Les 3: Opvattingen over zwarte Piet

• Burgerschapskunde
• Geschiedenis
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

1A: Wat vind jij leuk aan Zwarte Piet?

1A: Wat vind jij NIET leuk aan Zwarte Piet?

1B: Wat vinden mensen in de video leuk aan Zwarte Piet?

1B: Wat vinden mensen in de video NIET leuk aan Zwarte Piet?

1C: Waarom denk je dat mensen verschillend denken over Zwarte Piet?

• Jij kunt andere ervaringen hebben dan iemand anders.
• Nederlanders met een donkere huidskleur ervaren Zwarte Piet vaak anders (racistisch) dan mensen met een lichte huidskleur. mensen met een lichte huidskleur hebben vaak niet door dat Zwarte Piet beledigend is, omdat ze zelf geen last hebben van racisme
• Het is belangrijk om naar elkaars ervaringen te luisteren.

Bekijk de twee videos

Kijkvragen

1. Waar wordt Ahmad Moreira voor uitgescholden?
   
2. Waarom voelt hij zich zo?
   

0:00 tot 0:25

Punten voor de nabespreking:

• Jij kunt andere ervaringen hebben dan iemand anders. 
• Zwarte Nederlanders ervaren Zwarte Piet vaak anders (racistisch) dan witte mensen. Witte mensen hebben vaak niet door dat Zwarte Piet kwetsend is, omdat ze zelf geen last hebben van racisme
• Het is belangrijk om naar elkaars ervaringen te luisteren.

0:00 tot 1:20

Punten voor de nabespreking:

• Jij kunt andere ervaringen hebben dan iemand anders. 
• Zwarte Nederlanders ervaren Zwarte Piet vaak anders (racistisch) dan witte mensen. Witte mensen hebben vaak niet door dat Zwarte Piet kwetsend is, omdat ze zelf geen last hebben van racisme
• Het is belangrijk om naar elkaars ervaringen te luisteren.

Punten voor de nabespreking:

• Uitschelden voor Zwarte Piet is niet onschuldig.
• Uitschelden voor Zwarte Piet is onderdeel van een patroon van racistisch uitschelden.

bewust

onbewust

kleine impact

grote impact

Plaats de situatie in het juiste vlak

Wel expres, Niet gekwetst

Wel expres, Wel gekwetst

Niet expres, Niet gekwetst

Niet expres, Wel gekwetst

Situatie 1) “Je bent aan het voetballen. Om te zorgen dat een tegenstander niet kan scoren haal je ‘m onderuit. Je tegenstander valt. Hij heeft de hele wedstrijd pijn.

bewust

onbewust

kleine impact

grote impact

Wel expres, Niet gekwetst

Wel expres, Wel gekwetst

Niet expres, Niet gekwetst

Niet expres, Wel gekwetst

2 “Je staat in een drukke rij. Je doet een stapje naar achteren en staat opeens op iemands teen. Ze roept au”. 

3 “Je let tijdens het fietsen niet goed op en botst tegen een andere fietser aan. Gelukkig valt het mee, niemand raakt gewond.”

4 “Je gaat op het sinterklaasfeest van je sportvereniging verkleed als Zwarte Piet. Een zwarte teamgenoot voelt zich beledigd . Je had dat van te voren niet bedacht.” 

5 “Je maakt een tekening van je juf, waar ze er heel gek uit ziet. Je laat hem aan je klasgenoten zien. De juf komt erachter, maar zegt dat ze het niet erg vindt”

Vragen voor de nabespreking:

• Welke situatie zou je zelf vervelend vinden? Waarom?

Punten voor de nabespreking:

• Ook al heb je geen kwade bedoeling, mensen kunnen wel pijn hebben of zich gekwetst voelen. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de impact, en niet naar de bedoeling.
• Als iemand pijn heeft of zich gekwetst voelt, dan moet je niet zeggen dat diegene geen pijn mag hebben of zich niet gekwetst mag voelen omdat je het niet expres gedaan hebt. 
• Emotionele pijn is ook pijn, net als fysieke pijn
• Sommige mensen zeggen het niet, als ze gekwetst zijn. Dus het kan best zijn dat je iemand gekwetst hebt zonder dat je het hebt gehoord.

Situatie 1st

A

B

C

D

E

F

G

Situatie 2st

A

B

C

D

E

F

G

A. Geen rekening houden met de gevoelens van iemand, jouw mening opdringen

B. Geen rekening houden met de gevoelens van iemand, iemand met andere gevoelens buitensluiten

C. Niet geloven dat iemand bepaalde gevoelens heeft

D. Geen rekening houden met de gevoelens van iemand, maar wel met de meerderheid van de mensen

E. Wel rekening houden met de gevoelens van iemand anders

F. Doen alsof er geen andere mogelijkheden zijn om het feest aan te passen zodat het leuk is voor iedereen.  

G. Doen alsof er geen andere mogelijkheden zijn om het feest aan te passen zodat het leuk is voor iedereen. 

In de nabespreking kunnen de antwoorden op de twee situaties vergeleken worden. Het moet duidelijk worden dat de situaties gaan over dezelfde principes.

In de nabespreking kunnen de volgende vragen worden gesteld:

Wat denk je dat jouw vriend (situatie 1) of clubgenoot (situatie 2) het fijnst zou vinden? Waarom zou hij antwoord A, B, C of D niet fijn vinden?

Als het nou niet een vriend of vriendin was, zou je dan nog steeds rekening met hem of haar willen houden? Waarom wel of waarom niet?

