5V H10.5 opname van voedingsstoffen

H10 voeding en vertering
1 / 37
volgende
Slide 1: Tekstslide
BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 37 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 30 min

Onderdelen in deze les

H10 voeding en vertering

Slide 1 - Tekstslide

10.5 leerdoelen
  • je leert hoe je vanuit je darmen voedingstoffen opneemt 

Slide 2 - Tekstslide

succescriteria
  • je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: 
  • je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
  • je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken
  • je weet welke binas-tabellen bij het onderwerp horen en informatie uit deze tabellen halen en gebruiken

Slide 3 - Tekstslide

Slide 4 - Video

Slide 5 - Video

Darmepitheel
De darmen zijn helemaal bedekt met epitheelcellen (dekcellen). Die cellen vormen de grens tussen buiten (inhoud van de darmen) en binnen (in de cellen/ weefselvloeistof/ bloed).

De darm is bevat darmplooien, de plooien bevatten vlokken en de epitheelcellen bevatten microvilli: oppervlakte vergroting.

Slide 6 - Tekstslide

Slide 7 - Tekstslide

Resportie
De opname van stoffen uit de darminhoud door de darmcellen heet resorptie.
Voor resorptie moeten stoffen het celmembraan van de cel passeren. Van de darminhoud naar de darmcel en aan de andere kant van de darmcel naar de weefselvloeistof.
Bloedvaten en lymfevaten nemen de stoffen op uit de weefselvloeistof.

Slide 8 - Tekstslide

Tight Junctions
Om te voorkomen dat bijvoorbeeld bacteriën/ virussen tussen de darmcellen door het lichaam in komen zitten de darmcellen aan elkaar met tight junctions (een soort nietjes van eiwitten).

Slide 9 - Tekstslide

Slide 10 - Tekstslide

juist of onjuist?
dankzij de tight-junctions nemen de darmepitheelcellen niet alle stoffen op.
A
juist
B
onjuist

Slide 11 - Quizvraag

opname wateroplosbare voedingsstoffen
  • antiport
  • symport
  • (secundair) actief transport
  • (gefaciliteerd) passief transport
  • osmose
  • (diffusie)

Slide 12 - Tekstslide

Slide 13 - Tekstslide

Slide 14 - Tekstslide

transport glucose/ aminozuren/ nucleotide/ mineralen
  1. Na/K pomp aan bloedvat-kant zorgt voor lage concentratie Na+ in cytoplasma (tegengesteld co-transport = antiport)
  2. Na+ vanuit darmlumen wil de cel in (diffusie), koppelt aan transporteiwit, samen met glucose (etc) en draait de cel in. =co-transport zelfde richting = symport, en secundair actief transport (laatste stap kost geen energie, voorbereiding met Na/K pomp wel)

Slide 15 - Tekstslide

transport glucose/ aminozuren/ nucleotide/mineralen
3. glucose (etc) in cytoplasma gaat via transporteiwit aan de andere kant weefselvloeistof in (diffusie/ gefaciliteerd passief transport), en van daaruit opgenomen in haarvat. 

Slide 16 - Tekstslide

transport vitamines en water
kleine wateroplosbare vitamines hebben aparte transporteiwitten

water volgt de opgenomen voedingsstoffen door osmose

Slide 17 - Tekstslide

Slide 18 - Tekstslide

Slide 19 - Tekstslide

Noem een verschil tussen manier van opname van glucose de darmcel in en de darmcel uit.

Slide 20 - Open vraag

Hoe komen aminozuren vanuit het darmlumen de darmepitheelcellen in?
A
via endocytose
B
via exocytose
C
via fagocytose
D
via transporteiwitten

Slide 21 - Quizvraag

Hoe komen kleinere hydrofiele vitamines de darmepitheelcellen in?
A
via osmose
B
via gefaciliteerde diffusie
C
via endocytose
D
via co-transport

Slide 22 - Quizvraag

opname vetoplosbare voedingsstoffen deel 1
  • kleine vetzuren zijn redelijk wateroplosbaar, d.m.v. diffusie door celmembranen heen in bloed 
  • grotere vetzuren hebben een andere route:
1. darmcel koppelt lange vetzuurketen aan glycerolgroep
2. deze nieuwe vetten vormen een druppeltje

Slide 23 - Tekstslide

opname vetoplosbare voedingsstoffen deel 2
3. Golgi-systeem geeft dit een hydrofiele coating van fosfolipiden en eiwitten
= chylomicron
4. Chylomicron wordt d.m.v. exocytose afgegeven aan weefselvloeistof en opgenomen in lymfevaten

Chylomicronen vervoeren vetachtige stoffen in de (waterige) lichaamsvloeistoffen - denk aan cholesterol, vetachtige vitamines, vetzuren, vetmoleculen

Slide 24 - Tekstslide

de lever
alle stoffen komen binnen bij lever, en deze houdt alle concentraties constant (afhankelijk van vraag en aanbod, opslaan, bijmaken, afbreken, omvormen)

de grotere vetten via omweg (lymfestelsel)



Slide 25 - Tekstslide

route van de grote vetten deel 1
via lymfestelsel in vorm van chylomicron in het bloed (ondersleutelbeenaderen)

onderweg geven ze vetten af aan organen

ook de lever neemt de vetten op, bewerkt ze, verpakt ze in transportblaasjes van lipoproteinen (combi fosfolipide en eiwit) en geeft ze af aan bloed

Slide 26 - Tekstslide

route van de grote vetten deel 2
meerdere soorten blaasjes in bloed, o.a.

  • de HDL blaasjes (veel eiwitten in mantel), vervoeren cholesterol vanuit bloed naar lever om daar de cholesterol af te breken
  • LDL blaasjes geven juist cholesterol af (heb je veel LDL blaasjes in je bloed, grotere kans dat ze onderweg cholesterol afgeven, dit plakt aan bloedvaten = artherosclerose)

Slide 27 - Tekstslide

Slide 28 - Tekstslide

Slide 29 - Tekstslide

Slide 30 - Tekstslide

Wat maakt de lever van de cholesterol wanneer het deze afbreekt?

Slide 31 - Open vraag

Opdracht
Maak de oefening op de volgende dia

Slide 32 - Tekstslide

Slide 33 - Link

aan de slag
1. maak een begrippenlijst
2. maak de oefening op de volgende dia
3. maken en nakijken opdrachten 10.5


Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

Slide 34 - Tekstslide

Slide 35 - Link

Slide 36 - Link

aan de slag
1. maak een begrippenlijst
2. bekijk de animaties op de volgende dia's
3. maken en nakijken opdrachten 10.5, oefentoets, examentraining, toepassing


Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

Slide 37 - Tekstslide