Leesvaardigheid & Literatuur

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom 4H!

Deze les:

De basis van leesvaardigheid nog een keer samen

 (toets morgen)

 verder lezen in Isabelle/maken opdrachten literatuur

Lezen is nog geen begrijpend lezen

- Lezen moet actief! (markeer, onderstreep, schrijf in de kantlijn...)

- Je vraagt je (on)bewust tijdens het lezen af:

* Waar gaat de tekst over? 

* Wat weet ik al van het onderwerp?

* Wat is het belangrijkste van de tekst?

* Wat is het doel van de schrijver en hoe wil hij dat bereiken?

* Ben ik het eens met de schrijver?

* Welke mening heeft de schrijver? Hoe zie ik dat aan de toon?

Samenvatting van de tekst in 1 zin.

Een tekst kun je in logische stukken indelen. Een stuk dat bij elkaar hoort, heet een ...

Een beschrijving van 1 woord/een paar woorden waar de tekst over gaat.

Het onderwerp van een alinea

Overtuigen, amuseren, informeren, etc. 

Hoofdgedachte

Alinea

Onderwerp

Deelonderwerp

Tekstdoelen

Soorten vragen?

Vragen over onderwerp/hoofdgedachte/kernzinnen

Indelingsvragen (over tussenkopjes)

Citeren en uitleggen (begrip)

Vragen over tekstdoel

Vragen over tekststructuren

Vragen over tekstverbanden/signaalwoorden

Vraag jezelf steeds af: welke theorie moet ik gebruiken? 

Onderwerp

Waar gaat de hele tekst over?

Vaak heb je al na het lezen van inleiding/slot een idee.

Antwoord bestaat uit 1 of enkele woorden.

(Soms is deze vraag meerkeuze)

Indelen tekst

• Deel 1 begint altijd meteen na de inleiding
• (Vraag jezelf dus af waar de inleiding eindigt)
• De tekstgedeelten sluiten altijd op elkaar aan
• De tussenkopjes zijn op de juiste volgorde gegeven: ze presenteren de deelonderwerpen.
• Tekstgedeeltes zijn niet altijd even lang! Soms 1 alinea voor een deelonderwerp, soms 2 of meer. 

Vaststellen nieuw tekstgedeelte

• Vaak wordt een nieuw deelonderwerp in de eerste zin aangekondigd (of tweede of laatste). 
• Tussenkopjes corresponderen met deelonderwerpen.
• Kijk goed naar synoniemen! 

Schrijfdoel/tekstsoort vaststellen

1. amuseren
2. informeren/uiteenzetten
3. opiniëren/beschouwen
4. overtuigen/betogen
5. activeren 

Vraag je bij de tekst af: wat probeert de schrijver te bereiken?

Tips

• Wat wil de auteur bereiken?
•       Je iets leren --> informeren/uiteenzetten
•       Zorgen dat je een mening overneemt --> betogen 
•       Je ergens over na laten denken --> beschouwen
• Kijk naar de hoofdgedachte (de antwoorden)

1. Bevatten alle antwoorden meningen: overtuigen/betogen
2. Bevatten alle antwoorden de lezer iets (niet) laten doen: activeren

• Kijk ook nog eens naar de titel (bevat die een mening? zo ja, betogend)

Hoofdgedachte

Vrijwel altijd een meerkeuzevraag.

Aanpak:

1. Formuleer zelf een hoofdgedachte op basis van inleiding/slot (zonder naar de antwoorden te kijken) en vergelijk die met de antwoorden.
2. Lees eerst alle mogelijkheden. Schrijf je gedachten erbij. Je leest ook verder als je denkt het goede antwoord te hebben gevonden!

Tips hoofdgedachte (1)

• Het gaat om het beste antwoord 
• Het gaat om de hele tekst en niet over een gedeelte
• De hoofdgedachte staat vaak in het slot
• Het is een microsamenvatting: vaak enkele aan elkaar geplakte zinsdelen

Tips hoofdgedachte (2)

• Lees de titel nog eens (informerende titels geven vaak een aanwijzing)
• Er is vaak een relatie tussen de hoofdgedachte en het tekstdoel/schrijfdoel:

1. informerende teksten: constatering of conclusie van auteur
2. overtuigende teksten: standpunt van auteur

Iets uitleggen / iets met eigen woorden zeggen

een stukje tekst uitleggen / een genoemd begrip toelichten / een verklaring die de schrijver geeft in eenvoudige taal weergeven / een vraag formuleren

• Blijf dicht bij de formulering van de tekst
• Neem deze niet letterlijk over: voeg in ieder geval enkele eigen woorden toe. 
• Vaak moet je deze antwoorden in correcte zinnen formuleren en hebben deze vragen een woordengrens. Let op je taalverzorging!

Strategie meerkeuzevragen

1. Lees alleen de vraag en nog niet de antwoorden
2. Bepaal in welk tekstgedeelte je moet zoeken
3. Lees het door en probeer een antwoord op de vraag te geven
4. Lees nu alle antwoorden door
5. Zoek aanwijzingen in de tekst (onderstreep ze!)
6. Kies nu het antwoord

  Koppel structuur en hoofdvraag

Bewering-en-argumentstructuur

Vroeger- en-nu-structuur

Verschijnsel-en-verklaringstructuur

Verschijnsel-en-besprekingstructuur

Welke verklaringen zijn er voor dit verschijnsel?

Wat is er veranderd?

Waarom is ... waar?

Welke aspecten kent dit verschijnsel?

Evaluatie: Dit vind ik nog lastig en moet ik nog oefenen voor morgen...

Aan de slag! Tot einde les.

Stuur mij foto's van je huiswerk! (2.2 en 2.3)

Verder met literatuur

1. Maak 2.5 over tijd (blz. 27 in je leerwerkboek)

2. En lees verder in Isabelle tot blz. 30 

Sleep de signaalwoorden naar de juiste tekstverbanden.

Voorbeeld

Tegenstelling

Oorzaak gevolg

Chronologie

daardoor

maar

neem nou

Hoewel

Eerst

onder andere

doordat

dat kwam door

Vroeger

echter