15.1 Zintuigcellen V5 2324

Hoofdstuk 15 Waarnemen




H15.1 Zintuigcellen
1 / 38
volgende
Slide 1: Tekstslide
BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 38 slides, met tekstslides.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

Hoofdstuk 15 Waarnemen




H15.1 Zintuigcellen

Slide 1 - Tekstslide

Inhoud hoofdstuk
15.1 Zintuigcellen (plus evenwichtszintuig)
15.2 Gehoorzintuig
15.3 Gezichtszintuig
15.4 Netvlies en de hersenen
15.5 Zintuigen en regeling

Slide 2 - Tekstslide

Lesdoel 15.1 Je kunt
  • uitleggen welke typen zintuigcellen er zijn en op welk type prikkel ze reageren
  • de bouw van je evenwichtszintuig beschrijven (BINAS 87D)
  • uitleggen hoe je evenwichtszintuig bewegingen registreert
  • uitleggen wat een adequate prikkel is
  • uitleggen wat adaptatie is en wanneer het optreedt


Slide 3 - Tekstslide

Waarom voelt het alsof je mond in brand staat als je een hete peper eet?

Slide 4 - Tekstslide

Waarom ben je draaierig als je uit een zweefmolen stapt?

Slide 5 - Tekstslide

Hoe komt het dat je draaierig wordt van alcohol?

Slide 6 - Tekstslide

Zintuigcellen
Zintuigcellen moeten een signaal doorgeven aan een sensorisch neuron.

Slide 7 - Tekstslide

Prikkels
druk
warmte (temp)
geur/ smaak (moleculen)
licht (golflengte)

Slide 8 - Tekstslide

Receptoren - prikkels
Mechanoreceptoren: druk
Thermoreceptoren: temperatuur
Chemoreceptoren: moleculen
Fotoreceptoren: licht

Slide 9 - Tekstslide

Receptoren - prikkels
Druk en warmte

Prikkel zorgt direct voor openen 
ion-poort.




Slide 10 - Tekstslide

Receptoren - prikkels
Chemoreceptoren: binding moleculen
aan receptor zorgt voor openen 
ion-poorten (via singaalcascade).

Zowel SMAAK- als REUKZINTUIG

Slide 11 - Tekstslide

Tong

Slide 12 - Tekstslide

Neus

Slide 13 - Tekstslide

Receptoren - prikkels
Licht:

Prikkel zorgt voor (signaalcascade die
leidt tot) openen ion-poort.



Slide 14 - Tekstslide

Slide 15 - Tekstslide

Receptoren - impuls
1. Prikkel zorgt voor het opengaan van 
ionpoorten in de zintuigcel
2. Prikkeldrempel bereikt? Dan depolarisatie
3. Neurotransmitter vrij in de synaps met het 
sensorische neuron
4. Prikkeldrempel bereikt? Dan impuls in het neuron
5. Waarneming in het sensorisch deel van de 
hersenen

Slide 16 - Tekstslide

Harde/zachte prikkels

Slide 17 - Tekstslide

Slide 18 - Tekstslide

Slide 19 - Tekstslide

Adaptatie/gewenning
Bij een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel tijdelijk omhoog gaan: minder impulsen naar de hersenen.
Bijv. tikkende klok/gevoel van je kleding.

Slide 20 - Tekstslide

Waarom voelt het alsof je mond in brand staat als je een hete peper eet?

Slide 21 - Tekstslide

Rode pepers
Capsaïcine (stofje in pepers) zet de temperatuurgevoelige ionpoorten van warmtezintuigen permanent open.
Hersenen nemen hetzelfde waar als bij hitte 
(> 43 °C).

Het is niet oplosbaar in water, wel in vet.

Slide 22 - Tekstslide

Evenwichtszintuig
Bevindt zich in het binnenoor.

Registreert de stand van je
hoofd én beweging van je
hoofd.

Slide 23 - Tekstslide

Evenwichtszintuig - 2 delen
1
2

Slide 24 - Tekstslide

1: maculae

Registreren beweging en 
versnelling/vertraging
horizontaal/vertikaal
geleilaag met daarom kalksteentjes die beweging vertraagt beweging
ciliën registreren beweging
1

Slide 25 - Tekstslide

Macula - hoofdbeweging

Slide 26 - Tekstslide

Macula - versnelling/vertraging horizontaal

Slide 27 - Tekstslide

Macula - versnelling/vertraging vertikaal

Slide 28 - Tekstslide

Halfcirkelvormige kanalen
2

Slide 29 - Tekstslide

Halfcirkelvormige kanalen
2. cupula/ampulla
Registreren beweging en
versnelling/vertraging
in 3 richtingen
2

Slide 30 - Tekstslide

Cupula
Cupula klappen om als de
endolymfe gaat stromen
(klapdeur)  

Altijd in tegengestelde
richting van de beweging
(traagheid)

Slide 31 - Tekstslide

Cupulae
Zijn vooral gevoelig voor veranderingen in snelheid, niet voor een constante snelheid.

Slide 32 - Tekstslide

Waarom ben je draaierig als je uit een zweefmolen stapt?

Slide 33 - Tekstslide

Cupulae en de zweefmolen

Slide 34 - Tekstslide

Hoe komt het dat je draaierig wordt van alcohol?

Slide 35 - Tekstslide

Cupulae en alcohol
Stap 1 (begin al na 10 minuten)
Alcohol komt via het bloed in de
cupula. Deze wordt dan lichter dan water. 
De cupula in het vertikale kanaal gaat
zweven.
Draaisensatie!

Slide 36 - Tekstslide

Cupulae en alcohol
Stap 2 (na 6 uur):
Alcohol zit óók in de endolymfe.
De cupula heeft dan weer dezelfde dicht-
heid en zweeft niet.

Slide 37 - Tekstslide

Cupulae en alcohol
Stap 3:
Alcohol is uit de cupula maar nog niet 
uit de endolymfe.
De cupula zakt dan juist in de endolymfe.
Draaisensatie.
Wat helpt? Nieuwe alcohol.

Slide 38 - Tekstslide