Scholen aan zee

Burgerschap op 'Scholen aan Zee'

Wat is nu precies burgerschap?

Wat is burgerschap in het onderwijs?

Burgerschap omvat veel. Maar heeft één gemeenschappelijke deler:

Iets is burgerschap als er een spanning is tussen individueel belang of collectief belang.

Waar hebben we het vandaag over?

Burgerschap PO/VO

Dus niet:

Maatschappijleer

Burgerschap MBO

De wet op burgerschap:

- is een gevolg van een veranderende en complexere maatschappij

- het is soms lastig om gedeelde waarden te vinden

- kennis van en over democratische instituties is te laag

Een aantal dilemma's:

Leerlingen mogen op school alleen in het Nederlands met elkaar of met een leraar praten

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Er moet ruimte zijn voor leraren die seksuele diversiteit onacceptabel vinden

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Leraren hebben als opgeleide professionals net als ouders een (moreel) opvoedende rol.

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Een leerling moet alle ruimte krijgen om complottheorieën uit te leggen

1. Eens
2. Oneens
3. Bespreekbaar

Dit is burgerschap!

De opdracht vanuit de wet:

Er moet een visie zijn, burgerschap moet doelgericht zijn en samenhangend aangeboden zijn. Daarnaast moet dit alles te zien zijn in de schoolcultuur.

Uit de wet zijn drie basiswaarden af te leiden:

Vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit en kennis van democratie en rechtsstaat 

Die drie basiswaarden zijn dus belangrijk. En verder?

Dat is aan de scholen...

Scholen aan Zee heeft allang een visie op burgerschap, maar dit is sterk verouderd.

De kern van burgerschap

Democratisch burgerschap

Het ideaalbeeld:

Ontken het wereldbeeld van de leerling niet

Expliciteer de grenzen van de wet, de school en van jezelf

Geef een persoonlijk voorzetje

Neem zelf het initiatief

Bevraag leerlingen actief over hun meningen, emoties en gebruik van bronnen

Besef vanuit een pedagogisch oogpunt dat de leerlingen zich in een ontwikkelingsfase bevinden

De realiteit?

Opdracht: opschorten van je eigen mening

* aanpak: vorm duo’s 

* Neem een onderwerp waar je een sterke mening over hebt (en veel vanaf weet en schrijf het op je post it

* De duo’s wisselen de kaartjes uit.

* Daarna bevraag je jouw gesprekspartner over jouw onderwerp en daarbij behandel je jouw gesprekspartner als dé expert.

* Stel open vragen en geef je eigen mening niet !!!

- Doe dit (x) minuten en wissel daarna om.

Hoe was het om dit te doen?

Ben je (toch) achter de mening van je gesprekspartner gekomen?

Waar ligt nu de taak voor scholen?

 Zorgen dat het personeel weet in welk kader ze werken

Burgerschapsbeleid op peil houden

Duidelijk communiceren met de omgeving.

Schoolleiding moet ervoor zorgen dat het personeel zich veilig en gesteund voelt.

Maak burgerschap duurzaam.

Veel scholen vinden dit een lastige taak

De wettekst wordt vaak ervaren als vaag

De roep om meer houvast is groot

Er komt meer houvast

Voor nu zijn er bouwstenen. 

Voor de toekomst komen er kerndoelen

Vrijheid en gelijkheid

Onlosmakelijk verbonden met een democratische cultuur

Leerlingen leren hier hoe de democratische cultuur is ontstaan en hoe je die onderhoudt.

Macht en inspraak

Sterke kenniscomponent

Als kennis er is, ook basis voor meer:

- invloed uitoefenen

- kritisch zijn op (internationale) machtsverhoudingen

Democratische cultuur

Vooral dialoog en debat!

Kritisch kijken naar eigen standpunten 

Verschillen oplossen of accepteren

Identiteit

Ontdekken van de eigen identiteit

Hoe verhoudt je je tot anderen/andersdenkenden

Grenzen stellen, herkennen, benoemen en bewaken

Reflecteren op idealen en diversiteit en hoe je je daartoe verhoudt.

Diversiteit

Een heel breed begrip

Zeer actueel op scholen

Met name v.w.b. seksualiteit en gender

Maar diversiteit is breder

Solidariteit

Leren over ongelijkheid, discriminatie en uitsluiting (gelijkheidsbeginsel)

Opkomen voor elkaar en zorgen voor de omgeving

Digitaal samenleven

Mediawijsheid (op waarde schatten van bronnen, sociale media + digitale weerbaarheid)

Kerndoelen digitale geletterdheid

Duurzaamheid

Heeft veel aandacht van scholen. 

Verschil in onderwijsniveau en stad/platteland geeft wel grote verschillen

Uitvoering is gelijk aan solidariteit

Kenniscomponent, zoals SDG's is nog minimaal

Globalisering

Overlapt veel thema's: invloed van globalisering op het gebied van migratie, duurzaamheid, technologische ontwikkelingen en verdelingsvraagstukken

Technologisch burgerschap

Ontwikkelt zich razendsnel, daardoor ondergeschoven kindje. Wel veel vanuit STO

Ethische kant is belangrijk

Hoe komen scholen vaak tot een visie?

Op basis van een reeds bestaande identiteit

Op basis van kernwaarden van een stichting

Uitgewerkt door een burgerschapscoördinator of werkgroep burgerschap

Hoe zou jij het liefst willen dat burgerschap op Scholen aan Zee eruit ziet?

Welke kernwaarden/bouwstenen zijn belangrijk voor het burgerschapsonderwijs op Scholen aan Zee?

Burgerschap

- Weten waarvoor je staat als school

- Hoe wil je dat leerlingen na hun schoolcarrière weggaan?

Dit omschrijf je in een visie, en hieraan verbind je doelen

Een visie op burgerschap

Wat voor school ben je?

Welke keuzes maak je, en waarom?

Wat is je schoolcultuur, en waarom? (en is die in lijn met wat je verder belangrijk vindt bij burgerschap?)

Je visie is niet in strijd met de wet.

In groepjes werken aan visie

Omschrijf kort wat jullie denken/vinden over het thema dat jij hebt gekregen. Leg het waarom vooral uit!