medicatie trainingdagdeel 2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Beroepsopleiding

Medicatietraining dagdeel 2

Online Medicatietraining dagdeel 2

(Reader pgs 29 t/m 40)

Nathalie C.N. Fonville

april 2020

Welkom bij het tweede dagdeel van deze digitale medicatietraining

De vorige keer hebben we het gehad over soorten medicatie, toedieningsvormen en toedieningswegen.

In deze les gaan we meer in op de doelgroep: ouderen en wat de aandachtspunten zijn over medicatie voor deze groep. 

Ook nu weer digitale oefeningen: mc vragen, open vragen en nog meer.

Aan het einde komt een belangrijke opdracht!

Medicatie bij ouderen werkt hetzelfde als bij de gemiddelde volwassenen

1. Niet waar
2. Waar

Een verzorgende hoeft alleen maar medicatie aan de juiste patiënt op de juiste wijze toe te dienen, maar niet wat de bijwerkingen en zo zijn.

1. Waar
2. Niet waar

In deze figuur zie je de ontwikkelling van de leeftijdsobouw in 100 jaar tijd.

Van meer jongeren naar minder ouderes => meer ouderen en minder jongeren

In 40% verzorgingshuizen is er sprake van over- of onderhandeling

1. Waar
2. Niet waar

Geneesmiddel gebruik per leeftijdsgroep

Waarom zo veel eisen?

Medicatie delen is geen onschuldige handeling

Uit recent onderzoek blijkt dat het aantal mensen dat moet worden opgenomen in het ziekenhuis na fouten met medicatie in vijf jaar met 25% is gestegen naar 49.000 mensen per jaar. De helft van deze ziekenhuisopnames blijkt vermijdbaar. Het gaat met name om ouderen die schade oplopen door bijvoorbeeld verkeerde medicijnen, te hoge of te lage doseringen en bijwerkingen door reactie met andere medicijnen.

• 60 % v.d in Nederland medicatie wordt geslikt door mensen ouder dan 60 jaar.
  
• Meer dan de helft van 65- tot 75-jarigen gebruikt dagelijks medicijnen.
  
• 75-plussers gebruiken bijna 3,5 keer meer geneesmiddelen dan gemiddeld.
  
• Ong. 8 % v.d ouderen gebruikt meer dan 6 verschillende geneesmiddelen per dag.
  

Feitjes medicatie & ouderen

Medicatie & ouderen

Problemen bij inname door:

• Slikproblemen
  
• Visusproblemen
  
• Coördinatieproblemen
  
• Verwardheid
  

Oefenopdracht: geef per probleem 1 reden aan waardoor het een probleem is. Bijvoorbeeld visusprobleem vanwege slechtere ogen

Vul minimaal 5 redenen
in waarom ouderen
meer medicatie gebruiken

Welke medicatie wordt het meest gebruikt

• Zestig procent slikt bloedverdunners
  
• Bijna de helft -een cholesterolverlager.
  
• Eén op de vijf - medicijnen tegen suikerziekte.
  
• Daarnaast vaak voorgeschreven: maagzuurremmers, laxeermiddelen en kalmeringsmiddelen
  

Waarom gebruiken ouderen meer medicatie:

• Meer chronische ziekten, bv. aderverkalking, vernauwing kransslagader, hoge bloeddruk, maagpijn, suikerziekte of reuma.
•  Lichamelijke achteruitgang bv.: matige stoelgang, incontinentie, slapeloosheid
  

Medicatie werkt anders bij ouderen, door:

• Tragere stofwisseling
  
• Verlaagd lichaamsvocht
  
•  Afgenomen vet- en/of spiermassa,
  
•  Verminderde leverfunctie
  
•  Verminderde nierfunctie
  
•  Comorbiditeit

Korte herhaling:

• Ouderen slikken meer medicatie

• Ouderen hebben problemen bij inname

• Medicatie werkt anders bij ouderen

Welke medicatie wordt het meest gebruikt

• Zestig procent slikt bloedverdunners
  
• vijftig procent slikteen cholesterolverlager.
  
