1672

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Deze les

- Terugblik vorige les

- Uitleg 

- Zelf aan de slag

Eind 80 jaar oorlog

In 1648 sloot Nederland de Vrede van Munster met Spanje en werd daarmee een Republiek. 

Buurlanden zagen een dreiging in de Republiek

Frankrijk

Ging eigen handel beschermen met wetgeving

Mercantilisme

Engeland

Acte van Navigatie

Hierbij mochten alleen schepen de Engelse havens binnenvaren als die goederen uit het eigen land aan boord hadden. 

De acties van deze landen

Slecht voor de handel van de Nederlandse gewesten, omdat die juist geld verdienden aan het transport van andermans producten.

Gevolg: handelsoorlogen

Raadspensionaris Johan de Witt

Onderhandelde namens de Republiek met Engeland

Ook zette de Republiek hun leger in om een einde aan de oorlog met Engeland te forceren

Vrede van Breda

Verdrag in tussen De Republiek en Engeland dat een eind maakt aan de Tweede Engelse Zeeoorlog (1665 - 1667). 

Nieuw- Amsterdam (het latere New York) in handen van de Engelsen en wordt Suriname onderdeel van de Republiek. 

Ook worden de Engelse scheepvaartwetten voor de Republiek versoepeld.

Ruzie met Lodewijk XIV

Met een groot leger bezette Lodewijk XIV de Zuidelijke Nederlanden. 

Lodewijk XIV streefde naar economische onafhankelijkheid, terwijl de Republiek juist veel producten van en naar Frankrijk wilde blijven verhandelen

Twee grote vijanden

Frankrijk: Groot landleger

Engeland: Grote vloot

Gingen concurreren en niet meer toekijken

Engeland en Frankrijk: afspraken om Republiek dwars te zitten

Engeland oorlog om staatsgezinde regering ten val te brengen. 

Hierna zou dan de neef van de Engelse koning, Willem III, aan de macht komen in de Republiek. Dat is goed voor Engelse handel.

Maart 1672

Engeland viel de Republiek op zee aan, waarna in april een Franse aanval over land volgde.

1672: Het rampjaar

Jaar van de onverwachte overval op de Republiek.

De Republiek was niet goed voorbereid op de Franse opmars en het volk maakte zich zorgen.

Het volk: "we hebben een stadhouder van Oranje nodig!"

Willem III werd in enkele gewesten inderdaad tot stadhouder benoemd, maar hij besloot te vechten voor de Republiek in plaats van voor Engeland. Juist niet wat Engeland van plan was. 

Het volk gaf de regenten de schuld

Volkswoede kostte onder meer Johan de Witt het leven en zijn broer. 

Zij werden in Den Haag door een menigte vermoord.

Strijd in het voordeel van de Republiek

Op zee wist de Engelse vloot weer niet te winnen van Michiel de Ruyter. 

Daarnaast had de Republiek een aantal bondgenoten verzameld en moest ook de Franse koning zich terugtrekken

Toch heel veel economische schade

- Vanwege de chaos en onrust werden amper nieuwe investeringen gedaan.

- Directe schade oorlog.

- Beschermende hervormingen economie Frankrijk en Engeland.

De handelspositie van de Republiek ging achteruit en de glans van de Gouden Eeuw begon te vervagen.

Aan de slag

5.4 t/m 12B

Toets

Maandag 17 juni