Par 5.3 Gedrag onderzoeken

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Par 5.3 Gedrag onderzoeken

Onder sociaal gedrag verstaan we ook het vechten tussen bijv. twee tijgers

1. waar
2. niet waar

Noem de 3 soorten sociaal gedrag

Een supranormale prikkel is een prikkel die een sterkere respons veroorzaakt dan een sleutelprikkel

1. Juist
2. Onjuist

Twee katers die hevig naar elkaar dreigen, gaan plotseling beide hun vacht schoonlikken.

Hoe heet het gedrag dat de katten dan vertonen?

1. imponeergedrag
2. overspronggedrag
3. verzoeningsgedrag
4. sociaal gedrag

Leerdoelen

-na de les weet je waarom je gedrag kunt onderzoeken

-na de les kan je gebruik maken van een protocol en een ethogram

Wat is gedrag

Gedrag is alles wat een mens of dier doet. Gedrag kun je verdelen in kleine stukjes, die noemen we handelingen.

Bekijk de volgende video: schrijf zo veel mogelijk handelingen op.

0

Je hebt een filmpje van een aapje gezien. Noem zo veel mogelijk handelingen die je de aap zag doen.

gedragsketen

mensen en dieren hebben altijd een stappenplan voor hun gedrag. zo een stappenplan noem je een gedragsketen. een voorbeeld:

Waarom onderzoek je gedrag?

• Je kunt om verschillende redenen gedrag onderzoeken.

• Een reden kan zijn om het dier goed te leren kennen. Zodat je sneller weet of een dier zich bijvoorbeeld wel of niet prettig voelt.

• Ook als je een dier wilt trainen, moet je weten hoe het gedrag van dit dier is.

Het onderdeel van de biologie dat gedrag bestudeert, heet ethologie. Hierboven zie je een etholoog.

Hoe onderzoek je gedrag?

• Gedrag kun je verdelen in kleine stukjes. Zo'n stukje gedrag noem je een handeling.

• Bij het eten van bijvoorbeeld soep horen de handelingen:

'Lepel pakken'
'Lepel in de soep doen'
'Lepel in de mond doen'

• Handelingen gebeuren in een bepaalde volgorde. Opeenvolgende handelingen heten een gedragsketen.

Het gedrag 'naar de baas komen' bestaat uit verschillende handelingen.

0

middenstuk overslaan

Ethogram

• Een lijst met beschrijvingen van handelingen heet een ethogram.

• Elke handeling krijgt een naam, afkorting en een omschrijving.

• In een ethogram noteer je alleen feiten. Je beschrijft wat je ziet, maar geeft geen oordeel.

Onderzoeksstappen

• Het onderzoeken van gedrag loopt in vier onderzoeksstappen:

 1. Je neemt het gedrag waar en let op verschillende handelingen. Daar maak je een lijst van.

2. Je maakt een ethogram.

3. Met behulp van het ethogram volg je het gedrag van het dier. Je noteert gedurende een bepaalde tijd elke handeling die je ziet. Zo'n lijst met waargenomen handelingen en hoe vaak deze handelingen voorkwamen, heet een protocol.

4. Het protocol geef je overzichtelijk weer in bijv. een staafdiagram.

Stap 1 'observeren'

Stap 2 'ethogram maken'

Stap 3 'protocol maken'

Stap 3 'protocol maken'

Stap 3 'protocol maken'

Stap 4 'resultaten in diagram'

Is dit een
ethogram
of protocol?

1. ethogram
2. protocol
3. geen van beide

Lezen paragraaf 5.3

maken opdracht 1 t/m 11

Evt: maken opdracht ethogram, uitleg in de volgende slides

Olifanten: https://dierenparkamersfoort.nl/onze-dieren/live-dieren-kijken/

Ijsberen: https://www.youtube.com/watch?v=2DoCgGP_0g0

Reuzenpanda: https://www.youtube.com/watch?v=65JHo3Cy2tY

Baby reuzepandas: https://www.youtube.com/watch?v=4GsvgKu1060