Herhalen en oefenen H14.3, 14.4 en 14.5

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

H14: Verandering in de moderne samenleving

Modernisering als ideologie

• Modernisering is een wenselijke verandering die goed is voor de mensen.
• Universalistisch --> cultuuruniversalisten stellen dat alle traditionele verhoudingen overal plaats zullen maken voor moderne samenlevingsvormen 

Wat zeggen cultuurrelativisten over de ideologie van modernisering?

Verandering in vraagstukken

• Vormingsvraagstuk
• Verhoudingsvraagstuk
• Bindingsvraagstuk

Welke verandering hoort niet bij het vormingsvraagstuk?

1. Mensen kunnen hun eigen identiteit 'bij elkaar knutselen', ook wel bricolage genoemd.
2. Het civilisatieproces.
3. Institutionalisering van de verzorgingsstaat met de overlegeconomie.
4. Mensen gaan informeler met elkaar om en daarmee zijn contacten flexibeler geworden.

Welke verandering hoort niet bij het verhoudingsvraagstuk?

1. Cultureel kapitaal is steeds belangrijker (je opleiding en levensstijl).
2. Socialisatie gebeurd door zowel andere mensen als door anonieme sociale controlemechanismen.
3. Sociale mobiliteit is toegenomen en de sociale stratificatie is breder.
4. Voor het produceren van een goed of dienst worden verschillende taken uitgevoerd.

Welke verandering hoort niet bij het bindingsvraagstuk?

1. De bevelshuishouding heeft plaatsgemaakt voor het onderhandelingshuishouden.
2. Sociale netwerken zijn veel flexibeler geworden.
3. De standensamenleving is veranderd naar een klassensamenleving.
4. De bindingen tussen mensen door het maatschappelijk middenveld is minder geworden door afname van het verenigingsleven en de rol van religie.

Paradoxen van modernisering

• Verzelfstandiging versus verafhankelijking
• Generalisering versus pluralisering
• Rationeel versus emotioneel  

Verzelfstandiging vs. verafhankelijking

• Kinderen opvoeden tot zelfstandige individuen;
• Steeds meer functies worden opgesplitst (differentiatie);
• Wetenschappelijke en technologische vooruitgang;  
• Nieuwe afhankelijkheden.

Generalisering vs. pluralisering

• Universele cultuur (mengvorm van cultuurelementen uit verschillende culturen);
• Tegenbeweging: nieuwe, eigen culturen.  

Rationeel vs. emotioneel

• Rationeel denkende wezens die doelgericht handelen en handelingsstrategieën ontwikkelen;
• Zelfbeheersing (civilisatieproces), jezelf verkopen;
•  Veel af- en verleidingen, irrationele behoeften. 

Van welke paradox van modernisering is de ouderenzorg een voorbeeld?

1. Verzelfstandiging versus verafhankelijking
2. Generalisering versus pluralisering.
3. Rationeel versus emotioneel.

Bij welke twee paradoxen van modernisering hoort deze afbeelding van een Indiase vrouw met laptop?

1. Generalisering versus pluralisering.
2. Verzelfstandiging versus verafhankelijking.
3. Rationeel versus emotioneel.

Opdracht: Oefenen met paradoxen van modernisering

• Lees de bron;
•  Verzin met behulp van de bron een goede toetsvraag waarmee je de kennis van je medeleerlingen over de paradoxen van modernisering toetst;
• Maak vervolgens het antwoordmodel, inclusief toekenning van de punten. 

Staatsvorming is de institutionalisering van een politieke macht tot een staat. Maar wat is een staat?

Omgangsvormen zijn informeler geworden (informalisering). Dat hangt samen met het proces van democratisering. Wat betekent democratisering?

Wat is geen nadeel van democratisering?

1. Het ontstaan van de volksvertegenwoordiging.
2. Meer inspraak leidt tot minder daadkracht.
3. Meer invloed van internationale organisaties.
4. Meer inspraak leidt niet altijd tot meer verschillende meningen.

Welke visie op individualisering hoort bij de liberalen?

1. Mensen leven met elkaar in een gemeenschap, individualisering kan dat bedreigen.
2. Individuele vrijheid is het hoogste goed, ook als het ten koste gaat van de bindingen tussen mensen.
3. Grotere sociale ongelijkheid door individualisering moet de overheid tegengaan.

Welke visie op globalisering past bij de sociaaldemocraten?

1. Globalisering biedt meer mogelijkheden voor vrijhandel tussen landen.
2. Globalisering biedt kansen om wereldwijd te zorgen voor meer sociale gelijkheid.
3. De lokale gemeenschap moet niet vergeten worden, maar tegelijk zijn er ook kansen voor zorg voor anderen.

Welke visie op milieu past bij confessionelen?

1. Goede rentmeesters zijn, en zo zorgdragen voor aarde en natuur.
2. Eerlijke verdeling van schaarse zaken.
3. Duurzaam ondernemen is goed voor milieu en economie.