HC1.3 Van een Gouden naar Zilveren Eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

HC1.3 Van Gouden naar Zilveren Eeuw

Atheneum 6

Leerdoelen deze les:

20) Je kunt met voorbeelden uitleggen waardoor de Republiek in de tweede helft van de zeventiende

eeuw steeds meer concurrentie ondervond van Engeland en Frankrijk.

21) Je kunt de impact van het Rampjaar beschrijven en verklaren voor wat betreft de internationale politieke verhoudingen en de machtsverhoudingen tussen Oranjegezinden en staatsgezinden.

22) Je kunt verklaren waarom regenten steeds minder winsten herbelegden in de handel en steeds meer waarde hechtten aan status.

Buitenlandse compagnieën:

1. Engeland

East India Company (1600): 
-  verloor aanvankelijk concurrentiepositie aan VOC 
- vanuit handelsposten in India producten verhandeld
- vanaf 2e helft 17 eeuw, meer concurrentie voor VOC
1651: 'Act of Navigation' >
- aanval op Nederlandse handelspositie >
 3 'Engelse zeeoorlogen' (1652, 1665, 1672) 
Protectionisme en Mercantilisme ook door Frankrijk:

Buitenlandse compagnieën:

2. Frankrijk

• Compagnie de Indes Oriëntales (1664)
• Louis XIV en Colbert 
• Monopoliepositie, naast:
• Invoerrechten en
• Havens gesloten voor Hollanders
• Gevolgen beleid Frankrijk en Engeland:
• Handelspositie Nederland bedreigd >
• 'Van Gouden Eeuw naar Zilveren Eeuw'
• Ook van belang: Vrede van Münster (1648)

Van Vrede van Münster tot Rampjaar

• Raadspensionaris behartigde de belangen van de rijke  burgers/handelaren/kooplieden > 
• Stadhouder ontleende gezag aan militaire status >
• Vrede van Münster (1648): einde 80-jarige Oorlog 
• Stadhouder Willem II en Oranjegezinden: tegen vredesverdrag
• ook van belang: Oranjegezinden vooral 'het gemeen', 
• tegen de regenten
• Staatsgezinden: voorstander van vredesverdrag 
• Spanningen leidden zelfs tot machtsgreep Willem II (1649) , mislukte
• 1650: Willem II (pokken) > 'Eerste Stadhouderloze Tijdperk', tot 1672:Rampjaar

Het Rampjaar 1672

• 1.  De machtsstrijd tussen de Prinsgezinden/de Oranjes en de Staatsgezinden/Republikeinen
  
• 2. Machtspolitiek van koning Lodewijk XIV > oorlog middel om:
  
•     - status te verhogen, 
  
•     - land te verwerven, 
  
•     - inkomsten te genereren
  
•  augustus 1672: aanval van Engeland, Frankrijk, bisschoppen van Munster en Keulen
•  De Ruyter behaalt successen op zee, de Republiek deels ingenomen
•  Johan de Witt krijgt de schuld (verwaarlozing landleger) > vermoord
•  Willem III wordt als stadhouder te hulp geroepen >
•  Waterlinie ingezet > Franse bezetting Holland mislukt  

Moord op gebroeders De Witt 1672

Van Gouden naar Zilveren Eeuw

• Oorzaken economisch (relatief) verval:
  
•  1.  concurrentie Eng en Fr  compagnieën
•  2. Minder geld voorradig door;
•      - vele oorlogen met Frankrijk >
•     - belastingen omhoog >
•    - aflossen schuld en rente >
•     - koopkracht om laag 
•  3. Regenten investeerden minder in handel --> Aristocratisering
•      meer in kunst, inpolderingen, huizen 

Vader en zoon Bicker, Barthlomeus van der Helst

Maak Opdracht 7 op blz 260 (HC1.3)

Check de leerdoelen:

20) Je kunt met voorbeelden uitleggen waardoor de Republiek in de tweede helft van de zeventiende

eeuw steeds meer concurrentie ondervond van Engeland en Frankrijk.

21) Je kunt de impact van het Rampjaar beschrijven en verklaren voor wat betreft de internationale politieke verhoudingen en de machtsverhoudingen tussen Oranjegezinden en staatsgezinden.

22) Je kunt verklaren waarom regenten steeds minder winsten herbelegden in de handel en steeds meer waarde hechtten aan status.