Herhaling H11

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Herhaling H11

Voedingsstoffen

Voedingsvezels

• Voedingsvezels:  
  onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel => stimuleren peristaltische bewegingen.

Verteringsstelsel

=> alle delen van het lichaam die betrokken zijn bij de vertering van voedsel.

Enzymen

• Enzymen zijn substraatspecifiek.
  
  
• Enzym + substraat
  
  
• Enzym-substraatcomplex (ESC)
  
  
• Enzym + product

Enzymen

• Optimum is compromis tussen aantal omzettingen en werkzame enzymmoleculen.
• Hogere temp: meer enzymen onwerkzaam
• Lagere temp: minder omzettingen.
• Zuren kunnen vormen van eiwitten (tijdelijk) veranderen. pH is dus ook van invloed op werkzaamheid.
  
  
• Optimumcurve is weergave van de enzymactiviteit.

Koolhydraten

• Eenvoudige koolhydraten => omgevormd tot glucose.
  
  
• Complexe koolhydraten => afgebroken tot (en evt. omgevormd tot) glucose.

Koolhydraten

• Vertering start met kleiner maken van grote koolhydraten: zetmeel, glycogeen.
• Mond => amylase
• Alvleesklier => alvleessap
  
  
  
• In dunne darm worden de verschillende monosacharides die ontstaan afgebroken:
• maltase, sacharase, lactase.

BINAS

82

Eiwitten

• Maag (maagsap): pro-enzym pepsinogeen => enzym peptase (pepsine)
  
• 12 vingerige darm (alvleessap): pro-enzymen trypsinogeen en chymotrypsinogeen worden actieve enzymen tryptase en chymotrypsine
  
  
• Al laatste zorgen in de dunne darm exopeptidasen en endopeptidasen en dipeptidasen voor losse aminozuren.

Eiwitten

• In dunne darm => darmsap.
• Endopeptidasen knippen middenin de peptideketen.
• Exopeptidasen knippen aan het uiteinde.
  
  
• Dipeptiden worden door dipeptidasen geknipt tot (2!) aminozuren: hydrolyse.

Eiwitten bron 17

• Verbreken van verbindingen tussen aminozuren gebeurd tussen de NH-groep en de COOH-groep.
  
  
• Door hydrolyse kan door toevoegen van water (H₂O) aminozuren van elkaar gesplitst worden.

Vetten

• Vetten zijn niet oplosbaar in water.
• Daardoor moeilijk toegangkelijk voor enzymen.
  
  
• Lever maakt gal, hierdoor ontstaan micellen (kleine vetdruppels). Dit vormt een emulsie.
  
  
• Hierdoor kan lipase uit de alvleesklier zijn werk beter doen.

BINAS

82

Opname vetten

• Golgi-systeem van darmcel verpakt vetdruppels in een hydrofiele buitenlaag van fosfolipiden en eiwitmoleculen => chylomicron.
  
  
• Uitgescheiden door exocytose naar lymfevaten => in bloed via ondersleutelbeenader.

Bouw dunne darm

Bouw darmen

Tight-junctions = strakke verbindingen tussen twee cellen.

 Verhinderen ongewenst transport van stoffen en bacteriën tussen darmcellen en het interne milieu.

Opname stoffen

• Transporteiwitten zorgen vooral voor opname stoffen, bijv. vitaminen.
• (voorkomt ook 'terugstromen')
  
  
• Meestal is een combinatie van transporteiwitten nodig.

Opname glucose

1. Concentratieverschil Na+ wordt gebruikt om glucose mee te transporteren: symport.
2. Glucoseconcentratie is daardoor hoog in de cel en door gefaciliteerde diffusie gaat glucose naar het bloed (via weefselvloeistof).
3.  Om concentratieverschil Na+ in stand te houden: actief transport van Na+. Via antiport uitwisseling Na+ en K+
   

Maken formatieve toets enzymen