In de nabespreking kunnen de volgende punten expliciet gemaakt worden:

Het is belangrijk is om te luisteren als mensen zich beledigd voelen, en dat serieus te nemen.

Het is voor iedereen fijn is als je probeert rekening te houden met anderen.

Welke uitspraken passen bij deze piet? Sleep ze naar de foto toe.

Gezicht doet denken aan een schoorsteen

Gezicht doet denken aan mensen met een donkere huidskleur

Gouden oorbellen zoals pages vroeger moesten dragen

Rode lippen zoals mensen met een donkere huidskleur vroeger werden afgebeeld

Feestelijke kleding

Vrolijk gezicht

Welke uitspraken passen bij deze piet? Sleep ze naar de foto toe.

Gezicht doet denken aan een schoorsteen

Gezicht doet denken aan mensen met een donkere huidskleur

Gouden oorbellen zoals pages vroeger moesten dragen

Rode lippen zoals mensen met een donkere huidskleur vroeger werden afgebeeld

Feestelijke kleding

Vrolijk gezicht

Welke uitspraken passen bij deze piet? Sleep ze naar de foto toe.

Gezicht doet denken aan een schoorsteen

Gezicht doet denken aan mensen met een donkere huidskleur

Gouden oorbellen zoals pages vroeger moesten dragen

Rode lippen zoals mensen met een donkere huidskleur vroeger werden afgebeeld

Feestelijke kleding

Vrolijk gezicht

WEL beledigend

voor mensen

met een DONKERE huidskleur

NIET beledigend

voor mensen

met een DONKERE huidskleur

1

2

3

4

5

Opdracht: sleep de pieten naar het cijfer 1, 2, 3, 4 of 5.

WEL beledigend

voor mensen

met een LICHTE huidskleur

NIET beledigend

voor mensen

met een LICHTE huidskleur

1

2

3

4

5

Punten voor de nabespreking:

• Piet A (de Zwarte Piet) heeft alle elementen van een racistische karikatuur, en is daardoor beledigend voor Nederlanders met een donkere huidskleur. Piet B (de tussenvorm) heeft een aantal elementen van een racistische karikatuur, en is daardoor nog steeds Beledigend voor Nederlanders met een donkere huidskleur.
• Alle pieten zijn even vrolijk en feestelijk.
• Geen van de pieten is beledigend voor mensen met een lichte huidskleur.
• Piet C (de schoorsteenpiet) is dus de beste optie.
• Wat maakt het Sinterklaasfeest feestelijk? Is dat de zwarte huid, rode lippen en oorringen van piet? Of is dat dat hij vrolijk is en kado’s geeft?

Situatie: Iemand zegt tegen de bakker dat op de taart een racistische Zwarte Piet staat, en dat dit beledigend is voor Nederlanders met een donkere huidskleur. 

Stel: De bakker zegt “Oh, dat wist ik niet”, en past de taart daarna aan. 

- Vind jij dat de bakker respectvol is?

- Vind jij dat de bakker zich moet schamen?

Vragen voor de nabespreking:

• Welke situatie zou je zelf vervelend vinden? Waarom?

Punten voor de nabespreking:

• Ook al heb je geen kwade bedoeling, mensen kunnen wel pijn hebben of zich gekwetst voelen. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de impact, en niet naar de bedoeling.
• Als iemand pijn heeft of zich gekwetst voelt, dan moet je niet zeggen dat diegene geen pijn mag hebben of zich niet gekwetst mag voelen omdat je het niet expres gedaan hebt. 
• Emotionele pijn is ook pijn, net als fysieke pijn
• Sommige mensen zeggen het niet, als ze gekwetst zijn. Dus het kan best zijn dat je iemand gekwetst hebt zonder dat je het hebt gehoord.

Situatie: Iemand zegt tegen de bakker dat op de taart een racistische Zwarte Piet staat, en dat dit beledigend is voor Nederlanders met een donkere huidskleur. 

Stel: De bakker zegt “Nou en? Ik vind het wel leuk!" , en past de taart daarna niet aan. 

- Vind jij dat de bakker respectvol is?

- Vind jij dat de bakker zich moet schamen?

Vragen voor de nabespreking:

• Welke situatie zou je zelf vervelend vinden? Waarom?

Punten voor de nabespreking:

• Ook al heb je geen kwade bedoeling, mensen kunnen wel pijn hebben of zich gekwetst voelen. Het is daarom belangrijk om te kijken naar de impact, en niet naar de bedoeling.
• Als iemand pijn heeft of zich gekwetst voelt, dan moet je niet zeggen dat diegene geen pijn mag hebben of zich niet gekwetst mag voelen omdat je het niet expres gedaan hebt. 
• Emotionele pijn is ook pijn, net als fysieke pijn
• Sommige mensen zeggen het niet, als ze gekwetst zijn. Dus het kan best zijn dat je iemand gekwetst hebt zonder dat je het hebt gehoord.

In de nabespreking kun je de vergelijking leggen met je eigen bewustwording. Het is handig om te benadrukken dat je je niet hoeft te schamen als je erachter komt als Zwarte Piet racistisch is, en daarna het aanpast. Het is juist fijn als je dit weet, want dan kun je mensen niet meer beledigen zonder dat je het door hebt (onbewust). Je laat dan zien dat je respect hebt voor mensen met een donkere huidskleur.

Maar als je weet dat het racistisch is en je gaat er daarna mee door (expres), dan is niet respectvol naar mensen met een donkere huidskleur.