9.4 Ziek

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

9.4 Ziek

Leerdoelen 9.4

- Je kunt opnoemen door welke ziekteverwekkers je ziek wordt en je kunt beschrijven hoe ze in je lichaam komen.

- Je kunt beschrijven hoe een infectieziekte verloopt.

- Je kunt beschrijven hoe witte bloedcellen ziekteverwekkers herkennen en hoe ze je genezen.

- Je kunt uitleggen wat de functie van koorts is bij de genezing.

- Je kunt uitleggen hoe je lichaam op eigen kracht immuun wordt voor een ziekte en hoe vaccinatie (inenting) daarbij helpt.

-Je kunt uitleggen wat er gebeurt als je een nieuw orgaan of weefsel nodig hebt. 

Hoe word je ziek?

Micro-organismen:

Bacterie                   Schimmel                 Virus     

Hoe word je ziek?

Ziekteverwekkers:

- Bacteriën: kunnen giftige stoffen afgeven en ontstekingen veroorzaken

Bijv. longontsteking, ontstoken wond

Bacteriën delen zich

- Schimmels: kunnen giftige stoffen afgeven. 

- Virussen: dringen je cellen binnen. Dan vermeerderen ze, cel gaat kapot, je voelt je ziek

Hoe word je ziek?

Infectie = besmetting

Het verloop van een infectieziekte

Verloop infectieziekte

1. Besmetting (ziekteverwekker komt in je lichaam) 
2. Incubatietijd (je voelt je nog niet ziek, je kan wel anderen besmetten, ziekteverwekkers vermeerderen zich) 
3. Symptomen ( je krijgt ziekteverschijnselen, hoofdpijn, koorts, misselijk) 
4. Diagnose (vaststellen welke ziekte je hebt)
5. Prognose (hoe de ziekte verder verloopt)
6. Genezen (je hebt geen ziekteverschijnselen meer) 

Hoe word je weer beter?

Afweer

Witte bloedcellen 2 soorten

Type 1: vreetcellen --> pus/etter

Type 2 afweerstofcellen --> immuun

Afweerstoffen:

deze stoffen schakelen de ziekteverwekkers uit

Dit noem je antistoffen

Witte bloedcellen

Vreetcellen

Hoe werken de Antistofcellen?

1. Er komen ziekteverwekkers in je lichaam. Lichaamsvreemde cel. dus: 

2. De antistofcellen maken antistof aan.

3. De antistofcellen verdelen zich snel en maken allemaal nog meer antistof aan.

4. De antistoffen koppelen zich zelf aan een ziekteverwekker en dan is de ziektevewekker meteen uitgeschakeld. 

Antigenen

Aan de buitenkant van bepaalde cellen zitten eiwitten, deze noem je antigenen.

Je hebt 2 soorten: lichaamseigen en lichaamsvreemde antigenen.

lichaamseigen zitten op je eigen cellen, lichaamsvreemde op ziekteverwekkers.

9.4 Les 1 

Maak opdracht 1 t/m 14 + Nakijken 

9.4 Ziek les 2 

Herhalen vorige les 

Hoe komen er meer bacteriën in je lichaam?

1. Door te delen
2. Door cellen te kapen
3. Door meer van buiten te halen

Ziekteverwekkers veroorzaken...

1. Infectie
2. Genezing
3. Hoofdpijn
4. Diagnose

Het verloop van een infectieziekte bestaat uit een aantal stappen. Zet deze op de goede volgorde.

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

Besmetting

Diagnose

Genezen

Prognose

Symptomen

Incubatie

Wat bestrijdt
ziekteverwekkers?

1. 2. Bloedplasma
2. 1. Witte bloedcel
3. 3. Bloedplaatje
4. 4. Rode bloedcel

Wat is de taak van de antistofcellen?

1. maken antigenen
2. maken antistoffen
3. eten de virussen op
4. klikken vast aan de antigenen

Leerdoelen 9.4

- Je kunt opnoemen door welke ziekteverwekkers je ziek wordt en je kunt beschrijven hoe ze in je lichaam komen.

