Erfelijkheid 5BZO

• Project STEM
• Secundair onderwijs

Erfelijkheid

Wat weet je nog van de vorige les?

Duid alle erfelijke kenmerken aan.

1. Een litteken
2. Oogkleur
3. Haarkleur
4. Gespierd lichaam

Erfelijke kenmerken

• Eigenschappen die je krijgt van je ouders
• Worden doorgegeven via DNA
• Aanwezig sinds je geboorte 

Wat is een gen?

1. Een stukje DNA dat bestaat uit erfelijke informatie voor 1 eigenschap
2. Een niet-erfelijk kenmerk
3. Een geslachtschromosoom
4. Een ander woord voor eicel

 Genen

• Een gen = een stukje DNA dat bestaat uit erfelijke informatie voor 1 eigenschap

Bv gen 1 oogkleur, gen 2 haarkleur... enzovoort.

• Van elk gen heb je twee kopieën:

1. Kopie van je moeder 
2. Kopie van je vader

DNA bestaat uit genen

Hoe wordt DNA doorgegeven?

1. Door het geven van een knuffel
2. Tijdens de bevruchting
3. Je ouders geven dit als cadeau als je geboren bent
4. DNA wordt niet doorgegeven

DNA doorgeven

• Tijdens de bevruchting, door BEIDE ouders
• Je moeder geeft DNA en je vader geeft DNA

Hoeveel chromosomenPAREN heeft een mens?

1. 20
2. 46
3. 32
4. 23

Chromosomen

• 46 chromosomen waarvan 23 gekregen van je vader (DNA) en 23 gekregen van je moeder (DNA)
• In totaal: 23 chromosomenPAREN

In welke cellen komen de geslachtschromosomen voor?

1. In alle cellen van het lichaam
2. Alleen in de zaadcel
3. Alleen zaadcellen en eicellen
4. Alleen in de eicel

Geslachtschromosomen

• Meisje XX
• Jongen XY

Een vrouw geeft het X chromosoom door

Een man kan het X of Y chromosoom doorgeven 

Wat bedoelen ze met DOMINANT?

1. De versie op een gen dat NIET ZICHTBAAR wordt
2. Een ander woord voor DNA
3. Een ander woord voor chromosoom
4. De versie op een gen dat ZICHTBAAR wordt

Dominant en recessief

Dominant = een versie op een gen dat altijd zichtbaar wordt

• Aanduiden met een HOOFDLETTER                bijvoorbeeld BB

Recessief = een versie op een gen dat alleen maar zichtbaar wordt als er geen dominante versie is

• Aanduiden met een kleine letter                      bijvoorbeeld bb

Je schrijft altijd twee letters want je hebt altijd twee versies van een eigenschap (1 van de moeder en 1 van de vader)

Bijvoorbeeld oogkleur

Bruin is dominant ten opzichte van blauw

Alle uiterlijk waarneembare kenmerken noemen we____________

1. Het genotype
2. Het fenotype
3. Een chromosoom
4. Het DNA

Genotype en fenotype

Genotype = alle erfelijke informatie, zoals ze opgeslagen ligt in het DNA

• Dit kan je niet meteen zien als je naar iemand kijkt

Fenotype = alle zichtbare eigenschappen (het uiterlijk van iemand) 

• Dit kan je zien als je naar iemand kijkt

Het fenotype kan je tijdelijk veranderen maar het genotype NOOIT

Je schrijft altijd twee letters want je hebt altijd twee versies van een eigenschap (1 van de moeder en 1 van de vader)

De twee versies van een gen op deze afbeelding zijn______________

1. Homozygoot
2. Recessief
3. Heterozygoot
4. Dominant

Homozygoot en heterozygoot

Homozygoot = beide versies van een gen voor een eigenschap zijn hetzelfde

• B B of b b (voorbeeld oogkleur: bruin (b) en blauw (B)

Heterozygoot = beide versies van een gen voor een eigenschap zijn niet hetzelfde 

• B b (voorbeeld oogkleur: bruin (b) en blauw (B)

Je schrijft altijd twee letters want je hebt altijd twee versies van een eigenschap (1 van de moeder en 1 van de vader)