Maatschappijleer les 2.4

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Maatschappijleer les 2.4

wat kan je vertellen over een rechtszaak

Leerdoelen

Je weet hoe een rechtszaak verloopt

Je weet wat hoger beroep is

Je weet waarom we straffen

Je weet wat voor soorten straffen er zijn

Wat is een rechtszaak

Een rechtszaak is een zitting waarin een rechter beoordeelt of iemand schuldig is en welke straf past. Bij zware misdrijven doet een meervoudige strafkamer met drie rechters de uitspraak.

Hoe verloopt een rechtszaak?

stap 1: opening 

De rechter controleert de persoonsgegevens van de verdachte en noemt zijn rechten

stap 2: Aanklacht

De officier van justitie leest het strafbare feit voor waar de verdachte van beschuldigd wordt

stap 3: Onderzoek

De rechter ondervraagd de verdachte. De advocaat en officier van justitie mogen getuigen en deskundigen ondervragen.

Stap 4: Requisitoir (aanklacht)

De officier van justitie probeert aan te tonen dat de verdachte schuldig is en vraagt de rechter om een bepaalde straf; de eis.

stap 5: Pleidooi

De advocaat verdedigt de verdachte.

stap 6: Laatste woord

De verdachte kan nog zijn excuses aanbieden aan het slachtoffer, zijn onschuld benadrukken of aangeven welke schade hij ondervindt van een eventuele straf.

stap 7: vonnis

De rechter legt uit of hij bewezen acht dat de verdachte het strafbare feit heeft gepleegd en welke straf hij eventueel oplegt.

Wie legt de aanklacht uit in een rechtszaak?

1. de rechter
2. de officier van justitie
3. de advocaat
4. de verdachte

Wat is de rol van de officier van justitie in een rechtszaak?

1. hij/zij verdedigt de verdachte
2. hij/zij leidt de rechtszaak en bepaalt de straf
3. hij/zij probeert te bewijzen dat de verdachte schuldig is
4. hij/zij beslist of de verdachte schuldig is of niet

Waarom is het belangrijk dat een verdachte een advocaat heeft tijdens een rechtszaak?

Wat is hoger beroep

Wie kan in hoger beroep gaan?

1. de Hoge Raad
2. de verdachte
3. Het gerechtshof
4. het OM

Waarom zou een verdachte in hoger beroep gaan en wat zijn de mogelijke gevolgen?

Wat zijn redenen waarom we straffen?

Wraak en vergelding

'Misdaad mag niet lonen' , nogsteeds vinden de meeste mensen dat het leed dat iemand een ander heeft toegebracht, (via de rechter) gestraft moet worden

Afschikking

Het vooruitzicht van straf moet mensen afhouden van crimineel gedrag.

Ook door te straffen willen we voorkomen dat daders van crimineel gedrag in herhaling treden.

Voorkomen van eigenrichting

Door te straffen via een rechter willen we voorkomen dat mensen zelf voor rechter spelen en bijvoorbeeld wraak nemen.

Resocialisatie (heropvoeding)

Door te straffen proberen we het gedrag van een crimineel te verbeteren, zodat hij zich aanpast aan de normen van de samenleving (door bijvoorbeeld een verplichte anti-agressitraining).

beveiliging van de samenleving

Door lange celstraffen te geven kunnen we de samenleving beschermen tegen herhaling

Welke reden voor straffen heeft te maken met het verlangen om de dader te laten boeten voor zijn daden?

1. Afschrikking
2. Beveiliging van de samenleving
3. Wraak en vergelding
4. Resocialisatie

Wat betekent resocialisatie als doel van straffen?

1. Het terugbrengen van de dader in de samenleving als een beter persoon
2. Het straffen van de dader om wraak te nemen
3. Het voorkomen van nieuwe misdrijven
4. Het beschermen van de samenleving tegen gevaarlijke mensen

strafrecht voor jongeren

Kinderen 0 - 12

• Kinderen onder 12 komen nooit voor de rechter 

Jongeren 12 - 17

• jongeren van 12 - 17 kunnen een jeugdstrafrecht krijgen
• lichte misdrijven --> Bureau halt (taakstraf)
• zware misdrijven --> kinderrechter (van 12 - 15 max 1 jaar en van 16 - 17 max 2 jaar)

Wat voor soorten straffen zijn er?

Vrijheidsstraffen (gevangenis)

Maximale straf is levenslang.

Wel kunnen levenlanggestraften tegenwoordig na 25 jaar cel verzoeken om vrijlating. 

Taakstraffen

Een rechter kan bij jongeren kiezen tussen een werkstraf of een gedragstraining. een gedragstraining moet herhaling voorkomen.

Geldboetes

Geldboetes kunnen oplopen tot bijna 1 miljoen euro.

als de rechter vangende hechtenis oplegt bij de boete moet je voor elke 50 euro die je niet betaald een dag gevangenisstraf uitzitten.

Bijkomende straf 

Voorbeelden: intrekking rijbewijs, stadionverbod of een beroepsverbod voor een arts.

Soms is een deel van de straf voorwaardelijk. Als de dader zich tijdens  de opgegeven periode (proeftijd) aan bepaalde voorwaarden houdt, krijgt hij dat deel van de straf niet

Wanneer krijgt iemand een bijkomende straf?

1. Alleen als hij een misdrijf heeft gepleegd
2. Als extra straf naast een andere hoofdstraf
3. Alleen als hij geen geld heeft om een boete te betalen
4. Wanneer hij een misdrijf herhaalt

Waarom zou een rechter een taakstraf opleggen in plaats van een gevangenisstraf?

1. Omdat taakstraffen zwaarder zijn dan gevangenisstraffen
2. Omdat het nuttiger kan zijn als de dader iets terugdoet voor de samenleving
3. Omdat taakstraffen goedkoper zijn voor de overheid
4. Omdat een taakstraf altijd vrijwillig is

Wat gebeurt er als iemand een geldboete niet betaalt?

1. Dan krijgt diegene automatisch een taakstraf
2. Dan kan de persoon in vangende hechtenis worden gezet
3. Dan wordt de boete kwijtgescholden
4. Dan moet de persoon extra rente betalen

Denk je dat een gevangenisstraf altijd de beste oplossing is? Wanneer wel en wanneer niet?

Strafrechtelijke maatregelen

Strafrechtelijke maatregelen herstellen schade of beschermen de samenleving. Dit kan bijvoorbeeld door schadevergoeding aan het slachtoffer of tbs voor gevaarlijke daders.

Terbeschikkingstelling (tbs)

Tbs wordt opgelegd aan daders die psychisch in de war waren tijdens hun misdrijf en daardoor verminderd verantwoordelijk zijn. Tijdens de behandeling krijgen ze soms verlof om te oefenen met het leven buiten de kliniek, wat meestal goed gaat en recidive verlaagt.

Kruiswoordpuzzel

2.3 & 2.4

wat kan je nu vertellen over een Rechtszaak

Leerdoelen

Je weet hoe een rechtszaak verloopt

Je weet wat hoger beroep is

Je weet waarom we straffen

Je weet wat voor soorten straffen er zijn