Hofstelsel en horigheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Kenmerkend aspect:

De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid

Deze lesson-up

De les gaat over de gevolgen van de val van het West-Romeinse Rijk in 476 na Christus. 

• De lesson-up hoort bij paragraaf 3.2 uit het handboek. 
• In het filmfragment hierna, zie je hoe de kaart van Europa veranderde in de Vroege Middeleeuwen.
• Daarna zie je een schilderij dat de val weergeeft. 

0

Het West-Romeinse Rijk valt

476

Dit schilderij gaat over de val van Rome. Op welke manier laat de schilder zien dat hij dit een verschrikkelijke gebeurtenis vindt?

Het West-Romeinse Rijk valt

476

1

De Amerikaanse schilder Thomas Cole maakte tussen 1833-1836 een serie schilderijen over een niet-bestaand rijk, dat erg lijkt op het Romeinse Rijk (maar het niet is!).

Dit schilderij is het vierde deel van de serie heet Destruction, en lijkt op de inval van Rome door de Vandalen (in 455)

Een dreigende lucht met donkere wolken.

Een gebroken schild

Van een standbeeld ontbreekt het hoofd

Een vrouw wordt in het water gegooid

Een noodbrug die op instorten staat

Een vernielde brug.

Een paleis staat in brand: je ziet de vlammen

Leerdoelen

Herkennen wat er veranderde op bestuurlijk en economisch gebied (discontinuiteit)

Bekend zijn met het hofstelsel en horigheid

Hofstelsel en horigheid

Kenmerkend aspect 11: 

De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarische-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.

(van een agrarische-urbane cultuur naar een zelfvoorzienende agrarische cultuur)

Belang van het onderwerp

Door diverse oorzaken, denk aan klimaatverandering, verdween het Romeinse gezag. 

gevolgen:

- steden liepen leeg (met alle gevolgen van dien)

- reizen moeilijk en onveilig

- geen handel

- geldeconomie verdween

-> landbouw stedelijke samenleving verdween

-> landbouw belangrijkste middel van bestaan

Schema over gevolgen van de val van het Romeinse Rijk

ontstaan van horigheid

(het toebehoren van een boer aan het land van een heer)

door:

- wegvallen centraal bestuur

- wegvallen bescherming (overheid/leger)

- wegvallen steden

- wegvallen handel en nijverheid

-> boeren zoeken bescherming bij een heer

de overheid bood geen bescherming en rondtrekkende bendes hadden vrij spel. Boeren zagen zich gedwongen bescherming te zoeken bij een heer. In ruil daarvoor gingen ze verplichtingen aan.

Vrije boeren, horigen en lijfeigenen wonen op of bij het domein van de heer.

- > Hofstelsel

(een economich en sociaal systeem)

Plichten vrije boeren: pacht betalen en vechten voor de heer

Rechten vrije boeren: eigen stuk grond en gaan en staan waar ze willen

Plichten horigen: werken op land van de heer, deel opbrengst land aan heer geven, herendiensten en vechten voor de heer

Rechten horigen: bescherming van  de heer

Lijfeigenen hadden geen rechten, alleen maar plichten. Zij mochten - in tegenstelling tot slaven - wel een eigen gezin stichten, land bebouwen en zij konden niet verkocht worden. 

vroonland=land van de heer.

Welk belang heeft Rollo bij de doop?

Welk belang heeft de aartsbisschop bij de doop?

Welke boodschap willen de kroniekschrijvers met dit verhaal uitdragen?

Welke tijdvakken horen bij de middeleeuwen?

1. Monniken en vorsten - Steden en staten
2. Steden en rechten - Monniken en vorsten
3. Monniken en ridders - steden en landen
4. Monniken en ridders - Steden en staten

Belangrijk gevolg van de dalende landbouwproductie door de invallen van de Germanen in het romeinse rijk:

1. geen voedsel meer voor de steden
2. werkloosheid
3. stijgende prijzen

Romeinse steden in de tijd van monniken en ridders ...

1. bleven in de middeleeuwen in oorspronkelijke staat functioneren
2. waren leeggelopen
3. werden vervangen door Middeleeuwse steden

Enkele steden bleven in de tijd van monniken en ridders nog wel bestaan. Dat waren steden ...

1. waar een bisschop van de kerk was
2. die hele hoge muur hadden
3. die een onaantrekkelijk klimaat kenden

De wegen in de tijd van monniken en ridders ...

1. functioneerde goed
2. werd uitgebreid
3. werden verwaarloosd en waren onveilig

de geldeconomie in de tijd van monniken en ridders ...

1. werd gedomineerd door goud
2. was gebaseerd op waardepapieren
3. bloeide als nooit tevoren
4. was verdwenen

De handel in de tijd van monniken en ridders ...

1. bloeit als nooit tevoren
2. wordt gekenmerkt door stagnatie
3. speelde geen rol

Waardoor viel de landbouwstedelijke samenleving weg na de val van het Romeinse rijk?

1. Er was geen bescherming meer, handel werd onveilig
2. De steden werden vernield
3. Er was geen geld meer waar mee gehandeld kon worden
4. De wegen werden niet meer onderhouden

Belangrijkste middel van bestaan in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. handel
2. landbouw

Heb je nog vragen? Stel ze hier!

Huiswerk tijd

Studiewijzer