- Je kunt beschrijven hoe een infectieziekte verloopt.

- Je kunt beschrijven hoe witte bloedcellen ziekteverwekkers herkennen en hoe ze je genezen.

- Je kunt uitleggen wat de functie van koorts is bij de genezing.

- Je kunt uitleggen hoe je lichaam op eigen kracht immuun wordt voor een ziekte en hoe vaccinatie (inenting) daarbij helpt.

-Je kunt uitleggen wat er gebeurt als je een nieuw orgaan of weefsel nodig hebt. 

Waarvoor krijg je koorts?

Koorts doordat witte bloedcellen stofjes maken waardoor de hypothalamus lichaamstemperatuur verhoogt

• Bloed stroomt sneller en voer je de afvalstoffen van ziekteverwekkers sneller af
• Witte bloedcellen maken sneller antistoffen
• > 42 graden Celsius is gevaarlijk, je enzymen gaan door de hitte kapot. 

Wat gebeurt er als je ingeënt wordt?

Op het moment dat je ziek bent geweest ben je daarna (over het algemeen) immuun tegen die ziekteverwekker. Je wordt geen tweede keer ziek. 

Inenten kan op twee manieren: 

- Actief: het lichaam krijgt de kans zelf antistoffen te maken

- Passief: het lichaam krijgt antistoffen ingespoten

Wat gebeurt er als je ingeënt wordt?

4 soorten immuniteit

1. Door besmetting met ziekteverwekker
2. Door vaccinatie met antigenen
3. Door injectie met antistoffen
4. Door borstvoeding

Wanneer schakel je de afweer uit? 

Chronische ziekte:
Ziekte die nooit meer over gaat

Astma, suikerziekte, nierziekte

Orgaan slechter werken? -> orgaantransplantatie.

= orgaan van iemand anders. 

Donor = de 'weggever' 

Orgaantransplantatie

Kans op orgaanafstoting: lichaam maakt antistoffen tegen donororgaan.

Afstotingsremmers zorgen dat witte bloedcellen minder antigenen maken.

Meeste kans wanneer antigenen donor en ontvanger op elkaar lijken (familie)

9.4 Les 2 

Maken opdr 15 t/m 25 + Nakijken 

Wat gebeurt er als je koorts hebt?

1. Rode bloedcellen maken stofjes waardoor alvleesklier je lichaamstemperatuur verhoogt.
2. Rode bloedcellen maken stofjes waardoor de hypothalamus je lichaamstemperatuur verhoogt.
3. Witte bloedcellen maken stofjes waardoor de alvleesklier je lichaamstemperatuur verhoogt.
4. Witte bloedcellen maken stofjes waardoor de hypothalamus je lichaamstemperatuur verhoogt.

Als je immuun bent dan....

1. heeft je lichaam niet voldoende antistoffen tegen de ziekte
2. heeft je lichaam voldoende antistoffen tegen de ziekte
3. heeft je lichaam lichaamsvreemde stoffen tegen de ziekte
4. heeft je lichaam geen lichaamsvreemde stoffen tegen de ziekte

Sleep de gegeven voorbeelden naar de juiste vorm van immunisatie

Actieve immuniteit

Passieve immuniteit

zelf antistoffen maken

antistoffen ingespoten krijgen

Vaccin

Serum

Tijdelijk immuun

Blijvend immuun

Ziekten voorkomen

Waarop moet je letten bij orgaantransplantatie?

1. Dat de antigenen van de donor en de ontvanger zoveel mogelijk op elkaar lijken
2. Dat de antistoffen van de donor en de ontvanger zoveel mogelijk op elkaar lijken
3. Dat de antigenen van de donor en de ontvanger zoveel mogelijk van elkaar verschillen
4. Dat de antistoffen van de donor en de ontvanger zoveel mogelijk van elkaar verschillen