Herhaling leesvaardigheid

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Wat ga je leren deze les?

• Waar moet je op letten tijdens het maken van je CSE? 
• Tekstdoelen
• Manieren van inleiden en afsluiten 
• Tekstverbanden en signaalwoorden
• Hoofdgedachte en onderwerp 
• Kernzinnen 
• Hoofdzaken en bijzaken 
• Daarna ga je aan de slag met het beantwoorden van vragen. 

Citeren

Citeren 

Als er gevraagd wordt naar een citaat dan moet je goed kunnen citeren. Citeer je niet op de juiste manier dan wordt je antwoord helaas fout gerekend. 

Citeren doe je zo: 

"Eerste twee woorden ... laatste twee woorden." (r...)  óf je schrijft de hele zin letterlijk over.

Tekstdoelen

Informeren

De schrijver geeft informatie over een bepaald onderwerp. 

Activeren
/overhalen/tot handelen aansporen

De schrijver wil de lezer tot actie aanzetten. Bijvoorbeeld om iets te kopen of lid te worden. 

Overtuigen

De schrijver wil de lezer overtuigen van zijn mening. 

Amuseren

De schrijver wil dat de lezer zich vermaakt met het lezen van zijn tekst. 

Verschil activeren en overtuigen

Als de schrijver wil dat je dezelfde mening overneemt, is het tekstdoel; overtuigen. 

Als de schrijver wil dat jij iets gaat doen, is het tekstdoel; activeren/overhalen/tot handelen aansporen. 

Hoofdzaken

• De belangrijkste informatie in een tekst.
• Vind je vaak in de inleiding en/of het slot. 
• Hoofdzaken staan in de kernzin. 

Bijzaken

• Minder belangrijke zaken in een tekst.
• Bijzaken zijn voorbeelden, toelichting, herhalingen of uitleg. 
• Voorbeelden, toelichtingen, herhaling en uitleg kun je weer  herkennen aan signaalwoorden. 
• Bijzaken staan altijd voor of na de kernzin. 

Kernzin 

• De belangrijkste zin van een alinea.
  
• Staat meestal in de eerste of in de laatste zin van de alinea.
  
• Soms is de kernzin juist de tweede zin. De eerste zin geeft dan nog een verband met de vorige alinea’s aan.
  
• De rest van de alinea bestaat dan vaak uit een voorbeeld, toelichting, herhaling of een uitleg.
  

De ANWB wil graag dat je lid wordt. Welk tekstdoel is dan van toepassing?

1. Overtuigen
2. Amuseren
3. Informeren
4. Overhalen

Het kenmerk dat hoort bij het onderwerp zijn:

1. Een volledige zin
2. Een woord of een paar woorden
3. Wat de schrijver met de tekst wil zeggen
4. Staat in het slot van de tekst

Het kenmerk dat hoort bij de hoofdgedachte is:

1. Wat de schrijver wil zeggen met de tekst
2. Vind je in de inleiding
3. Kun je in één woord formuleren
4. Kun je vinden door globaal te lezen

Wat volgt er altijd na een kernzin?

Voorbeelden, uitleg, herhaling en toelichtingen zijn?

Welk tekstverband geeft het signaalwoord 'omdat' aan?
Schrijf je antwoord zo op ..... verband.

Welk tekstverband geeft het signaalwoord 'dus' aan?
Schrijf je antwoord zo op ..... verband.

Welk tekstverband geeft het signaalwoord 'bovendien' aan?
Schrijf je antwoord zo op ..... verband.

Welk tekstverband geeft het signaalwoord 'daardoor' aan?
Schrijf je antwoord zo op ..... verband.

Welk tekstverband geeft het signaalwoord 'om te' aan?
Schrijf je antwoord zo op ..... verband.

'Bijna alle scholieren hebben een smartphone. De verbruikskosten daarvan waren 15 euro per maand. Als gevolg van de coronacrisis is dit bedrag toegenomen.'
In dit stukje tekst is een ... verband te vinden.

1. Redengevend
2. Oorzakelijk
3. Doel-middel
4. Opsommend

'Samen bepalen mijn vriend en ik wat we elke avond gaan eten. Ik heb echter wel mijn voorkeur. Dit zorgt wel eens voor flinke discussies.'
In dit stukje tekst is een ... verband te vinden.

1. Opsommend
2. Redengevend
3. Concluderend
4. Tegenstellend

'Ik lig nu met buikpijn op de bank, omdat ik net tien pannenkoeken heb gegeten.'
In dit stukje tekst is een ... verband te vinden.

1. Chronologisch
2. Oorzakelijk
3. Redengevend
4. Samenvattend

'Jonnie is dol op peulvruchten, zoals bonen, erwten, linzen en kapucijners.'
In dit stukje tekst is een ... verband te vinden.

1. Toelichtend
2. Redengevend
3. Tegenstellend
4. Concluderend

Op welke wijze wordt het onderwerp van de tekst op de vorige dia ingeleid?

1. Door een belangrijk advies voorop te plaatsen
2. Door een conclusie vooraf te geven
3. Door een samenvatting van de tekst te geven
4. Door een voorbeeld bij het onderwerp te geven

Wat is het voornaamste doel van de vorige advertentie?

1. De lezer informeren
2. De lezer overtuigen
3. De lezer tot handelen aansporen
4. De lezer waarschuwen

Voor wie is de vorige advertentie bedoeld?

1. Alle lezers van de krant
2. Mensen die informatie willen hebben over Alzheimer Nederland
3. Mensen die ook vergeetachtig zijn
4. Mensen met de ziekte van Alzheimer

"Mensen met Alzheimer vergeten de normaalste dingen."
Wat vergeten zij volgens deze advertentie? Noem vijf zaken.

Hoe is in deze tekst de verhouding tussen de titel 'U leest nu de krant' en de tekst daaronder?

1. De tekst maakt de titel minder schokkend
2. De tekst zorgt ervoor dat de titel wordt begrepen
3. De titel ondersteunt de tekst
4. De titel voegt een nieuw inhoudselement toe aan de tekst

Hoe wordt het onderwerp van de tekst ingeleid?

1. Door het geven van meningen over het onderwerp van de tekst
2. Door het noemen van een deskundige inzake het onderwerp
3. Door het noemen van verschillende voorbeelden
4. Door het samenvatten van de hele tekst

Citeer de kernzin van de vorige tekst.

Welke signaalwoorden geven een redengevend verband aan?

1. Omdat, daardoor, en
2. Want, ook, doordat
3. Want, omdat, echter
4. Omdat, want, immers

Welke signaalwoorden geven een tegenstellend verband aan?

1. Maar, hoewel, daarnaast
2. Maar, echter, enerzijds/anderzijds
3. Echter, hoewel, ook
4. Hoewel, daartegenover, zo

Welke signaalwoorden geven een chronologisch verband aan?

1. Eerst, daarna, vervolgens
2. Vervolgens, verder, en
3. Verder, daartegenover, ook
4. Eerst, toen, hoewel