Alle theorie (samenvatting maken en toets opgeven)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Vrijdag 15 maart

Tekstverbanden en sigaalwoorden

15-03-2024

• Alle theorie
• Hoe maak je een samenvatting?
• Hoe leer je voor deze toets?
• Huiswerk

Leesmanieren

Verkennend	Grondig	Zoekend
Soort tekst	Tekst die je helemaal wilt begrijpen	Zoekt gericht naar informatie die je nodig hebt
Voorspelt het onderwerp	Denkt aan wat je al weet
Bepaalt waarom je de tekst leest

Tekstopbouw

- inleiding, middenstuk en slot. 

- In de alinea’s van het middenstuk behandelt de schrijver het onderwerp van de tekst, waarbij elke alinea gaat over een nieuw deelonderwerp. Vaak maken tussenkopjes duidelijk wat het deelonderwerp is in een of meer alinea’s.

Inleiding

In de inleiding probeert de schrijver de aandacht van de lezer te trekken. 

Verschillende manieren:

• het onderwerp van de tekst noemen;
  
• een belangrijke vraag over het onderwerp stellen;
  
• een probleem noemen;
  
• een grappig of herkenbaar verhaaltje vertellen;
  
• iemands persoonlijke ervaring vertellen;
• aanleiding noemen

Slot

In het slot rondt de schrijver de tekst af. 

Ook dit kan op verschillende manieren:

• een samenvatting geven;
  
• een conclusie trekken;
  
• antwoord geven op een belangrijke vraag;
  
• de oplossing voor een probleem geven;
  
• een advies geven of een oproep doen.

Publiek vaststellen

• Een schrijver denkt ook na over het publiek.
• Kan schrijven voor een algemeen publiek of speciale doelgroep.
• Bijvoorbeeld: voor kinderen, jongeren, volwassenen of ouderen, voor mannen of vrouwen, of voor een doelgroep met een bepaalde hobby of beroep, met veel kennis over het onderwerp.

Afbeeldingen

• Verschillende doelen:
• Een afbeelding trekt de aandacht van de lezer.
  
• Een afbeelding is nodig om de tekst te begrijpen.
  
• Een afbeelding maakt de tekst duidelijker.
  
• Een afbeelding maakt de tekst grappig.
  
• Een afbeelding geeft een bepaalde sfeer of maakt de tekst aantrekkelijk.

Verwijswoorden

• In alinea's komen geen onnodige herhalingen voor.
• I.p.v. eerder genoemde woorden of zinnen gebruikt de schrijver verwijswoorden. 

• Verwijswoorden zoals: hij, zij, dat, die en daar.

Kernzinnen

Belangrijkste zin(nen) in een alinea. De kernzin is meestal de eerste of de laatste zin van de alinea. Soms is de tweede zin de kernzin.

De andere zinnen …

• zijn voorbeelden van wat er in de kernzin gezegd is; of
  
• geven verdere uitleg bij wat er in de kernzin gezegd is.

Tekst samenvatten

• Je gaat op zoek naar de belangrijkste informatie, oftewel de hoofdzaken van de tekst. Deze vind je in de kernzinnen.
  

• De rest van de alinea’s bestaat uit uitleg of voorbeelden bij de kernzin. Dat zijn de bijzaken van de tekst. Deze neem je niet op in een samenvatting.

• Uitzondering hierop zijn schoolboekteksten, want daarin heb je de uitleg en de voorbeelden vaak nodig om de stof goed te kunnen begrijpen.
  

Tekst samenvatten

• De kortste samenvatting van een tekst geef je als je de hoofdgedachte van de tekst onder woorden brengt. 

• Om de hoofdgedachte te vinden, stel je jezelf deze vraag: wat vertelt de schrijver over het onderwerp van de tekst? 

• De hoofdgedachte is één zin en het is nooit een vraag.

Hoe leer je voor deze toets?

• Best wel wat theorie
• Oefenen, oefenen, oefenen ...

Huiswerk

Wat	Maken: Lezen blok 3: Blok 3.14 (Alle opdrachten)
Wanneer	Maandag, 3/4e uur.
Hoe	Fluisterend met buurman/buurvrouw Je mag met oortjes in werken.
Klaar?	Kijk even of je al het huiswerk af hebt van Blok 1 en 2 Lezen. Begin anders met het maken van je samenvatting.

Teksten met een mening

1. mening geven – de schrijver laat alleen een of meer meningen zien. De lezer kan daarna zijn eigen mening vormen. Voorbeelden: artikel in tijdschrift, artikel in krant.
   
2. overtuigen van een mening – de schrijver geeft zijn eigen mening en laat zo veel mogelijk argumenten zien die zijn mening ondersteunen. Hij wil de lezer ervan overtuigen dat hij gelijk heeft. Voorbeelden: ingezonden stuk, recensie, blog.