• twintig procent slikt medicijnen tegen suikerziekte.
  
• vijftig procent slikt een calciumverlager
• Daarnaast worden vaak voorgeschreven: maagzuurremmers, laxeermiddelen en kalmeringsmiddelen
  

Wat doet medicatie in het lichaam:

• Opname (absorptie)
  
• Verdeling (distributie)
  
• Metabolisme (omzetting/werking)
  
• Uitscheiding (excretie)
  

Werking van medicatie bij ouderen is anders door

1. Ouderen hebben meer vetweefsel ( slecht doorbloede organen ) => geneesmiddelen langzamer werken
2. Verminderde werking van de nieren waardoor medicatie sneller het lichaam uit is
3. Toename lichaamsvocht waardoor geneesmiddelen die goed oplossen in water sterker werken
4. Hersenen worden minder gevoelig voor werking van bepaalde medicijnen => meer bijwerkingen

Bijwerkingen zijn anders want:

• Ouderen zijn veel gevoeliger voor bijwerkingen dan mensen van middelbare leeftijd.
• Een 70-plusser is maar liefst zeven keer zo gevoelig voor bijwerkingen als iemand jonger dan 30 jaar.
  

Soms werken medicijnen anders

Slaap- en kalmeringsmiddelen

- werken langer en kunnen in plaats van rust juist opwinding veroorzaken.

Digoxine (hartmiddel) 

- kan langer werken en er ontstaat gemakkelijk overdosering. Een beeld van misselijkheid, braken, diarree en eventueel slaperigheid kan optreden.

Plaspillen 

- door verminderde werking van de nieren soms een hogere dosering van. Gevaar van uitdroging, zeker omdat ouderen vaak te weinig drinken. Ook kans op duizeligheid.

ACE-remmers (bloeddrukverlagers/hartmiddelen)

- werken vaak langer bij ouderen. Bijwerkingen als duizeligheid bij het opstaan => vallen

Werking is anders bij verschillende middelen

1. Slaap- en kalmeringsmiddelen 

- werken langer en veroorzaken in plaats van rust juist opwinding 

2. Digoxine (hartmiddel) 

- kan langer werken,er ontstaat makkelijk overdosering met mogelijk  misselijkheid, braken, diarree en soms slaperigheid

Soms werken medicijnen anders

Slaap- en kalmeringsmiddelen

- werken langer en kunnen in plaats van rust juist opwinding veroorzaken.

Digoxine (hartmiddel) 

- kan langer werken en er ontstaat gemakkelijk overdosering. Een beeld van misselijkheid, braken, diarree en eventueel slaperigheid kan optreden.

Plaspillen 

- door verminderde werking van de nieren soms een hogere dosering van. Gevaar van uitdroging, zeker omdat ouderen vaak te weinig drinken. Ook kans op duizeligheid.

ACE-remmers (bloeddrukverlagers/hartmiddelen)

- werken vaak langer bij ouderen. Bijwerkingen als duizeligheid bij het opstaan => vallen

Werking is anders (2)

3. Plaspillen  

door verminderde werking van de nieren soms een hogere dosering . met gevaar van uitdroging, zeker omdat ouderen vaak te weinig drinken. Kans op duizeligheid. 

4. ACE-remmers (bloeddrukverlagers/hartmiddelen)  

- werken vaak langer bij ouderen. Bijwerkingen als duizeligheid bij het opstaan => vallen

Polyfarmacie

Wanneer een zorgvrager VIJF of méér verschillende soorten medicatie gebruikt is er sprake van poly (veel) farmacie (medicatie)

De meest frequente problemen bij ouderen met polyfarmacie zijn

• Overbehandeling: men gebruikt één of meer geneesmiddelen die niet, of niet meer, nodig zijn.
  
• Onderhandeling: dan is een geneesmiddel wél nodig, maar wordt het niet voorgeschreven.
  
