2.3 Lezen - les 5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Wat gaan we vandaag doen?

• Grammatica - zinsdelen
• Nakijken opdr 13 t/m 16 + 19
• Tekst 6

Doelen

• Ik kan uitleggen wat het verschil tussen een enkelvoudige en een samengestelde zin is.
• Ik kan uitleggen wat een nieuwsbericht is.
• Ik kan tekstdoel, tekstsoort en tekstvorm herkennen en benoemen.
• Ik kan een tekst kritisch lezen.
• Ik kan het leespubliek van een tekst herkennen.

Grammatica zinsdelen

Enkelvoudige zin

Samengestelde zin

Enkelvoudige zin

In een enkelvoudige zin staat altijd één persoonsvorm.

• Hij scoort gemakkelijk.
  
• Ik fiets graag.
  
• Dromerig keek ik tijdens de les wiskunde uit het raam.

Samengestelde zin

In een samengestelde zin staan meerdere persoonsvormen. Een samengestelde zin bestaat uit twee (of meer) enkelvoudige zinnen, bijvoorbeeld twee hoofdzinnen.

• Ik fiets graag, maar mijn vriend gaat altijd met de auto.
• Morgen vertrekken we naar Frankrijk, dus we zijn nu de koffers aan het pakken.
• Natuurlijk begrijp ik het probleem, maar waarom heb je mijn hulp niet gevraagd?

Samengestelde zin

In een samengestelde zin staan meerdere persoonsvormen. 

• Ik fiets graag, maar mijn vriend gaat altijd met de auto.
• Morgen vertrekken we naar Frankrijk, dus we zijn nu de koffers aan het pakken.
• Natuurlijk begrijp ik het probleem, maar waarom heb je mijn hulp niet gevraagd?

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn.

enkelvoudige zin

Samengestelde zin

Tijdens de voetbalwedstrijd mogen de supporters niets drinken op de tribune.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

Hij heeft het enorm naar zijn zin, maar een avontuur is ook interessant.

Grammatica zinsdelen

Nevenschikking

Onderschikking

Nevenschikking

Een samengestelde zin van twee hoofdzinnen noemen we nevenschikking.

Tussen de twee hoofdzinnen in een nevenschikking staat een voegwoord: maar, want, en, of, dus.

Haal je het voegwoord weg, dan houd je twee correcte zinnen over.

Ik fiets graag (maar) mijn vriend gaat altijd met de auto.

Zin 1: Ik fiets graag.

Zin 2: Mijn vriend gaat altijd met de auto.

Onderschikking

Een samengestelde zin kan ook bestaan uit een hoofdzin en een bijzin.

Ik ga vanavond vroeg naar bed, omdat ik moe ben.

Terwijl het buiten keihard regent, zitten wij gezellig binnen.

Een hoofdzin en een bijzin in een samengestelde zin noemen we onderschikking. Het voegwoord staat aan het begin van de bijzin: omdat, toen, terwijl, zodat, als, sinds enzovoort.

Onderschikking

Bij onderschikking zijn er twee volgordes mogelijk:

1 hoofdzin + bijzin: 

Ik bel je, zodra ik thuis ben.

2 bijzin + hoofdzin: 

Zodra ik thuis ben, bel ik je.

Geef aan of de volgende zinnen enkelvoudig of samengesteld zijn. Als de zin samengesteld is, geef dan aan of de zin onderschikkend of nevenschikkend is.

enkelvoudig

een enkelvoudige zin heeft maar één persoonsvorm. Er kunnen wel meer werkwoorden zijn. Deze werkwoorden zijn samen onderdeel van het gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk)

EV

samengesteld

een samengestelde zin heeft twee (of meer) persoonsvormen.

Verander de zin van tijd om te zien wat de persoonsvormen zijn.

Een samengestelde zin is nevenschikkend of onderschikkend.

Nevenschikkend: twee hoofdzinnen (voegwoorden: en, maar, want, of)

Onderschikkend: hoofdzin en bijzin(nen) (HZ-BZ of BZ-HZ). Onderwerp en persoonsvorm staan in de bijzin uit elkaar of kunnen uit elkaar geplaatst worden door het woordje niet ertussen te plaatsen.

SG

enkelvoudige zin

samengestelde zin

nevenschikkend

samengestelde zin

onderschikkend

Tijdens de voetbalwedstrijd mogen de supporters niets drinken op de tribune.

Hoewel het kampioenschap de club niet meer kon ontgaan, bleef de trainer zenuwachtig voor de wedstrijd.

De supporters hopen dat hij besluit nog een jaar bij hun club blijft.

Hij heeft het enorm naar zijn zin, maar een avontuur is ook interessant.

De trainer blijft nog een seizoen of hij gaat toch met pensioen.

Oefenen

2.7 Grammatica zinsdelen

opdracht 1, 4, 8, 9, 12

Nakijken

Lezen 2.3: maken opdr 13 t/m 16 + 19 (in je schrift)

Tekst 6

Samen lezen - Tekst 6 

Huiswerk

2.3 Lezen

opdracht 22 t/m 25