Hoe werkt de Roos van Leary?
Wij hebben in relaties met andere mensen twee basisbehoeften:
We willen invloed hebben op anderen en hun omgeving;
We willen geaccepteerd worden.
Vanuit deze twee basisbehoeften is het assenstelsel van de Roos van Leary opgebouwd: de verticale as geeft de mate van invloed aan. Boven heb je veel invloed, onder niet tot nauwelijks. De horizontale as geeft de mate van acceptatie aan: als je aan de samenkant zit, is er veel acceptatie. Als gedrag aan de tegenkant zit, is er weinig acceptatie.
Zo krijg je vier soorten gedragingen:
Bovengedrag: gericht op veel invloed uitoefenen.
Ondergedrag: niet of nauwelijks gericht op invloed uitoefenen.
Samengedrag: gericht op acceptatie.
Tegengedrag: gericht op andere belangen dan acceptatie (meestal resultaat).
Het model impliceert het volgende:
Bovengedrag roept ondergedrag op.
Omgekeerd roept ondergedrag bovengedrag op.
Samengedrag roept samengedrag op.
Tegengedrag roept tegengedrag op.
En als je dat bij elkaar voegt, krijg je:
Boven-samengedrag roept onder-samengedrag op. In simpeler taal: leidend gedrag roept volgend gedrag op.
Dit geldt andersom ook: onder-samengedrag roept boven-samengedrag op. Met andere woorden, volgend gedrag nodigt uit om leidend gedrag te gaan vertonen.
Boven-tegengedrag roept onder-tegengedrag op. In gewone mensentaal: aanvallend gedrag roept verdedigend gedrag op.
En ook hier geldt weer het omgekeerde: onder-tegengedrag roept boven-tegengedrag op. Dus, verdedigend gedrag vraagt om een aanvallende reactie.
De crux zit hem in het volgende: als jij wilt dat iemand zich anders gedraagt, zul je je eigen gedrag moeten veranderen. Dat zijn we niet gewend. Het is makkelijker te mopperen op die ander. Maar nogmaals: daarmee houd je zelf de situatie in stand.