3.4 Christendom in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Planning

• -Je kunt uitleggen hoe de kerken van Rome en Constantinopel uit elkaar groeiden.
• - Je kunt uitleggen hoe het christendom werd verspreid in Europa.
• - Je kunt uitleggen hoe de christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten.

Deel 1: 20 minuten in rust en zelfstandig

Zelf samenvatten 3.4 (en laten zien)  

Deel 2: (30 minuten)

Keuze: samen of alleen

• maken opgaves weekplanner
• planning maken
• Hulp bij examenvragen
• extra uitleg

3.2 Christendom in Europa

KA 9: de verspreiding van het christendom in heel europa 

• Het ontstaan en de verspreiding van de islam
  
• monotheïstische godsdienst, begin 7e eeuw, snelle verspreiding
  
• 
  
• De vervanging van de steden in Europa voor alleen maar landbouw georganiseerd via het hofstelsel en horigheid.

Val Romeinse Rijk, landbouwsamenleving, horigheid, economisch stelsel  

• Het ontstaan van het feodale stelsel

Val Romeinse Rijk, Frankisch Rijk, Salische wet, politiek stelsel

• De verspreiding van het christendom in Europa
  

tweezwaardenleer, missionarissen, kerstening, samensmelten

Afgelopen lessen over tijdvak 3

Kenmerkend aspect

De verspreiding van het christendom in geheel Europa

Leerdoelen

• 
  
• Hoe de kerken van Constantinopel en Rome uit elkaar groeiden.
• Hoe het christendom werd verspreid
• Hoe de christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten

Leerdoel

Hoe de kerken van Constantinopel en Rome uit elkaar groeiden.

Niet alleen politieke scheiding...

Byzantijnse of Orthodoxe kerk

• In West-Europa ontstond de Rooms-katholieke kerk, onder leiding van de paus
• In het Oost-Romeinse rijk ontstond de christelijk-orthodoxe kerk onder leiding van de byzantijnse keizer

Tweezwaardenleer

Volgens de paus is de wereld in twee machten verdeeld:

De geestelijke macht

(Paus)

en

De wereldlijke macht

(Koningen en Keizer)

Tweezwaardenleer

Twee machten: 

wereldlijke macht (koning/keizer) 

en geestelijke macht (paus)

hoe de kerken van Rome en Constantinopel uit elkaar groeiden

Onenigheid over wie bisschoppen benoemd: 

• paus of de keizer van het Romeinse Rijk
• in het Oost-Romeinse Rijk (Byzantijnse) is dit vast gelegd in 533, in het West-Romeinse niet.

DUS: Paus in Rome beslist er is geestelijke en de wereldlijke macht; tweezwaardenleer.

• Het oosterse en westerse christendom groeiden uit elkaar ---> ontstaan rooms-katholieke kerk (paus) en de orthodoxe kerk (keizer)

3.4 Christendom in Europa

Leerdoel

Hoe werd Europa christelijk?

Let's go kerstening

Stap 1: Bekeren van leiders/grote groepen

Stap 2: Bekeer individuen 

Stap 3: Lokale en nieuwe geloof samensmelten

Beschrijf per stap hoe de kerstening verliep (gebruik par. 3.4)

Beantwoord de volgende vragen:

• Welke stap verliep het meest moeizaam?
• Wat is het belang van stap 3 voor stap 2?
• In hoeverre kun je het christendom als polytheïstische godsdienst beschouwen?

Hoe werd Europa christelijk?

1. Koningen bekeerden zich en dwongen hun volk tot het christendom

2. Hoe werd Europa christelijk?

1. Koningen bekeerden zich en dwongen hun volk tot het christendom
2. Monniken stichtten kloosters en bekeerden van daaruit de bevolking (missionarissen)

- 

Missionarissen deden hun werk vanuit kloosters (Plek of gebouw waar nonnen en monniken zich hebben teruggetrokken om hele leven te wijden aan geloof)

In klooster leefden monniken en nonnen volgens een 'regel':  ( een reeks voorschriften die vertelden hoe zij hun dagen moesten doorbrengen)

Missionarissen

• Trekken rond om mensen te kerstenen
• Bouwen kerken
  
• Verspreiding werd bemoeilijkt door invallen van de Vikingen, Slaven en Hongaren
  

leerdoel

Hoe de christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten

Samensmelting

Om heidenen te bekeren sloot de kerk aan bij heidense gebruiken. 25 december was het feest van het licht.

Het lentefeest en feest voor de vruchtbaarheid werd Pasen

Wodan

Sint Nicolaas

Maandag

Tyrs dag

Wodans dag

Donars dag

Freia's dag

(Sabbat's dag)

Zondag

Nuances: Maar niet iedereen was christelijk..

Lokaal bestuur in handen van Germaanse en Frankische vorsten 

Polytheïstische godsdienst dominant

hoe het christendom werd verspreid in Europa

• Christendom werd in 395 de Romeinse staatsgodsdienst, maar had weinig aanhangers
• Doping Clovis is een keerpunt: hij maakte het
   Frankische Rijk christelijk

Hierdoor kon hij bisschoppen gebruiken bij het
 bestuur van zijn rijk (feodalisme)

• Stuurt missionarissen door het rijk om mensen te
   kerstenen (bekeren)  
• Missionarissen wilden het geloof zonder geweld en dwang verspreiden. Maar meestal lieten volken zich pas bekeren als ze door christelijke vorsten werden gedwongen.

Samenvatting - deel 1

hoe christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten

Bij het bekeren van Germaanse stammen werd eerst het hoofd bekeerd en daarna volgde de rest van de stam

>> niet snel genoeg voor missionarissen / niet overtuigend genoeg voor het volk dus

Christendom gemixt met heidense elementen, uiteindelijk ook overname van gebruiken.

1. Kerst
2. Rustdag
3. Zon
4. Pasen
5. Maria
6. Relikwiëen 

Samenvatting - deel 2

Doen om jezelf voor te bereiden

samenvatting maken

tijdlijn maken

kenmerkende aspecten uitwerken

begrippen leren

oefenen

Wat wil je nu doen om je voor te bereiden voor de toets

samen de presentatie doornemen

zelf het hoofdstuk doornemen

oefentoets nog eens proberen

vragen stellen

extra uitleg over een specifiek onderwerp

1. Een uitspraak: Het ontstaan van een zelfvoorzienende samenleving in de tijd van monniken en ridders was een gevolg van de ondergang van het West-Romeinse rijk.

Leg deze uitspraak uit.

• Ga verder met de opdrachten:
• Maak samenvatting (inleveren)

Oefenvragen examen

Leerdoelencheck + verwerking

- Je kunt uitleggen hoe de kerken van Rome en 

Constantinopel uit elkaar groeiden.

- Je kunt uitleggen hoe het christendom werd 

verspreid in Europa.

- Je kunt uitleggen hoe de christelijke en Germaanse gebruiken samensmolten.

Opdracht 2, 7 en 14 van 3.4

Toets! Aandachtspunten!

1. Vraag herhalen
   
2. Benoemen: in de bron lees ik dat.. / in de bron zie ik 
3. Zo concreet mogelijk: niet zij/hij/hen/ maar Koning Clovis / de horige boeren

Leren

• Begrippen (om uit te leggen in een vraag)
• Chronologie
• Kenmerkende aspecten kunnen uitleggen