§3.4: De stedelijke cultuur van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

§3.4 De stedelijke cultuur van Nederland

• In deze paragraaf leer je hoe de welvaart in Nederland leidde tot een bloeiende cultuur
  
• In deze paragraaf leer je welke religieuze vrijheid er was in Nederland
  
• In deze paragraaf leer je welke migranten zich in Nederland vestigden en waarom

Kenmerkend aspect: burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland

Welvaart en cultuur

Maar waar staan

al deze dingen?! 

Kun jij ze vinden? 

Een trommel

Rembrandt zelf

Een meisje

Een lans

Een geweer

Een kippenpoot

Sinds is de Nachtwacht 363 bij 438 cm, maar dat was het schilderij niet toen Rembrandt het maakte! Het was toen een stuk groter: 500 bij 387 cm. Maar omdat het schilderij niet paste op de plaats waar het zou gaan hangen in het stadhuis op de Dam (tegenwoordig Paleis op de Dam), werden er in 1715 stukken vanaf gesneden.

Benieuwd hoe de Nachtwacht eruit zag vóór de stukken eraf waren gesneden? Klik op de afbeelding rechtsonder in de hoek.

De Nachtwacht heet tegenwoordig zo, maar de oorspronkelijke titel is: De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren.

Het is onduidelijk waar de naam Nachtwacht precies vandaan komt. Is het misschien de kleur van het schilderij? Of was dit inderdaad een nachtwacht?

Kapitein Frans Banninck Cocq

Luitenant Willem van Ruytenburgh

Schilderijen van schutterijen (een soort politie) waren erg populair in de tijd. De leden van een schutterij betaalden veel geld om er goed en stoer uit te zien. Rembrandt had voor het maken van dit schilderij ongeveer 3500 gulden verdiend. Dat was in die tijd veel geld, maar niet ongebruikelijk voor een schilderij van Rembrandt.

Is dit Rembrandt zelf? Sommige mensen zeggen van wel.

Het meisje stelt een soort mascotte voor. Aan haar riem hangt een dode vogel. Vooral de twee poten van het beest, de klauwen, zijn duidelijk te zien. Ze zijn het symbool voor de kloveniers (de schutters), die ook wel klauweniers werden genoemd.

Kloveniers waren schutters met een musket (geweer). Rembrandt heeft in zijn schilderij laten zien wat er allemaal bij komt kijken om zo'n musket te gebruiken. Zo vult er één zijn musket met kruit; ééntje schiet zijn musket af en een ander reinigt zijn musket door het kruit weg te blazen.

Het is bijna niet te zien, maar in hun wapen hadden de Kloveniers twee klauwen van een vogel. Die twee klauwen zie je ook weer terug bij de vogel die het meisje bij zich draagt.

Op dit schild staan de namen van de personen die zijn afgebeeld (en waarschijnlijk ook hebben betaald).

Hoeveel is de Nachtwacht waard? Dat is niet te zeggen: het schilderij is nooit verkocht of te koop aangeboden. Er is later weleens geprobeerd om het uit te rekenen. Ze kwamen toen uit op een bedrag van 500 miljoen Euro!

De signatuur (soort handtekening) van Rembrandt: Rembrandt f 1642

Sommige leden van de schutterij weigerden te betalen toen ze het schilderij zagen: ze stonden er maar half op! Of keken de andere kant op! "Daarvoor ga ik niet betalen!", zeiden sommigen

Honden op schilderijen waren vaak een teken van trouw ('trouwe viervoeter'). Of de hond in dit schilderij dezelfde functie heeft, trouw aan de stad Amsterdam, is niet bekend.

De Nachtwacht lijkt misschien een rommeltje, maar als je goed kijkt zitten er duidelijk 'lijnen' in. Dat zie je bijvoorbeeld aan de lansen en geweren.

npokennis.nl

Veel vrijheid

• In de Republiek bestond meer vrijheid dan in andere landen. Er was geen godsdienstvrijheid, maar wel gewetensvrijheid (recht om te geloven wat je wilt)
• De staatsgodsdienst van de Republiek was het calvinisme. De gereformeerden (calvinisten) hadden allerlei privileges die aanhangers van andere geloven niet hadden.
  
• Er kwam een nieuwe Bijbelvertaling: De Statenbijbel
• De katholieke kerk was verboden in de Republiek, maar katholieke bijeenkomsten werden vaak gedoogd (toegelaten).
  

Migranten

In de 17e eeuw kwamen er veel migranten naar Nederland. Zij hadden verschillende redenen om te emigreren.

• Uit Duitsland en Scandinavië immigreerden werkzoekenden.
  
• Protestanten uit de zuidelijke Nederlanden en joden uit Spanje, Portugal en Midden- en Oost-Europa immigreerden vanwege geloofsvervolging en oorlogsgeweld.

Migranten

• Redenen zoals armoede, oorlogsgeweld en geloofsovertuiging noemen we pushfactoren: redenen om een plaats te verlaten.
  
• De geloofsvrijheid, veiligheid, welvaart en werkgelegenheid in de Republiek zijn voorbeelden van pullfactoren: redenen om je ergens te vestigen.
  
• De verschillende migranten leverden een belangrijke bijdrage aan de economie in de Republiek.
  

apps.noordhoff.nl