Leeskilometers m: tekstdoelen, tekstsoorten en tekstvormen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Leeskilometers 

BloX Nederlands

Goed dat je meedoet! 

Wat ga je leren?

Je kunt tekstdoelen, tekstsoorten en tekstvormen onderscheiden. 

De aanpak van het werkloosheidsprobleem is niet meer van deze tijd. De huidige aanpak gaat uit van de gedachte dat er volledige werkgelegenheid is en dat werkloosheid aan de werkloze zelf te wijten is: de werkloze wil niet, of is onvoldoende geëquipeerd.
In dat kader heeft de overheid allerlei (pest)programma's en maatregelen bedacht om werklozen tot werken te prikkelen. Omdat deze aanpak veel geld kost en niet werkt, komen gemeenten nu in verzet. Logisch, want de banen zijn er niet en het leidt alleen maar tot frustraties.

Wat weet je over het tekstdoel op basis van deze inleiding?

1. informeren
2. overtuigen
3. activeren
4. amuseren

Woorden waaruit een mening blijkt

De aanpak van het werkloosheidsprobleem is niet meer van deze tijd. De huidige aanpak gaat uit van de gedachte dat er volledige werkgelegenheid is en dat werkloosheid aan de werkloze zelf te wijten is: de werkloze wil niet, of is onvoldoende geëquipeerd. 

In dat kader heeft de overheid allerlei (pest)programma's en maatregelen bedacht om werklozen tot werken te prikkelen. Omdat deze aanpak veel geld kost en niet werkt, komen gemeenten nu in verzet. Logisch, want de banen zijn er niet en het leidt alleen maar tot frustraties.

tekstvormen

uiteenzetting

betoog

beschouwing

nieuwsbericht

bedoeld om de lezer te overtuigen

meningen van meerdere partijen

zoveel mogelijk feiten zonder mening

informeren over een specifieke gebeurtenis

leestekst in schoolboek

politieke boodschap

Je kunt een onderwerp en een hoofdgedachte van een tekst vaststellen

Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

1. In 1977 kwam de eerste echte spelcomputer op de markt: de Atari VCS.
2. De controller is een horizontaal stuk plastic met daarop een kruisvormige richtingstoets en twee knoppen onder je duim.
3. Het SMS had echter niet hetzelfde succes als de NES. Dit lag vooral aan de games.
4. Eerst was er de Atari VCS, tien jaar later de NES en nog iets later het SMS.

Hoofdgedachte:

Eerst was er de Atari VCS, tien jaar later de NES en nog iets later het SMS.

Je kent de kenmerken en de opbouw van een alinea

Je kent tekstverbanden, signaalwoorden en functies.

Je kunt de tekstverbanden, signaalwoorden en functies benoemen.

Sleep de signaalwoorden naar de bijbehorende tekstverbanden.

Let op: leer de tekstverbanden goed 

opsommend

tegenstellend

tijdsvolgorde (temporeel)

oorzaak-gevolg

toelichtend / voorbeeld

redengevend

voorwaardelijk

ook

hoewel

voordat

hierdoor

neem nu

tenzij

aangezien

omdat

mits

enerzijds ... anderzijds

verder

zoals bij

doordat

wanneer

echter

zowel ... als

Het vuurwerk staat steeds meer ter discussie, maar ook dit jaar steken mensen weer voor enorme bedragen cobra's, luchthuilers, fonteinen en betonstrijkers af. Waar komen die opmerkelijke namen eigenlijk vandaan?

In de Arnhemse wijk Geitenkamp was het in de nacht van dinsdag op woensdag opnieuw onrustig door jongeren die vuurwerk afstaken. Ook in de wijk Langdonk in het Brabantse Roosendaal moest de politie ingrijpen. In beide plaatsen zijn meerdere mensen gearresteerd.

Volgens Timmer klinkt het misschien ‘soft’, maar doen ambtenaren, agenten en welzijnswerkers er in alle gemeenten goed aan om met jongeren in gesprek te gaan. ,,Weet wat er leeft. En probeer iets voor ze te organiseren. Je moet iets terug doen nu. Zo kun je voorkomen dat je net als in Roosendaal en Arnhem aan de bak moet. Alleen maar opstootjes plat slaan, werkt niet.’’

Aanleiding

Anekdote

Argument

Constatering

Oplossing

Probleemstelling

Verklaring

Vraagstelling

Gespleten samenleving 

Het is vreemd hoe we nu met het werkloosheidsprobleem omgaan. Een negatief gevolg van de huidige aanpak is dat de samenleving gespleten raakt en dat frustraties toenemen. De werkenden vinden dat de werklozen voor hun geld een tegenprestatie moeten leveren. Anderzijds kunnen de werklozen de werkenden verwijten dat zij al het werk hebben ingepikt, want werk is schaars geworden. 

Gek genoeg hoor je dat laatste verwijt nauwelijks. Werklozen leggen de schuld vaak ook bij zichzelf. Ze kruipen in een slachtofferrol, in plaats van in verzet te komen. 

Willen we het werkloosheidsprobleem werkelijk oplossen, dan moeten we volop inzetten op arbeidsduurverkorting, want de economische groei zal door nieuwe technologieën alleen maar tot meer afstoting van werk leiden. In de jaren tachtig is dit middel door overheid en vakbonden  – waar zijn ze nu? – ook ingezet, wat toen veel banen heeft opgeleverd. Voltijdsbanen moeten worden opgesplitst in deeltijdbanen. Een 24-urige werkweek zou de norm moeten worden. De overheid kan dit fiscaal stimuleren. 

Sleep de juiste functie naar de alinea

... (eerste deel van tekst)

aanleiding

beantwoording

constatering

definitie

oplossing

stelling

vraagstelling

weerlegging

Lees nu de tekst 'Het rokende puberbrein'. 

Op de volgende slide krijg je vragen over deze tekst.

TIPS:

• Schrijf belangrijke woorden op (of markeer in de tekst)
• Schrijf onbekendere of lastige woorden op. 

Wat is het onderwerp van de tekst?

1. Het rokende puberbrein
2. Nicotine
3. De invloed van nicotine op het puberbrein
4. Roken

Uit welke alinea('s) bestaat de inleiding?

1. 1
2. 1 en 2
3. 1, 2 en 3
4. 1, 2, 3 en 4

Boven welke alinea past het tussenkopje 'Beloningscircuit'?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Hoe komt het dat je in de puberteit een grotere kans hebt om verslaafd te raken dan later in je leven?

Aan welk signaalwoord herken je deze oorzaak?

Wat is het verband tussen de eerste zin en de tweede zin van alinea 5?

1. opsommend
2. redengevend
3. concluderend
4. oorzaak-gevolg

Welk woord geeft in alinea 5 een concluderend verband aan?

1. daarnaast
2. dan
3. kortom
4. op

Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

1. Hoe jonger je begint met roken, hoe groter de kans is om verslaafd te raken.
2. Nicotinegebruik tijdens de puberteit leidt tot aandachtsstoornissen en vergroot de kans op verslaving.
3. Of je wel of niet verslaafd raakt aan nicotine, hangt af van verschillende factoren.
4. Tijdens de puberteit groeit het beloningscircuit in het brein extra hard.

Wat vind je lastig uit deze BloX?
Wat heb je nog niet helemaal onder de knie?

Wat neem je mee uit deze BloX?
Wat ga je onthouden?