaat.

4.3 marktevenwicht en bedrijfsevenwicht

4.3 marktevenwicht op lange termijn

(bedrijfsevenwicht)

week 12, les 1

huiswerk voor deze les:

Opgave 4.18

les:

4.3 Marktevenwicht en bedrijfsevenwicht

Tijdens les maken en bespreken opgave 4.19 en 4.20

leerdoel:

zie vorige les

4.18

4.19

week 12, les 2

huiswerk voor deze les:

geen

les:

uitloop / verdieping

leerdoel:

afhankelijk van de invulling