3Tho - woordenschat les 8

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom 3THo

Pak je laptop en doe mee in LessonUp.

Vandaag

• H4 Woordenschat

Stijlfiguren deel 3

Welke stijlfiguren hebben we eerder behandeld?

Eerdere stijlfiguren

Herhaling

Tegenstelling

Opsomming (drieslag, climax, omgekeerde climax)

Hyperbool

Eufemisme

Understatement

H4 Woordenschat

Pleonasme en tautologie

Doelen:

Je weet wat een pleonasme is; 

Je weet wat een tautologie is ;

Je herkent een pleonasme of tautologie in een tekst.

Wat is het?

Pleonasme en tautologie zijn stijlfiguren: manieren om iets op een bijzondere manier te vertellen. 

Doel: extra benadrukken of extra betekenis geven.

Wat is wat?

Pleonasme herhaalt een eigenschap dat al in een woord verwerkt zit (twee verschillende woordsoorten).

Tautologie zegt twee keer hetzelfde (synoniemen).

Tautologie

Een tautologie is een combinatie van woorden die hetzelfde uitdrukken. Het zijn twee woorden van dezelfde woordsoort, bijvoorbeeld twee bijvoeglijk naamwoorden, twee zelfstandige naamwoorden of twee bijwoorden. Tussen de woorden in staat meestal een voegwoord, zoals en of of. Je kunt hierbij denken aan verheugd en blij. Deze woorden betekenen hetzelfde en één van de twee kun je prima weglaten.

Voorbeelden pleonasme

• witte sneeuw
• omhoog stijgen
• snelle sprint
• grijze mist

Voorbeelden tautologie

• vast en zeker
• keurig netjes
• maar echter

Verschillen:

Het verschil zit hem dus in de woordsoorten. Bij een pleonasme is er sprake van twee verschillende woordsoorten, waarbij het ene woord iets uitdrukt wat al in het andere woord besloten ligt. Bij een tautologie wordt hetzelfde gezegd met twee verschillende woorden van dezelfde woordsoort.

Wanneer fout?

Een pleonasme kan gebruikt worden om zinnen aantrekkelijker te maken en om zaken te benadrukken. Denk bijvoorbeeld aan gedichten. In zakelijke teksten wordt een pleonasme als stijlfout gezien. Dus daar is het niet goed om van een 'ronde cirkel' of een' dood lijk' te spreken.

Tautologieën die vaak als fouten worden gezien:

Ik doe het zo, want dat doe ik immers altijd. (want en immers betekenen hetzelfde)

We wisten dit reeds weken al. (reeds en al betekenen hetzelfde)

Tot dusver hebben we dit niet eerder gezien. (tot dusver en niet eerder betekenen hetzelfde)

Bedenk zelf een voorbeeld
van pleonasme of tautologie.

In het kort:

Pleonasme: je voegt een eigenschap van iets toe in een uiting, terwijl dat niet nodig is of al vanzelf spreekt. 

Tautologie: je zegt/schrijft twee keer hetzelfde, in andere woorden, achter elkaar. 

Let op: soms maken een pleonasme of een tautologie een tekst sterker.  Soms juist niet. 

Ronde cirkel

1. pleonasme
2. tautologie

De mondelinge bespreking

1. pleonasme
2. tautologie

Het is gratis en voor niets.

1. pleonasme
2. tautologie

Die spullen worden gewoon gratis weggegeven.

1. pleonasme
2. tautologie

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

1. pleonasme
2. tautologie

De bal is omlaag gevallen

1. pleonasme
2. tautologie

Wis en waarachtig is een

1. pleonasme
2. tautologie

Het is precies exact hetzelfde.

1. pleonasme
2. tautologie

Kwaadwillige laster veroorzaakt veel verdriet.

1. pleonasme
2. tautologie

Het koude ijs zat als een dikke laag op de autoruit.

1. pleonasme
2. tautologie

Welke van de twee
snap je nu het best?

1. pleonasme
2. tautologie

Aan de slag

Maak opdracht 1 t/m 3 van Woordenschat H4 (blz 120 - 121).

Klaar? Ga dan lezen.