BS 3 Aangeboren en aangeleerd gedrag MAX

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

BS 3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

Leerdoelen

* Je kunt de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald

* Je kunt verschillende vormen van leren omschrijven.

Aangeboren of aangeleerd

Gedrag kan worden bepaald door erfelijke factoren en door leerprocessen.

Als erfelijke factoren gedrag bepalen is dat aangeboren gedrag.

Dit wordt bij dieren vaak instinct genoemd.

Als gedrag ontstaat door te leren is dat aangeleerd gedrag. Gedrag is vaak een combinatie van aangeboren en aangeleerd gedrag.

Voorbeeld

Kieviten in vochtig grasland maken trappelende bewegingen met hun poten. Hierdoor komen er wormen uit de grond, die ze vervolgens opeten.

Kievitjongen die zijn uitgebroed in een broedmachine en nooit in contact zijn geweest met soortgenoten, vertonen dit gedrag ook zodra ze op nat gras gezet worden.

Ze hebben dit gedrag niet kunnen leren van soortgenoten. Hieruit blijkt dat het trappelen van de kieviten dus bepaald wordt door erfelijke factoren. Het is dus aangeboren gedrag.

Inprenting

Bij inprenting leren dieren alleen iets in een bepaalde korte periode van hun leven. (Gevoelige periode)

Voorbeelden van inprenting:

Herkennen van moeder.

Bij ganzen duurt deze inprentingsperiode tot 12 tot 17 uur na het uitkomen van het ei.

Trial and error

Bij trial and error wordt er geleerd door te proberen. 

Ook leren door toevallige ontdekkingen valt onder trial and error.

Deze manier van leren wordt ook wel proefondervindelijk leren genoemd.

Conditionering

Bij conditionering wordt er geleerd door straffen of belonen. 

We gebruiken dit vaak bij het aanleren van trucjes aan de hond. Bijvoorbeeld: Zit! Doet hij wat hij moet doen, dan krijgt hij wat lekkers. Honden hebben dit snel door. 

Gewenning

Bij geweninng wordt een bepaalde reactie op een prikkel afgeleerd door de prikkel vaak te herhalen. Ze wennen eraan.

Paarden schrikken van nature van vuur en harde geluiden. Door politiepaarden hier vaak me in aanraking te laten komen, schrikken ze er niet meer van. Gewenning.

Aangeboren

Aangeleerd

Manieren

Zwemmen

Lachen

Huilen

Liegen

Lezen

Duimzuigen

Aangeboren gedrag

Aangeleerd gedrag

Hieronder staan voorbeelden van gedrag. 

Is er sprake van aangeboren  of  aangeleerd gedrag? 

aangeboren gedrag

 aangeleerd gedrag

Een baby zuigt melk bij de moeder.

Een hond zwemt.

Een kat gebruikt een kattenluikje om naar binnen en naar buiten te gaan.

Een kat rent achter een muis aan.

Een meisje speelt gitaar.

Een papegaai zegt "hallo".