• Een ongunstige wisselwerking tussen verschillende geneesmiddelen, evenals vermijdbare bijwerkingen als probleem bij mensen met polyfarmacie gemeld.
  

Voorgeschreven medicatie bij patiënten met polyfarmacie

Geneesmiddelengroep

• Antitrombotica 54%
  
• Bètablokkers 46%
  
• Cholesterolverlagers 44%
  
• Maagzuurremmers 42%
  
• ACE-remmers 29%
  
• NSAID’s 27%
  
• Corticosteroïden 21%
  
• Laxantia 20%
  

Hypnotica en sedativa 20%

Orale bloedglucoseverlagende middelen 

Welke medicijnen het meest door ouderen worden geslikt

• Antitrombotica 54%
  
• Bètablokkers 46%
  
• Cholesterolverlagers 44%
  
• Maagzuurremmers 42%
  
• ACE-remmers 29%
  
• NSAID’s 27% 
• Corticosteroïden 21% 
• Laxantia 20%
  

Hypnotica en sedativa 20%

Orale bloedglucoseverlagende middelen 

Risico's polyfarmacie

• verminderde nierfunctie
  
•  verminderde cognitie (dementie of aanwijzingen voor vergeetachtigheid)
  
• verhoogd valrisico (≥1 of meer maal gevallen)
  
• signalen van verminderde therapietrouw
  
• niet zelfstandig wonend (verzorgings- of verpleeghuis)
  
• niet geplande ziekenhuisopname
  

Tabel van aandachtspunten medicatie gebruik bij verschillende doelgroepen

Bij de verschillende soorten medicatie horen verschillende risico's.

Oefenopdracht: zoek van 

Hier komt een voorbeeld van 2 soorten medicatie die veel door ouderen worden geslikt: Psychofarma

 en bloeddruk medicaite

 ‘Hoe lager, hoe beter’ gaat bij oudste ouderen zeker niet
 altijd op.

Bij gezonde ouderen lijkt een bloeddrukverlagende behandeling effectief; echter: hoe kwetsbaarder, hoe minder effectief. 

Cardiovasculair

Medicijnen tegen hoge  bloeddruk, zoals bètablokkers, kunnen duizeligheid,  sufheid of een licht gevoel in het hoofd veroorzaken. 

Vaak gaan deze verschijnselen over als het lichaam gewend is aan de lagere bloeddruk. 

Let op als bewoner net een nieuw middel gebruikt of een hogere dosis dan hij gewend is.
Voorbeeld: metoprolol. 

Psychofarmaca bij ouderen

het kiezen tussen twee kwaden

1.Onvermijdelijk bijwerkingen, die bij ouderen een grotere impact kunnen hebben 

2.Gevaar van onderbehandeling.  

Wat zijn de risico's van medicatie inname bij ouderen?
schrijf minimaal 5 risico's op

Dit is het einde van het tweede online lesonderddel.

In deze les hebben we het gehad over ouderen en wat de aandachtspunten zijn over medicatie voor deze groep zoals de problemen bij inname, de risico's van interactie tussen de verschillende soorten medicatie. Maar ook hoe medicatie bij ouderen anders werkt.

Op de volgende dia informatie over de verplichte opdracht. De opdracht moet je uiterlijk inleveren in de week van de digitale toets.

Komende online les gaat over: veiligheid bij het medicatie delen & bewaren en de medicatieketen

Verplichte Opdracht digitale medicatietraining:

Zoek van de volgende  8 medicatiegroepen 3 geneesmiddelen op

Werk deze uit: bijwerkingen, chemische naam, bij welke aandoeningen ze voorgeschreven worden en de interactie bij andere medicatie

1. - calcium-regulerende middelen 
2. - corticosteroïden (= 'hormonen') 
3. - hart- en vaatmiddelen
   
4. -  KNO-middelen (keel, neus, oor) 
5. - pijnstillers(= analgetica)
   
6. - plasmiddelen (= diuretica)
   
7. - psychofarmaca
   
8. - spijsverteringskanaal-middelen
   

Succes!