Les 14 - Interbellum

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Geschiedenis van de Democratische Rechtsstaat in Nederland

hoofdstuk 3 - Democratisering van Nederland (1848-1939) deel III

Domela Nieuwenhuis hoort bij de....

1. Socialisten
2. Liberalen
3. Protestanten
4. Katholieken

De koning onder wiens bewind de parlementaire democratie sterker wordt was:

1. Willem I
2. Willem II
3. Willem III
4. Willem IV

Huiswerk

Leren 3.1

Maak 27-30

Eerste Wereldoorlog 

• Nederland neutraal: oplossen grote problemen (kieskwestie +  schoolstrijd)
• 1917 Grondwetswijziging (de Pacificatie)
• Openbaar én bijzonder onderwijs wordt door de overheid betaald
• Algemeen kiesrecht + evenredige vertegenwoordiging

Het kabinet van de liberaal van Cort van der Linden 1913- 1918

Gevolgen

Gevolgen van de invoering van het algemeen kiesrecht en systeem van evenredige vertegenwoordiging:

• liberalen verliezen meerderheid in        parlement

• confessionele partijen hebben nu meerderheid
• Geen enkele partij absolute meerderheid dus altijd coalities van ARP, CHU, RKSP en soms liberale partij

Het interbellum

Wat is een gevolg van de grondwetswijziging van 1917?

1. De liberalen verliezen hun meerderheid in het parlement aan de confessionelen
2. De SDAP wordt de grootste partij in het parlement
3. De confessionelen verliezen hun een meerderheid in het parlement
4. De ministeriële verantwoordelijkheid wordt ingevoerd

Gevolgen voor Nederland

November 1918:

Einde WOI; overal in Europa breken opstanden uit

Troelstra leider van de SDAP denkt dat ook in Nederland de arbeiders de macht kunnen overnemen en roept de revolutie uit.

1917 Russische revolutie:

communisten onder leiding van Lenin grijpen de macht

Internationale ontwikkelingen

Nov 1918 Einde Eerste Wereldoorlog

op plekken in Europa breken revoluties en opstanden uit

Gevolgen voor Nederland:

• 1 - Troelstra leider van de SDAP denkt dat ook in Nederland de arbeiders de macht kunnen overnemen en roept de revolutie uit.
• Mislukt; SDAP wordt gezien als gevaarlijk en onbetrouwbaar
• 2 - Oprichting Communistische Partij Nederland (CPN)

Gevolgen voor Nederland (vervolg)

Oprichting Nationaal- Socialistische Beweging (NSB) onder leiding van Anton Mussert

Ontstaan fascisme en nationaal- socialisme

1929 Beurscrisis in New York

• Gevolgen:
• wereldwijde economische crisis
• grote werkloosheid en armoede
• extreme partijen die tegen de democratie zijn zoals de communisten en de nationaal- socialisten krijgen in veel landen meer aanhang

Gevolgen voor Nederland:

CPN en NSB ondanks werkloosheid en armoede weinig aanhang -> geen bedreiging voor democratie

Nederland stabiele democratie omdat:

1. Verzuiling; Nederlanders trouw aan hun eigen 'zuil'
2. Nederland niet betrokken geweest bij WO I dus geen ontevreden oorlogsveteranen
3. Minister- president Colijn (ARP); gezien als een krachtige leider die Nederland door crisis kon leiden

Welke twee antidemocratische partijen ontstaan in Nederland tijdens het interbellum?

Ondanks de vele bedreigingen blijft de Nederlandse democratie in de jaren '30 bestaan. Wat is hiervoor geen verklaring?

1. Nederland heeft geen ontevreden oorlogsveteranen uit de Eerste Wereldoorlog
2. minster-president Colijn wordt gezien als een krachtige leider
3. Door de verzuiling blijven Nederlanders trouw aan de bestaande politieke partijen
4. Tegenstanders van de democratie worden streng aangepakt en belanden in de gevangenis

Welke gebeurtenis maakt (tijdelijk) een einde aan de Nederlandse rechtsstaat en democratie?

Huiswerk

Leren: Hoofdstuk 3

Maken 32, 33, 35