HEJ 2bk - Cursus Taal §5 en 6 Woordenboek & uitdrukkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

4: Taal   

paragraaf 1

Cursus 4: TAAL

• Open je boek alvast op
  Basis: blz. 96-97
  Kader: blz. 94-95.
• Log alvast in op LessonUp
  (de code staat  linksonder in beeld).

§6 Thematische uitdrukkingen

• Je kunt werken met een woordenboek.
• Je weet wat thematische uitdrukkingen zijn en waarom we die gebruiken.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• Huiswerk van de vorige les bespreken;
• Verder met Cursus 4: Taal, paragraaf 6;
• in gesprek over de begrippen letterlijk en figuurlijk, (thematische) uitdrukkingen.

• Geen telefoons.
  
• Gebruik je iPad alleen als dat nodig is.
  
• Als de docent aan het woord is, is de
   rest van de klas stil.
  
• Als een klasgenoot aan het woord is,
   is de rest van de klas stil.
  
• Kortom, we luisteren naar elkaar en
   weten wanneer we mogen praten.

De regels tijdens de lessen Nederlands

In 1851 besloot de Nederlandse regering dat er een Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) moest komen. Je kunt veel informatie over een woord vinden in het woordenboek.

Het woordenboek

• Sommige woorden in het WNT (Woordenboek der Nederlandsche taal) hadden wel 23 betekenissen.
• Johan van Dale heeft vier jaar gewerkt om het woordenboek eenvoudiger te maken.
• Van-Dale woordenboeken worden nog steeds veel gebruikt, ook online.

Van Dale

Je kunt in het woordenboek vinden of een woord meerdere betekenissen heeft.

1. Waar
2. Niet waar

Je kunt in het woordenboek vinden of een woord mannelijk, vrouwelijk of onzijdig is.

1. Waar
2. Niet waar

De woorden in het woordenboek staan op alfabetische volgorde.

1. Waar
2. Niet waar

Vier leerlingen krijgen een woordenboek. 

Wie vindt het snelst het genoemde woord?

Woordenboekspel

Wat?	Cursus 7, paragraaf 5: Woordenboek. Basis: opdracht 1 & 2 (blz. 94 -95). Kader: opdracht 1,2 & 3 (blz. 96)
Hoe?	Zelfstandig. De eerste vijf minuten in stilte, daarna overleggen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten.
Klaar?	Lees alvast de tekst(en) op: Basis --> blz. 96 Kader --> blz. 98

Opdrachten maken

4: Taal   

paragraaf 1

Cursus 4: TAAL

• Open je boek alvast op
  Basis: blz. 96-97
  Kader: blz. 94-95.
• Log alvast in op LessonUp
  (de code staat  linksonder in beeld).

§6 Thematische uitdrukkingen

In deze les gaan we:

• Huiswerk van de vorige les bespreken;
• Verder met Cursus 4: Taal, paragraaf 6;
• in gesprek over de begrippen letterlijk en figuurlijk, (thematische) uitdrukkingen.

• Geen telefoons.
  
• Gebruik je iPad alleen als dat nodig is.
  
• Als de docent aan het woord is, is de
   rest van de klas stil.
  
• Als een klasgenoot aan het woord is,
   is de rest van de klas stil.
  
• Kortom, we luisteren naar elkaar en
   weten wanneer we mogen praten.

De regels tijdens de lessen Nederlands

Huiswerk bespreken

Basis: opdracht 2 (blz. 95)

Kader: opdracht 1,2 & 3 (blz. 96-97)

Thematische uitdrukkingen

• Uitdrukkingen zijn unieke combinaties van woorden om uit te leggen wat je bedoelt. 
• Veel van deze uitdrukkingen zijn thematisch. Denk bijvoorbeeld aan het weer, dieren of het menselijk lichaam.
• Na regen komt zonneschijn.
• Blaffende honden bijten niet.
• Een oogje op iemand hebben.

= taal waarmee je precies bedoelt wat er staat.

- Marlou praat graag met haar klasgenoten. 

- Ensar en Kevin zijn net jarig geweest. 

Letterlijk taalgebruik 

= taal waarmee je iets anders bedoelt dan wat er staat. Spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes zijn figuurlijk taalgebruik. Er wordt vaak een beeld (figuur) gebruikt.

Figuurlijk taalgebruik 

Figuurlijk

Letterlijk

De mentor ziet Tim met zijn vader binnenlopen en zegt: 'De appel valt niet ver van de boom.'

Kijk naar die appels, ze zijn allemaal uit de boom gevallen.

Gatsie, we hebben muizen en ik zie ze zelfs door de kamer lopen.'

‘Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel’, riep de mentor toen hij terugkwam.

De mentor ziet Tim met zijn vader binnenlopen en zegt:
'De appel valt niet ver van de boom.'

Wat wil de mentor hiermee zeggen?

‘Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel’, riep de mentor toen hij terugkwam.

Wat wil de mentor hiermee zeggen?

• Zijn onveranderlijke zinnen.
• Staan altijd in de tegenwoordige tijd.
• Zijn altijd figuurlijk bedoeld.

Wie weet nog een spreekwoord?

Spreekwoorden

• Zijn vaste combinaties van woorden.
• Zijn ook altijd figuurlijk bedoeld.

Wie weet nog een uitdrukking?

Uitdrukkingen

Een nieuwsgierig aagje

1. Uitdrukking
2. Spreekwoord

Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken.

1. Uitdrukking
2. Spreekwoord

Al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding.

1. Uitdrukking
2. Spreekwoord

Hij is een vrolijke frans

1. Uitdrukking
2. Spreekwoord

Wat?	Cursus 4 Taal, paragraaf 6: Thematische uitdrukkingen. Basis: o pdracht 1,2 & 3 (blz. 96-97) Kader: opdracht 1,2 & 3 (blz. 98-99)
Hoe?	Zelfstandig. 5 minuten in stilte, daarna overleggen en vragen.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	10 minuten.
Klaar?	Laat het controleren door de docent, daarna mag je iets voor jezelf doen.

Tijd voor huiswerk

• Je kunt werken met een woordenboek en weet wat homoniemen zijn.
• Je weet wat thematische uitdrukkingen zijn en waarom we die gebruiken.

Lesdoelen

Wat is letterlijk taalgebruik?
Beschrijf het in je eigen woorden.

Wat is figuurlijk taalgebruik?
Beschrijf het in je eigen woorden.

Waarom gebruiken we nog steeds (thematische) uitdrukkingen? Leg uit je in je eigen woorden.

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?